Αναζήτηση
ΤΟ ΠΟΛΥΣΥΖΗΤΗΜΕΝΟ λήμμα «Βούλγαρος» του Λεξικού του Γιώργου Μπαμπινιώτη
απασχολεί τρεις αναγνώστες μας: τον κ. Κωνσταντίνο Τρυφερούλη, τον κ. Γεώργιο
Βλάχο και τον κ. Γεράσιμο Μαρκαντωνάτο.
Γράφει ο κ. Τρυφερούλης:
«Σήμερα με τους Βουλγάρους ευτυχώς είμαστε δύο πολύ καλοί φίλοι. Έτσι δεν
είναι στις προθέσεις μας να αναξέσουμε παλιές πληγές.
Αλλά, όχι και σε πολύ παλιό παρελθόν, οι σχέσεις μας ήταν κάτι παραπάνω από
δύσκολες: Δίωξαν βάναυσα έναν ακμαίο ελληνικό πληθυσμό από την Ανατολική
Ρωμυλία.
Στο πρώτο μισό του αιώνα μας, κινήθηκαν απειλητικά εναντίον μας και μάλιστα
στους δύο τελευταίους παγκόσμιους πολέμους, με κάλυψη τις γερμανικές λόγχες,
προσάρτησαν για δύο τριετίες τη Μακεδονία και τη Θράκη, όπου οι συμπατριώτες
μας δοκίμασαν τα πάνδεινα.
Η εθνική μνήμη κατέγραψε την εμπειρία αυτή, την οποία το Λεξικό της Ακαδημίας
Αθηνών διατυπώνει ως εξής:
“Βούλγαρος· 1. κάτοικος της Βουλγαρίας και 2. μεταφ. άνθρωπος αγροίκος,
βάρβαρος, απολίτιστος ή ισχυρογνώμων, πείσμων, σύνηθ.”.
Παρόμοια αναφέρει και το Μεγάλο Λεξικό του Δημητράκου και το Λεξικό του Σταματάκου.
Αυτά απουσιάζουν από το κρινόμενο Λεξικό, και πολλοί, και καλής πίστεως ακόμα,
και ιδιαίτερα οι νέοι και οι ξένοι, διαβάζοντας το λήμμα “Βούλγαρος”
σχηματίζουν τη γνώμη ότι οι ποδοσφαιρόφιλοι της Θεσ/νίκης, και κατ’ επέκταση
όλοι οι Θεσσαλονικείς και οι Μακεδόνες, έχουν βουλγαρική καταγωγή.
Άν δεν υπήρχε το κενό στο Λεξικό, τότε η αγανάκτηση δεν θα ήταν τόσο έντονη,
αφού συνειρμικά το “Βούλγαρος” θα ανέπλαθε τον απολίτιστο και βάρβαρο άνθρωπο.
Έτσι εξηγείται ο ξεσηκωμός».
Από την πλευρά του, ο κ. Βλάχος παρατηρεί μεταξύ άλλων:
«Με εξαιρετική προσοχή διαβάζω όσα γράφονται τώρα τελευταία για το λήμμα
“Βούλγαρος” στο Λεξικό της ελληνικής γλώσσας του αξιότιμου καθηγητή κ. Γιώργη
Μπαμπινιώτη. Πρέπει να ευχαριστήσω τον επιστήμονα κ. Μπαμπινιώτη που έφερε
στην επικαιρότητα προς συζήτηση ένα παλιό θέμα ντροπής και προσβολής για τον
λαό μας του οποίου οι ρίζες χάνονται στον περασμένον αιώνα.
Ίσως υπάρξει κάποια ευτυχής λύση.
Γιατί λοιπόν ξάφνιασε τόσους τόσο πολύ η καταγραφή μιας έκφρασης που βρίσκεται
σε καθημερινή χρήση;
Σε ποιον πλανήτη κατοικούν και ζουν και κάνουν ότι δεν γνωρίζουν ότι οι
Μακεδόνες και μεγάλο μέρος των Θρακιωτών αποκαλούνται Βούλγαροι;
Τι πράξανε όλοι αυτοί μέχρι σήμερα για να απαλειφθεί η γνωστή ντροπή από την
ελληνική καθημερινότητα;
Υπάρχουν πάρα πολλές ερωτήσεις που ζητούν απάντηση. Άς μου επιτραπεί να θέσω
ορισμένες και ίσως είναι δυνατό να λάβω κάποιες απαντήσεις.
