Το όζον στη Μεσόγειο είναι περισσότερο

Ουσίες βλαβερές για τον άνθρωπο, όπως το όζον και τα αιωρούμενα σωματίδια,

δεν είναι αποκλειστικό προνόμιο των αστικών κέντρων. Έρευνες του Πανεπιστημίου

Κρήτης, του Γεωργικού Πανεπιστημίου Αθηνών και του Εργαστηρίου Φυσικής της

Ατμόσφαιρας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης τις εντοπίζουν σε

ορεινές και δασικές περιοχές της Νότιας Ευρώπης, ως αποτέλεσμα χημικών

διεργασιών στα δάση.

«Το υπόβαθρο όζοντος στην Ελλάδα και τη Μεσόγειο είναι ιδιαίτερα αυξημένο»,

επισημαίνουν ο καθηγητής Φυσικής της Ατμόσφαιρας κ. Χρήστος Ζερεφός και ο

συνεργάτης του κ. Γιάννης Ζιώμας και αναφέρονται στο όζον που δεν προκαλείται

από ανθρώπινες δραστηριότητες. Μετρήσεις των δύο επιστημόνων, στο δάσος

Περτούλι αλλά και στην περιοχή του Αιγαίου, έχουν αποδείξει πως στις μη

αστικές περιοχές, τα ίδια τα δάση λόγω της ξηρασίας εκπνέουν αρωματικούς

υδρογονάνθρακες, οι οποίοι υποβοηθούν στη δημιουργία όζοντος.

Επιστήμονες στο Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημίου Κρήτης έκαναν μετρήσεις σε

δάσος ευκαλύπτων της Πορτογαλίας και δάσος κωνοφόρων στο Περτούλι Τρικάλων.

«Στόχος μας ήταν να μελετήσουμε πώς οι ενώσεις που εκπέμπονται από τα δάση

(π.χ. πτητικοί υδρογονάνθρακες, που είναι υπόλογοι για τη μυρωδιά των πεύκων)

αντιδρούν με διάφορα οξειδωτικά (π.χ. όζον ή ρίζες υδροξυλίου) για να

σχηματίσουν ενώσεις που θα μας δώσουν σωματίδια. Στο εργαστήριο είχαν

μελετηθεί αυτές οι αντιδράσεις, αλλά όχι σε πραγματικές συνθήκες», εξηγεί ο κ.

Νίκος Μιχαλόπουλος, επίκουρος καθηγητής στο Εργαστήριο Περιβαλλοντικών Χημικών

Διεργασιών του Πανεπιστημίου Κρήτης. Η έρευνα έγινε με υπεύθυνο τον καθηγητή

κ. Ευριπίδη Στεφάνου και τη συμμετοχή του μεταπτυχιακού φοιτητή κ. Ηλία Κάβουρα.

Χημική σύσταση

Οι ερευνητές μελέτησαν τη χημική σύσταση των εκπομπών των δασών, τα προϊόντα

της αντίδρασης αυτών των εκπομπών με ουσίες στην ατμόσφαιρα και τον τρόπο

σχηματισμού των σωματιδίων. «Έτσι έγινε δυνατή η απόδειξη ότι τα δάση έχουν τη

δυνατότητα μέσω των εκπομπών τους να επηρεάζουν το κλίμα και την ατμοσφαιρική

χημεία. Αυτό δεν σημαίνει, βέβαια, ότι τα δάση ρυπαίνουν», τονίζει ο κ.

Μιχαλόπουλος, «αλλά ότι η διατάραξη της σύστασης της ατμόσφαιρας μέσω της

ρύπανσης που προκαλούμε, μπορεί να επιταχύνει ή να επιβραδύνει διάφορα φυσικά

φαινόμενα». Τα αποτελέσματα της έρευνας δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό

περιοδικό «Nature» και αναμένεται να συμβάλουν στην εργασία επιστημόνων που

ασχολούνται με την έρευνα των κλιματολογικών αλλαγών στην ατμοσφαιρική χημεία

και φυσική.

Οι μετρήσεις

Αυξημένες συγκεντρώσεις του όζοντος στην ατμόσφαιρα εντόπισαν επιστήμονες του

Γεωργικού Πανεπιστημίου Αθηνών σε αγροτικές περιοχές της χώρας. Οι μετρήσεις

ξεκίνησαν το 1993 με σκοπό να εντοπιστεί η επίδραση του όζοντος σε φυτά και

καλλιέργειες. Συγκεκριμένα, στην Πουρναριά Αρκαδίας, δίπλα στη Λίμνη του

Λάδωνα, οι συγκεντρώσεις όζοντος στο διάστημα 29 Μαΐου έως 5 Ιουλίου 1996 ήταν

μέχρι και δύο φορές πάνω από το φυσιολογικό όριο. Όπως εξηγεί ο διευθυντής του

Εργαστηρίου Οικολογίας και Προστασίας Περιβάλλοντος κ. Μιχάλης Καρανδεινός,

την ίδια περίοδο παρατηρούνται αυξημένα συμπτώματα καταπόνησης στις ποικιλίες

καπνού που εκτέθηκαν στις υψηλές συγκεντρώσεις όζοντος.

