Μάιος 1963 – Φεβρουάριος 2013: μισός αιώνας ελληνογαλλικών συναντήσεων κορυφής. Το ελληνογαλλικό ρομάντζο έχει απ’ όλα: από τις μεγάλες συμφωνίες του Κωνσταντίνου Καραμανλή με τα ιερά τέρατα της γαλλικής πολιτικής σκηνής –τον στρατηγό Ντε Γκολ και τον Ζισκάρ Ντ’ Εστέν –μέχρι τα «γαλλικά» του Νικολά Σαρκοζί προς τον Γιώργο Παπανδρέου τον Νοέμβριο του 2011.
Παλιός μύλος οι ελληνογαλλικές σχέσεις, τα αλέθουν όλα. Από τον 19ο αιώνα, όταν ο Ιωάννης Κωλέττης έγινε ο πρώτος συνταγματικός πρωθυπουργός του νεότερου ελληνικού κράτους με το Κόμμα της Φουστανέλας ή Γαλλικό Κόμμα, όπως επικράτησε. Ανέκαθεν οι Γάλλοι μάς φέρονταν καλά και εμείς το ξεπληρώναμε με ό,τι μπορεί να θέλει μια μεγάλη οικονομική δύναμη από μια μικρότερη: παραγγελίες.
Οι γάλλοι πρόεδροι είχαν στην τσέπη τους ένα θερμόμετρο για να μετρούν τις θερμοκρασίες στην Αθήνα και αυτό ήταν τα συμβόλαια της γαλλικής πολεμικής βιομηχανίας με τις ελληνικές κυβερνήσεις, που ήταν πάντα εν ενεργεία. Ακόμη και στην εποχή του Ζακ Σιράκ, που δεν πραγματοποίησε πότε διμερή επίσκεψη, αλλά βρέθηκε δύο φόρες στην Αθήνα για Συνόδους της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Μένει να δούμε τι θα δείξει την προσεχή Τρίτη, όταν ο σοσιαλιστής Φρανσουά Ολάντ θα περπατήσει ξανά στα κόκκινα ελληνικά χαλιά όπου είχε περπατήσει τον Ιούνιο του 2008 ο συντηρητικός προκάτοχός του. Η διαφορά είναι ότι τότε η Ελλάδα ήταν μια χώρα για την οποία ο πρόεδρος της Γαλλίας μπορούσε άνετα να λέει «στηριζόμαστε πάνω σας».
Από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 οι επισκέψεις των επικεφαλής της 5ης Γαλλικής Δημοκρατίας στην Ελλάδα ήταν γεγονότα ιδιαίτερης σημασίας. Η αρχή έγινε με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Τον Μάιο του 1963, έφερε στην Ελλάδα τον στρατηγό Ντε Γκολ. Διέκρινε ότι η επιδίωξή του για άμεση σύνδεση της Ελλάδας με τη νεοπαγή Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα θα μπορούσε να γίνει μόνο με τη συνδρομή των Γάλλων.
Μετά την εκλογή του στρατηγού επισκέφθηκε το Παρίσι, αλλά δεν άρχισαν καλά. Οπως αφηγήθηκε ο Κωνσταντίνος Τσάτσος, μόλις τον είδε ο Ντε Γκολ τον ρώτησε αλαζονικά: «Σας ακούω, κύριε πρωθυπουργέ, τι θέλετε;». Και ο Καραμανλής απάντησε: «Εγώ; Δεν θέλω τίποτα. Εσείς με καλέσατε». Ο Γάλλος το εκτίμησε και ανταπέδωσε την επίσκεψη, που άρχισε από τη Θεσσαλονίκη και ολοκληρώθηκε στην Αθήνα.
Ο Ντε Γκολ ανέφερε αργότερα: «Αυτή τη χώρα που η πολιτική της ζωή είναι τόσο δαντελωτή όσο κι οι ακρογιαλιές της και τόσο ανάγλυφη όσο ο ορίζοντας των βουνών της, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής κατορθώνει να την κυβερνήσει». Μοιάζει κάπως με την ατάκα που αποδίδεται στον ίδιο για την πατρίδα του: «Πώς να κυβερνήσεις μια χώρα με 260 είδη τυριών;».
Η επίσκεψη ήταν θριαμβευτική, αλλά στον Καραμανλή δεν έφερε τύχη. Μία εβδομάδα αργότερα στη Θεσσαλονίκη το παρακράτος δολοφονούσε τον Γρηγόρη Λαμπράκη, σε έναν μήνα η σύγκρουσή του με το Παλάτι κορυφώθηκε και τον οδήγησε σε παραίτηση και στο τέλος του έτους εγκατέλειψε την Ελλάδα.
