Πρόσφατα η εφημερίδα «Γουόλ Στριτ Τζέρναλ» συνέκρινε τον Γκαβρίλο Πρίντσιπ με τον Οσάμα μπιν Λάντεν. Αυτή είναι η μια πλευρά της ιστορίας, που θεωρεί τον δράστη τρομοκράτη. Μια άλλη –η σερβική –τον θεωρεί εθνικό ήρωα.

Και για τον Χίτλερ ο Πρίντσιπ ήταν σημαντικός. Μια φωτογραφία που δημοσιεύτηκε σε καθημερινή εφημερίδα της Σερβίας δείχνει τον Χίτλερ να λαμβάνει ως δώρο από γερμανούς αξιωματικούς, τρεις ημέρες μετά τη συνθηκολόγηση της Γιουγκοσλαβίας, ένα πέτρινο μνημείο που είχε στηθεί προς τιμήν του Πρίντσιπ στον δρόμο του Σαράγεβο όπου αυτός άνοιξε πυρ κατά του Φερδινάνδου.

Περίπου ταυτόχρονα με τη δημοσίευση της φωτογραφίας αυτής, λέει ο Σρέκο Χόρβατ στη βρετανική εφημερίδα «Γκάρντιαν», η Βοσνία ανακοίνωσε τη δημιουργία μνημείου στη μνήμη του Φερδινάνδου. Λίγους μήνες αργότερα η σερβική κυβέρνηση ανακοίνωσε την κατασκευή ενός μεγάλου μνημείου στη μνήμη του Πρίντσιπ.

Εδώ θα μπορούσε να ειπωθεί το γνωστό πως «ο τρομοκράτης του ενός είναι για κάποιον άλλον μαχητής της ελευθερίας». Αλλά ο κροάτης φιλόσοφος και αρθρογράφος της «Γκάρντιαν» Σρέκο Χόρβατ πιστεύει ότι τίποτα από τα δύο δεν ισχύει στην περίπτωση του Πρίντσιπ. Στη διάρκεια της ανάκρισής του, στις 12 Οκτωβρίου 1914, ο Πρίντσιπ είπε στον δικαστή για τα κίνητρά του: «Πιστεύω στην ένωση όλων των νότιων Σλάβων». Παρ’ όλο που οπωσδήποτε τον χρησιμοποίησε η σερβική ακραία εθνικιστική οργάνωση Μαύρη Χειρ, ο Γκαβρίλο και οι σύντροφοί του δεν ήταν εθνικιστές. Αυτό αποδεικνύεται και από τα βιβλία που διάβαζαν: το προηγούμενο της δολοφονίας βράδυ ο Πρίντσιπ διάβαζε τις «Αναμνήσεις ενός επαναστάτη» του Πέτερ Κροπότκιν, ενώ το ίδιο βράδυ ένα άλλο μέλος της οργάνωσης στην οποία πράγματι ανήκε ο Πρίντσιπ, της Νέας Βοσνίας, ο Ντανίλο Ιλιτς, μετέφραζε Οσκαρ Ουάιλντ. Ενα άλλο μέλος της Νέας Βοσνίας, ο Βλαντίμιρ Γκασίνοβιτς, ήταν φίλος του Βίκτορ Σερζ και του Τρότσκι.

Για να εξηγήσουμε «τον πυροβολισμό που ακούστηκε σε όλο τον κόσμο», πρέπει να εξηγήσουμε πρώτα το ιστορικό πλαίσιο, λέει ο Χόρβατ. Δεν ήταν ο Πρίντσιπ αλλά ο ιμπεριαλισμός που οδήγησε στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Και αυτοί οι νέοι άνθρωποι της οργάνωσης του Πρίντσιπ δεν ήταν εθνικοί ήρωες ούτε τρομοκράτες. Ηταν πρωτίστως πολιτικά ρομαντικοί και αντι-ιμπεριαλιστές.

«Αν μαθαίνουμε κάτι από την ιστορία αυτή, εκατό χρόνια μετά, είναι ότι δεν μαθαίνουμε απολύτως τίποτα από την Ιστορία» λέει ο Χόρβατ. «Και ότι την ώρα που όλοι ανταγωνίζονται ποιος θα κάνει την καλύτερη εκδήλωση για την επέτειο αυτή, τα έθνη μπορεί και να υπνοβατούν και πάλι (σ.σ. η λέξη παραπέμπει στο πρόσφατο βιβλίο του Κρίστοφερ Κλαρκ «The Sleepwalkers») οδεύοντας προς τον πόλεμο».

Τελευταία Νέα