10 ερωτήσεις-απαντήσεις για τα μεταλλαγμένα τρόφιμα

Καταιγίδα με πολιτικές και οικονομικές προεκτάσεις έχει ξεσπάσει γύρω από

τους γενετικά μεταλλαγμένους οργανισμούς στην Ελλάδα, τη Βρετανία αλλά και

ολόκληρη την Ευρώπη.

Μετά τη σκανδαλώδη απόλυση του Βρετανού ερευνητή Πουζτάι, ο οποίος

«τιμωρήθηκε» επειδή τόλμησε να δημοσιοποιήσει αποτελέσματα ερευνών του σύμφωνα

με τα οποία τα γενετικά τροποποιημένα προϊόντα εγκυμονούν σοβαρούς κινδύνους

για την υγεία, η κυβέρνηση της Μεγάλης Βρετανίας και ο Βρετανός πρωθυπουργός

Τόνι Μπλερ δήλωσε πως δεν προτίθεται να απαγορεύσει την κυκλοφορία στην αγορά

γενετικά μεταλλαγμένων προϊόντων, παρά τις πιέσεις περιβαλλοντικών οργανώσεων

και ενώσεων καταναλωτών.

«Δέχεται πιέσεις»

Δημοσιεύματα βρετανικών εφημερίδων αναφέρουν πως «η βρετανική κυβέρνηση

δέχεται πολύ ισχυρότερες πιέσεις από τη βιομηχανία αγροχημικών και από

κολοσσούς στο χώρο της γενετικής μηχανικής τροφίμων, όπως η Monsanto και η Du

Pont, στις οποίες απαντά με φορολογικές απαλλαγές και διευκολύνσεις, έτσι ώστε

να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους στη Μ. Βρετανία».

Το «λόμπι της βιοτεχνολογίας» που έχει την έδρα του στις ΗΠΑ είναι εξαιρετικά

ισχυρό, καθώς στηρίζεται πια σε μονοπώλια και τζίρο εκατοντάδων

δισεκατομμυρίων δολαρίων, ενώ οι πιέσεις φτάνουν μέχρι τον πρόεδρο των ΗΠΑ και

πολλές ακόμη κυβερνήσεις ευρωπαϊκών χωρών. Η δύναμή του αντικατοπτρίζεται και

στους συσχετισμούς δυνάμεων και στις θέσεις που θα κρατήσουν τα 170 κράτη που

συμμετέχουν στις διαπραγματεύσεις για το Διεθνές Πρωτόκολλο Βιοασφάλειας, στην Κολομβία.

Μακριά από τις οικονομικές και επιστημονικές διαμάχες στον χώρο της

βιοτεχνολογίας τροφίμων, οι καταναλωτές παραμένουν μπερδεμένοι, στερούμενοι

ακόμη και αυτό το δικαίωμα της επιλογής τού τι τρώνε. Την ίδια στιγμή την

ανάγκη δημιουργίας και στη χώρα μας Εθνικού Οργανισμου Τροφίμων και Φαρμάκων

υπογράμμισε σε χθεσινή δήλωσή του ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της Ν.

Δημοκρατίας κ. Δ. Σιούφας με αφορμή της πρόσφατες, σοβαρές, αποκαλύψεις για

κυκλοφορία γενετικά μεταλλαγμένων τροφίμων.

Ρίχνουν φως

«ΤΑ ΝΕΑ», με τη βοήθεια ειδικών επιστημόνων όπως ο κ. Σταμάτης Αλαχιώτης,

καθηγητής Γενετικής και πρύτανης του Πανεπιστημίου Πατρών, ο κ. Χάρης

Λαζαρίδης, καθηγητής Μηχανικής Τροφίμων στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο

Θεσσαλονίκης και αντιπρόεδρος του Κέντρου Προστασίας Καταναλωτών και ο Dr John

Fagan, καθηγητής Μοριακής Βιολογίας, από την Αϊόβα των ΗΠΑ και ένας εκ των

πρωτοστατών του διεθνούς κινήματος ενάντια στα γενετικά μεταλλαγμένα τρόφιμα,

παρουσιάζουν σήμερα 10 ερωτήσεις και απαντήσεις που ρίχνουν «φως» στο

πολυσυζητημένο θέμα των γενετικά μεταλλαγμένων τροφίμων.

1 Τι είναι τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα;

«Ο επιστημονικός όρος για τα προϊόντα αυτά είναι “νεοφανή τρόφιμα” (novel

food), τρόφιμα που παράγονται από γενετικά μεταλλαγμένους οργανισμούς. Οι

οργανισμοί αυτοί μπορεί να είναι φυτά ή ζώα, στο γενετικό υλικό των οποίων

έχουν προστεθεί νέα γονίδια, προκειμένου να τους προσδώσουν νέα χαρακτηριστικά

(καλύτερη γεύση ή χρώμα) ή να τα κάνουν περισσότερο ανθεκτικά σε φυτοφάρμακα ή

σε συγκεκριμένα έντομα».