Τα συμπτώματα αυτά δεν είναι πάντα εμφανή. «Ένα φυτό μπορεί, για παράδειγμα,

να υφίσταται μείωση της φωτοσυνθετικής του ικανότητας και της αναπαραγωγής,

χωρίς να παρουσιάζει συμπτώματα», λέει ο κ. Καρανδεινός.

Στο εργαστήριο, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι ένα φυτό καπνού που είχε

εκτεθεί σε αυξημένη συγκέντρωση όζοντος, παρουσίασε σημάδια καταπόνησης. «Οι

γεωργοί θα μπορούσαν να προστατευτούν και να μην ποτίζουν τις καλλιέργειες

όταν υπάρχει πρόβλεψη για επεισόδιο ρύπανσης», προσθέτει ο δρ Κωνσταντίνος

Σαϊτάνης, συνεργάτης του κ. Καρανδεινού. Ειδικά στις ποικιλίες του καπνού,

όπου το εμπορεύσιμο είδος είναι τα φύλλα, τα κηλιδώματα από την επίδραση του

όζοντος μπορεί να προκαλέσουν μεγάλη ζημιά.

Σαράντα χρόνια λειτουργίας συμπληρώνει φέτος το Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών

Επιστημών «Δημόκριτος» και το προσωπικό του γιορτάζει την επόμενη εβδομάδα

στις εγκαταστάσεις της Αγίας Παρασκευής. Τη γιορτή θα τιμήσει τη Δευτέρα με

την παρουσία του ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Κωστής Στεφανόπουλος. Την ίδια

μέρα θα δοθεί συνέντευξη Τύπου για τη μέχρι σήμερα προσφορά του «Δημόκριτου»

στην έρευνα και τις προοπτικές που διαγράφονται την επόμενη 10ετία.

Σύμφωνα με τον κ. Δ. Ιθακήσιο, στα 40 αυτά χρόνια ο «Δημόκριτος» «έχει

συμβάλει πολλαπλά στην ανάπτυξη της έρευνας στην Ελλάδα, τη μεταπτυχιακή

εκπαίδευση, την ανάπτυξη, διάδοση και μεταφορά τεχνολογίας και τη στήριξη της

πολιτισμικής μας κληρονομιάς. Το ΕΚΕΦΕ “Δημόκριτος” συνέβαλε ουσιαστικά στην

αλλαγή της νοοτροπίας στη χώρα ως προς τη δημιουργία και τη μετάδοση νέας

γνώσης, ενώ απέδειξε τη δυνατότητα που είχε και έχει η ελληνική επιστήμη να

συμβάλει στο επιστημονικό γίγνεσθαι του αιώνα μας». Σήμερα, ο «Δημόκριτος»

συνεργάζεται με τα μεγαλύτερα ερευνητικά και ακαδημαϊκά κέντρα των

ανεπτυγμένων χωρών, ενώ παράλληλα μεταφέρει τεχνογνωσία στις υπό ανάπτυξη χώρες.

Στο εργαστήριό του, στο Κέμπριτζ της Μασαχουσέτης, ο Dan Ehrlich βλέπει πολύ

κοντινή την ημέρα που η αστυνομία θα έχει στα χέρια της μια μικρή συσκευή, η

οποία θα μπορεί να παράγει ένα μοναδικό «γενετικό προφίλ» του δράστη ενός

εγκλήματος σε πάρα πολύ σύντομο χρόνο: με «πρώτη ύλη» το DNA του, από το αίμα,

το σάλιο ή το σπέρμα που εντοπίζεται στον χώρο του εγκλήματος.

Ο Dan Ehrlich και οι συνεργάτες του από το Ινστιτούτο Βιοϊατρικών Ερευνών

«Whitehead» αποτελούν μία από τις πολλές ομάδες επιστημόνων, στις ΗΠΑ, οι

οποίες εργάζονται για να δημιουργήσουν το ιδανικό «εργαστήριο», ένα εργαστήριο

τόσο μικρό που θα χωράει σε ένα μάικροτσιπ και θα μπορεί να δίνει την ανάλυση

μέσα σε ελάχιστα λεπτά.

Μικρό «χημείο»

Η ιδέα είναι ότι αυτό το τσιπ, το οποίο θα χωρά πολύ εύκολα στην παλάμη του

χεριού, θα μπορεί να περιέχει και ένα μικρό «χημείο», όπου θα ετοιμάζεται το

δείγμα. Χρειάζεται μόνο ένας φορητός υπολογιστής, ο οποίος θα δέχεται τα

δεδομένα, θα τα ελέγχει και θα τα διασταυρώνει με τις βάσεις δεδομένων των

αστυνομικών υπηρεσιών, προκειμένου να εντοπίσει τους εγκληματίες που θα

σκιαγραφούνται από το γενετικό υλικό τους. «Μέχρι στιγμής η τεχνολογία DNA

είναι ένα εργαλείο που μπορεί να αποδεικνύει την αλήθεια», λέει η Lisa

Frorman, η οποία ολοκληρώνει μια έρευνα, αξίας πέντε εκατομμυρίων δολαρίων,

για λογαριασμό του αμερικανικού υπουργείου Δικαιοσύνης.