ΣΤΟ ΠΑΡΙΣΙ. Η περίοδος της παραμονής του Καραμανλή στο Παρίσι κατά τη διάρκεια της χούντας τον έφερε κοντά με την ακμάζουσα τότε γαλλική Δεξιά. Από τους πρώτους ξένους ηγέτες που κάλεσε στην Αθήνα τον Σεπτέμβριο του 1975, όταν σταθεροποιήθηκε η Μεταπολίτευση, ήταν ο φίλος του Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν. Το σύνθημα «Ελλάς – Γαλλία – συμμαχία» έχει ήδη καθαγιαστεί από το βράδυ της 23ης Ιουλίου 1974, όταν ο γάλλος πρόεδρος διέθεσε το αεροσκάφος του στον έλληνα εξόριστο πολιτικό για να επιστρέψει στη διαλυμένη Αθήνα και να αναλάβει την αποκατάσταση της Δημοκρατίας.
Στην ατζέντα υπάρχει το Κυπριακό, αλλά το μεγάλο θέμα είναι αυτό που θα ξαναφέρει τον Ντ’ Εστέν στην Αθήνα τον Μάιο του 1979: η προσχώρηση της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, την οποία κατ’ ουσίαν εγγυήθηκε ο ίδιος. Ισως γι’ αυτό σε βαθιά γεράματα πλέον είπε, προ μηνών, ότι υπήρξε λάθος. Πάντως το 1979 για την υποδοχή του, μαζί με τους άλλους οκτώ ευρωπαίους ηγέτες, η Συγγρού θα γίνει λεωφόρος με δεντροστοιχία στη μέση σε μία νύχτα. Η Ελλάδα και η Γάλλια δεν είναι πλέον μόνο σύμμαχοι, αλλά και εταίροι.
Πολλά χρόνια αργότερα, τον Ιούνιο του 2006, ένας άλλος κάτοικος του Μεγάρου των Ηλυσίων θα γίνει ένας από τους πέντε ξένους ηγέτες –και ο δεύτερος Γάλλος –που έχουν μιλήσει από το βήμα του ελληνικού Κοινοβουλίου. Ο Νικολά Σαρκοζί ήλθε στην Αθήνα –χωρίς την Κάρλα Μπρούνι –και μίλησε με άνεση στους βουλευτές για τον «φίλο του τον Κώστα», προτείνοντας να ανασκευαστεί το παλαιό δόγμα σε «Ελλάς – Γαλλία – νέα συμμαχία». Εντυπωσίασε την κατάμεστη αίθουσα της Ολομέλειας πάνω στα παπούτσια με τα χοντρά τακούνια για να παίρνει μπόι. Στα θεωρεία των επισήμων ξεχώριζε η παρουσία της Γιάννας Αγγελοπούλου που είχε τιμηθεί λίγες ημέρες νωρίτερα από τη Γαλλική Δημοκρατία και είχε άλλωστε στο ενεργητικό της και μια προγενέστερη συνάντηση με τον Ζακ Σιράκ.
Με τον Σαρκοζί ο Κ. Καραμανλής είχε συναντηθεί ώς τότε αρκετές φορές στο περιθώριο άλλων εκδηλώσεων, ενώ δύο φορές έγινε δεκτός επισήμως στο Μέγαρο των Ηλυσίων. Δεν είχαν ιδιαίτερη χημεία, αλλά δεν τα πήγαιναν και άσχημα. Ενας από τους θερμότερους υποστηρικτές του στο Βελιγράδι, όταν τα έβαλε στα ίσα με τον Μπους με το βέτο στο ΝΑΤΟ για τα Σκόπια, ήταν ο Νικολά.
Ο ΜΙΤΕΡΑΝ. Αν πρόκειται πάντως να αποδοθεί σε πρόεδρο τίτλος συχνότερου –ενδεχομένως και θερμότερου –επισκέπτη της Ελλάδας, αυτός θα πάει στον Φρανσουά Μιτεράν. Περίπου δέκα φορές βρέθηκε στην Ελλάδα –μερικές ανεπισήμως, αφού εκτός από τον Ανδρέα Παπανδρέου και τη Μελίνα διατηρούσε στενή φιλία με τον Μίκη Θεοδωράκη.
Η εκλογική νίκη των γάλλων σοσιαλιστών το 1980 θεωρήθηκε οιωνός της ανόδου του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία έναν χρόνο αργότερα και τον Σεπτέμβριο του 1982 ο Μιτεράν θα γίνει δεκτός με ιδιαίτερες τιμές στην Αθήνα. Στην πρώτη ελληνική προεδρία στην ΕΟΚ, το πρώτο εξάμηνο του 1984, ήρθε δύο φόρες και οι συνομιλίες του όχι μόνο με τον Ανδρέα Παπανδρέου και τον Κωνσταντίνο Καραμανλή –που αγρυπνεί για την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας –υπήρξαν περιεκτικές.
Τον Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς η παγκόσμια κοινή γνώμη αιφνιδιάστηκε από την είδηση της συνάντησης που οργάνωσε ο Ανδρέας Παπανδρέου στην Ελούντα ανάμεσα στον Μιτεράν και τον συνταγματάρχη Καντάφι για τη διευθέτηση της έντασης στο Τσαντ.