2 Κυκλοφορούν γενετικά μεταλλαγμένα τρόφιμα στην Ελλάδα;

«Σε περιστασιακούς έλεγχους που έχουν γίνει από τη Γραμματεία Καταναλωτών του

υπουργείου Ανάπτυξης έχουν εντοπισθεί τρόφιμα με γενετικά μεταλλαγμένα

συστατικά, που πωλούνται είτε “τυποποιημένα” είτε “χύμα”. Επίσης, προϊόντα

μεγάλων πολυεθνικών εταιρειών που έχουν καταγραφεί σε σχετικές “μαύρες λίστες”

της διεθνούς περιβαλλοντικής οργάνωσης Greenpeace, κυκλοφορούν ευρέως και στην

ελληνική αγορά, χωρίς την παραμικρή σήμανση».

3 Υπάρχουν κίνδυνοι για την υγεία από την κατανάλωση γενετικά μεταλλαγμένων τροφίμων;

«Πρόκειται για μια πολύ καινούργια τεχνολογία και μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν

συγκεκριμένες αποδείξεις, παρά μόνο υποψίες και φόβοι, πως η κατανάλωση

γενετικά τροποποιημένων τροφίμων μπορεί να προκαλέσει αλλεργίες, τοξικές

αντιδράσεις αλλά και άλλου είδους ανεπανόρθωτες βλάβες στον ανθρώπινο οργανισμό».

4 Μπορεί κανείς να αποφύγει την κατανάλωση γενετικά μεταλλαγμένων τροφίμων;

«Κάτι τέτοιο είναι εξαιρετικά δύσκολο, πρώτον γιατί δεν υπάρχει σήμανση στα

προϊόντα που περιέχουν γενετικά τροποποιημένα συστατικά, δεύτερον γιατί οι

έλεγχοι που γίνονται (τόσο στην Ελλάδα όσο και σε ολόκληρη την Ευρώπη) είναι

ανεπαρκείς και τρίτον, γιατί πολλές φορές δεν μπορούν να εντοπισθούν ίχνη

γενετικής μετάλλαξης σε προϊόντα που έχουν υποστεί επεξεργασία».

5 Τι ακριβώς έδειξαν οι έρευνες του Βρετανού καθηγητή Πουζτάι, στο

Ερευνητικό Ινστιτούτο Rowett της Σκωτίας;

«Ο ερευνητής, που τάισε τα ποντίκια του εργαστηρίου του με γενετικά

μεταλλαγμένες πατάτες, παρατήρησε πως ο εγκέφαλός τους συρρικνώθηκε και το

ανοσοποιητικό τους σύστημα καταστράφηκε. Ωστόσο, οι πατάτες που

χρησιμοποιήθηκαν δεν κυκλοφορούν στην αγορά, αλλά κατασκευάστηκαν με τις ίδιες

μεθόδους της γενετικής μηχανικής στο εργαστήριο».

6 Τους ίδιους κινδύνους για τον άνθρωπο εγκυμονούν και όλα τα νεοφανή

τρόφιμα που κυκλοφορούν στην αγορά;

«Ο Δρ Πουζτάι δεν είπε ευθέως πως η κατανάλωση γενετικά μεταλλαγμένων τροφίμων

μπορεί να κάνει κακό στους ανθρώπους, αλλά εξέφρασε τους φόβους και την

ανησυχία που προκάλεσαν στον ίδιο τα αποτελέσματα των ερευνών του. Δήλωσε

άγνοια για το ποιες μπορεί να είναι οι συνέπειες από την κατανάλωση των

γενετικά τροποποιημένων τροφίμων που κυκλοφορούν στην αγορά».

7 Γιατί κυκλοφόρησαν στην αγορά τα νεοφανή τρόφιμα πριν ολοκληρωθούν όλοι

οι απαραίτητοι έλεγχοι και πριν δοθούν συγκεκριμένες απαντήσεις για τις

επιπτώσεις από την κατανάλωσή τους;

«Γιατί τον “πρώτο λόγο” στην ανάπτυξη αυτής της νέας τεχνολογίας έχει η

βιομηχανία αγροχημικών, η οποία επενδύει κάθε χρόνο εκατοντάδες δισεκατομμύρια

δολάρια σε πειράματα γύρω από τη βιοτεχνολογία σε τρόφιμα και γεωργικές

καλλιέργειες, απαιτεί άμεση απόδοση στα χρήματα που επενδύει, ενώ ο μεταξύ των

εταιρειών ανταγωνισμός δεν επιτρέπει καθυστερήσεις για έρευνα και έλεγχο».