1. Για ποιο λόγο αποτελεί η λέξη “Βούλγαρος” για τον Μακεδόνα και τον
Θρακιώτη βρισιά;
2. Από πότε χρησιμοποιείται η λέξη “Βούλγαρος” για τους Μακεδόνες και
Θρακιώτες και όχι μόνο για τους οπαδούς του ΠΑΟΚ;
Πιστεύω να γνωρίζετε ότι η λέξη δεν είναι εφεύρεση των ποδοσφαιρόφιλων!
3. Ποιανού παραγωγή, προϊόν είναι η έκφραση;
Μήμπως εζήλεψαν τη δόξα του μεγάλου Δημοσθένη και των συμπολιτών του;
Οι ατυχείς και παθιασμένες ομιλίες του εναντίον του Φιλίπου Β’ της Μακεδονίας
και όχι των Μακεδόνων δίνουν ακόμη και σήμερα επιχειρήματα για τη δήθεν μη
Ελληνικότητα των Μακεδόνων.
Αυτός ήταν τουλάχιστον δημοκράτης, τοπικιστής πατριώτης, της εποχής του και
μέγας. Αυτοί τι είναι; Κατάλοιπα κάποιου συνδρόμου που ακόμη και σήμερα βοηθά
την επιχειρηματολογία των ξένων;
4. Σε περίπτωση που, όπως πιστεύω, δεν ισχύει ότι Μακεδόνες =
Βούλγαροι, Σκοπιανοί = Βούλγαροι σύμφωνα με την επίσημη διεθνιστική θέση των
Βουλγάρων.
Πρέπει να ισχύει αφού μιλάμε για Βούλγαρους το Μακεδόνες = Σκοπιανοί =
Βούλγαροι.
Έκαψαν πολλές θερμίδες για να βγάλουν αυτό το συμπέρασμα;».
Τέλος, ο κ. Μαρκαντωνάτος σημειώνει:
«Αναφερόμενος στο ζήτημα που εγέρθηκε σχετικά με κάποια ερμηνεύματα που δίνει
το Λεξικό Μπαμπινιώτη στα λήμματα Βούλγαρος, Πόντιος κ.λπ., επιτρέψτε μου να
πληροφορήσω τους αναγνώστες σας ότι ανάλογες σημασίες σε μερικά εθνικά
λεγόμενα ονόματα συναντούμε από την αρχαιότατη εποχή στην Ελλάδα.
Τα Αβδηρίτης και Αβδηριτικός λ.χ. (Άβδηρα ήταν η πατρίδα του μεγάλου φιλοσόφου
και φυσιοδίφη Δημόκριτου) αποδίδονταν στον ανόητο και αφελή (πβ. Cic., Ep. ad
Atticum VII.7.4 και Λουκ., Πώς δει ιστ. συγγρ. 3), τα Θετταλός και Θετταλικός
αποδίδονταν στον αναξιόπιστο χαρακτήρα (πβ. Δημοσθ., Ολυνθ. Α’ 15.22), τα
Χαλκιδεύς, Χαλκιδικός και χαλκιδίζω αποδίδονταν στον φαύλο και φιλάργυρο
άνθρωπο (πβ. Ευστ., 279.18), τα Σκύθης και Σκυθικός στον άξεστο και τραχύ
χαρακτήρα (πβ. Μενάν. 533.13), για να μην πάμε στις Επιστολές του Αποστόλου
Παύλου, για να δούμε με τι χαρακτηρισμούς στολίζει τους Κρήτες!
Όλες αυτές τις σημασίες καταγράφουν στο αλάθητο Λεξικό τους της Αρχαίας
Ελληνικής οι Liddell και Scott (9η εκδ. 1940, σελ. 2, 796, 1616, 1973). Μήπως
θα ‘πρεπε να γίνουν και σ’ αυτούς ασφαλιστικά μέτρα; Ο tempora, o mores!».