Ανάμεσα στους δύο άνδρες υπήρχαν ισχυροί προσωπικοί δεσμοί ακόμη και από την περίοδο που ο Ανδρέας Παπανδρέου θεωρούσε την ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία υποκατάστατο του καπιταλισμού. Οπως έγραψε σε ένα από τα βιβλία του ο Θ. Πάγκαλος –που γνωριζόταν καλά με τον Μιτεράν -, «και οι δύο ήξεραν να γοητεύουν τους συνομιλητές τους». Κατά τον ίδιο, «ο Ανδρέας ζήλευε τον Μιτεράν για το εύρος της κουλτούρας του και ο Μιτεράν παρακολουθούσε τον Ανδρέα με έναν πατρικό θαυμασμό».
ΤΥΠΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ.Παραδόξως ούτε ο Κ. Μητσοτάκης –παρότι έζησε αρκετά χρόνια στο Παρίσι –αλλά ούτε και ο Κ. Σημίτης ανέπτυξαν ιδιαίτερα θερμές σχέσεις με τους ηγέτες της Γαλλίας, ίσως η σχέση τους με τη Γερμανία ήταν εμπόδιο. Η επαφή του Κ. Μητσοτάκη με τον Μιτεράν θα ήταν σχεδόν αδιανόητη –λόγω Παπανδρέου. Οι επαφές του Κ. Σημίτη με τον Ζακ Σιράκ ήταν περισσότερο τυπικές, παρά τις φιλοφρονήσεις που αποδίδονται στον γάλλο πρόεδρο για τον έλληνα πολιτικό την εποχή που αναζητούνταν ο διάδοχος του Πρόντι για την προεδρία της Κομισιόν.
Ομοίως δεν ανέπτυξε στενές σχέσεις με τους Γάλλους ο Γ. Παπανδρέου. Μιλάει γαλλικά, είχε συναντήσεις με τον Σαρκοζί σε καλό κλίμα στην αρχή της θητείας του, αλλά μάλλον θα προτιμούσε να μην είχε να πάει στις Κάννες μετά τη μοιραία ιδέα για το δημοψήφισμα. Σε όσα φέρεται να είπε ο γάλλος πρόεδρος, παρουσία του Βαγγέλη Βενιζέλου, υπάρχουν και «εκφράσεις του λιμανιού» –αλλά και όσα ανέφερε αργότερα στο Υπουργικό του Συμβούλιο και σε άλλους ηγέτες για τον έλληνα πρωθυπουργό είναι από αυτά που είναι προτιμότερο «να μη γράφονται στα πρακτικά».
«ΚΑΤΑΡΡΕΕΙ». Μεταξύ των άλλων, σύμφωνα με τον γαλλικό Τύπο, χαρακτήρισε, μιλώντας στον αμερικανό Πρόεδρο Ομπάμα, τον Γ. Παπανδρέου «τρελό» και «καταθλιπτικό» («Το Βήμα», 9-11-11). «Παρακολούθησα τον πολιτικό του θάνατο σε ζωντανή μετάδοση», θα γράψει ο πρώην υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας Φρανσουά Μπαρουέν σε βιβλίο του. «Ο Παπανδρέου παίζει την καριέρα του, ιδρώνει όλο και περισσότερο, μπερδεύει τα λόγια του και μετά καταρρέει ψυχολογικά» («ΤΑ ΝΕΑ», 30-10-12). «Ηθελαν να με εκτελέσουν», θα παραδεχθεί πρόσφατα ο Γ. Παπανδρέου.
Αντίθετα ο Φρανσουά Ολάντ εγκαινίασε την εμπλοκή του σε επίπεδο κορυφής με την Ελλάδα με καλές προθέσεις τον περασμένο Αύγουστο, όταν υποδέχθηκε στο Παρίσι τον Αντώνη Σαμαρά. Θερμές σχέσεις ανάμεσά τους δεν μπορεί να πει κανείς ότι υπάρχουν, ότι αναμένεται να δημιουργηθούν, αλλά το Παρίσι δείχνει διατεθειμένο να στηρίξει την τρικομματική κυβέρνηση της Ελλάδας, περισσότερο με κριτήριο τις ευρωπαϊκές υποθέσεις, παρά τις διμερείς σχέσεις.
Η «Δημοκρατία των Βαρβάρων»
Ενα περιστατικό μεταξύ Ανδρέα Παπανδρέου και Μιτεράν, που αναφέρει ο Θ. Πάγκαλος σε βιβλίο του, είναι το εξής: σε κάποια συζήτηση, όταν ο Ανδρέας είπε ότι θα μπορούσαν να ονομαστούν – τα Σκόπια – «Republique du Vardar», ο Μιτεράν δεν άκουσε καλά και του είπε αγανακτισμένος: «Για όνομα του Θεού, Ανδρέα, πώς είναι δυνατόν να προτείνεις να τους ονομάσουμε Δημοκρατία των Βαρβάρων; (Republique des Βarbares)»
Αναζήτηση