8 Γιατί οι περισσότερες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν απαγορεύουν την

κυκλοφορία των γενετικά τροποποιημένων τροφίμων;

«Γιατί θεωρούν πως δεν υπάρχουν ισχυρές αποδείξεις, ικανές να στηρίξουν και να

δικαιολογήσουν μια τέτοια απαγόρευση. Επιπλέον, μια πιθανή απαγόρευση στις

εισαγωγές γενετικά τροποποιημένων προϊόντων θα μπορούσε να θεωρηθεί ως

παραβίαση των όρων που έχουν τεθεί στα πλαίσια του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου».

9 Υπάρχουν άλλοι κίνδυνοι από τη χρήση των μεθόδων της γενετικής μηχανικής

στα τρόφιμα και τις γεωργικές καλλιέργειες;

«Ένας από τους πιο σοβαρούς φόβους των ειδικών αφορά των υποβάθμιση της

βιοποικιλότητας και την “πτώχευση” της φύσης που θα προκαλέσει η απελευθέρωση

γενετικά μεταλλαγμένων οργανισμών στο περιβάλλον».

10 Ποια είναι η πιο ορθολογική στάση απέναντι στη νέα τεχνολογία;

«Όλοι οι ειδικοί συμφωνούν πως δεν χρειάζεται μεγάλη βιασύνη και πως πριν

απελευθερωθούν όλοι οι γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί στη φύση θα πρέπει

να γίνει εξαντλητικός έλεγχος και να ελαχιστοποιηθούν οι πιθανότητες

παρενεργειών».

Ο ΒΡΕΤΑΝΟΣ πρωθυπουργός Τόνι Μπλερ απέκλεισε το ενδεχόμενο να απαγορεύσει τα

γενετικώς μεταλλαγμένα τρόφιμα μετά τις αποκαλύψεις ότι από εργαστηριακά

πειράματα προκύπτει πως κρύβουν κινδύνους για την υγεία.

Η βρετανική κυβέρνηση προσπάθησε να υποβαθμίσει τις ανησυχίες, οι οποίες

αυξάνονται μεταξύ των επιστημόνων, των βουλευτών και των οργανώσεων

καταναλωτών. Κατέστησε έτσι σαφές ότι η Βρετανία θα τηρήσει μια στάση υπέρ των

γενετικώς μεταλλαγμένων τροφίμων κατά τη διάσκεψη που αρχίζει σήμερα στην

Καρταχένα της Κολομβίας με συμμετοχή 170 κυβερνήσεων και θέμα τη σύναψη

διεθνών συμφωνιών για τη διακίνηση, διά μέσου των εθνικών συνόρων,

μεταλλαγμένων ζωντανών οργανισμών. Ο υπουργός Τζακ Κάνιγχαμ υπογράμμισε

επανειλημμένα ότι τα γενετικώς μεταλλαγμένα τρόφιμα είναι ασφαλή. Η

«Γκάρντιαν» δημοσίευσε όμως το Σάββατο στοιχεία ­ φωτογραφίες από τα τοιχώματα

του στομάχου ενός ποντικού που είχε τραφεί με γενετικώς μεταλλαγμένες πατάτες

­ τα οποία δείχνουν ότι οι διαβεβαιώσεις αυτές είναι πρόωρες. Η μεταλλαγμένη

τροφή είχε προσβάλει το ανοσοποιητικό σύστημα των ποντικών και, αν κάνει το

ίδιο και στους ανθρώπους, τα κρούσματα καρκίνου πιθανότατα θα αυξηθούν.

Αλλά ο Μπλερ επέμεινε ότι δεν υπάρχει επιστημονική δικαιολογία για μια

απαγόρευση των τροφών αυτών. Οι Βρετανοί ωστόσο, με πρόσφατο τον πανικό που

τους είχε προκαλέσει η νόσος των «τρελών αγελάδων», θέλουν κάτι περισσότερο

για να πεισθούν. Η εταιρεία Mark’s & Spencer ανακοίνωσε την Παρασκευή ότι

αναζητεί εναλλακτικές επιλογές για όλα τα γενετικώς μεταλλαγμένα συστατικά που

χρησιμοποιεί στα τρόφιμα που παράγει.

*Η αρμόδια επιτροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης απαγόρευσε την πώληση ή την

καλλιέργεια δύο γενετικώς μεταλλαγμένων βαμβακιών. Οι δύο ποικιλίες παράγονται

από τον αμερικανικό όμιλο Monsanto και διαφημίζονται ότι προσφέρουν

μεγαλύτερες σοδειές και απαιτούν λιγότερα εντομοκτόνα.