Στόχος

Στόχος της έρευνάς της είναι να επιταχύνει τη δημιουργία του τσιπ που θα

εντοπίζει το DNA, καταδεικνύοντας τους ενόχους ενός εγκλήματος.

Τα τσιπ DNA δημιουργήθηκαν ως αποτέλεσμα του «γάμου» ανάμεσα στη μοριακή

βιολογία και τις τεχνολογίες των ηλεκτρονικών υπολογιστών, που πήραν σάρκα και

οστά στα εργαστήρια της Silicon Valley. Τα δεδομένα που θα δέχεται το

μάικροτσιπ, θα μεταφέρονται μέσω του φορητού υπολογιστή και ενός μόντεμ στα

κεντρικά κομπιούτερ του FBI ή των κατά τόπους αστυνομικών γραφείων, όπου θα

γίνονται όλοι οι απαραίτητοι έλεγχοι και διασταυρώσεις στοιχείων. Εκτιμάται

πως οι απαντήσεις για 10 δείγματα DNA δεν θα απαιτούν χρόνο μεγαλύτερο από…

δύο λεπτά.

Οχι, δυστυχώς, δεν πρόκειται για το νέο… Ιντερσίτυ, αλλά για το καινούργιο

ιαπωνικό τρένο που κινείται με την εκπληκτική ταχύτητα των 285 χιλιομέτρων την

ώρα.

Την περασμένη εβδομάδα ξεκίνησε το δρομολόγιό του από το Τόκιο προς τη

Φουκουόκα, στα νοτιοδυτικά της χώρας. Δίπλα του βρίσκεται ένα μοντέλο λίγο

παλιότερο, αλλά εξίσου εντυπωσιακό.

*** Τι μέλλει γενέσθαι με τις αιτήσεις για πειραματικές καλλιέργειες

μεταλλαγμένων φυτών στη χώρα μας, ρωτά τον υπουργό ΠΕΧΩΔΕ η βουλευτής του

Συνασπισμού κ. Μαρία Δαμανάκη σε επίκαιρη ερώτησή της στη Βουλή. Αναρωτιέται

επίσης «ποια μέτρα προτίθεται να λάβει το υπουργείο έναντι των μεταλλαγμένων

προϊόντων και των χωρών που προωθούν ανεξέλεγκτα τα συμφέροντα των πολυεθνικών

αγροχημικών εταιρειών».

*** Το βιβλίο «Η δίκη του Αχελώου» παρουσιάζουν στις 12 το μεσημέρι, σήμερα,

το Διεπιστημονικό Ινστιτούτο Περιβαλλοντικών Ερευνών, το Παγκόσμιο Ταμείο για

τη Φύση-WWF, η Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης και η Ελληνική Εταιρεία

για την Προστασία του Περιβάλλοντος και της Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Η

παρουσίαση του βιβλίου, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Στοχαστής»,

πραγματοποιείται στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων (στην αίθουσα Αντώνη Τρίτση).

Στο τελικό στάδιο βρίσκεται το Ίντερνετ 2 στην Αμερική, το νέο δίκτυο που θα

χρησιμοποιείται αρχικά μόνο από ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα. Ήδη

λειτουργεί μία μίνι έκδοσή του, το Abiline, που συνδέει 150 ιδρύματα με

οπτικές ίνες και ταχύτητα 45.000 φορές μεγαλύτερη από το γρηγορότερο μόντεμ.

Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να μεταδώσει σε 20 μόλις δευτερόλεπτα ολόκληρο το

περιεχόμενο της Βιβλιοθήκης του Αμερικανικού Κογκρέσου.

Τα τρίτα του γενέθλια γιορτάζει φέτος ο «Λυσίας», ο πανελλήνιος μαθητικός

διαγωνισμός μέσω του Ίντερνετ, που διοργανώνουν τα Εκπαιδευτήρια Δούκα, η ΙΒΜ

Ελλάς και η Compulink. Η πρώτη φάση γίνεται στις 20 και 21 Μαρτίου για όλα τα

μαθήματα και τους μαθητές όλων των τάξεων από την ΣΤ’ Δημοτικού έως την Γ’

Λυκείου. Πληροφορίες στο τηλ.: 6080.000 (εσωτ. 203) και στο Ίντερνετ (www.

compulink. gr/lysias).

Συνέδριο με θέμα «Διαχείριση κρίσεων και πληροφορική» διοργανώνεται από τον

Σύνδεσμο Επιχειρήσεων Πληροφορικής Ελλάδας σε συνεργασία με το Κέντρο

Πληροφοριών του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και το υπουργείο Εξωτερικών αύριο,

στο ξενοδοχείο «Χίλτον» (9 π.μ., αίθουσα «Τερψιχόρη»).