Με 2 δισ. έχει χρηματοδοτηθεί η ομάδα ΒΑΝ

Τουλάχιστον με 2 δισεκατομμύρια δραχμές έχει χρηματοδοτηθεί η έρευνα της

ομάδας ΒΑΝ τα τελευταία 18 χρόνια. Την πληροφορία αυτή έδωσαν στα «ΝΕΑ»

επιστήμονες που διαφωνούν με τη μεθοδολογία του κ. Παναγιώτη Βαρώτσου, χωρίς

όμως να σταθεί δυνατή η επιβεβαίωσή της από τον ίδιο ή τους συνεργάτες του κ.

Βαρώτσου. Γεγονός πάντως είναι ότι την τελευταία τριετία η Γενική Γραμματεία

Έρευνας και Τεχνολογίας έχει διαθέσει 5 δισεκατομμύρια δραχμές για τη

χρηματοδότηση έρευνας αναφορικά με τους σεισμούς.

Από τα κονδύλια αυτά, ποσό 453.932.000 δραχμών διατέθηκε προς το Πανεπιστήμιο

Αθηνών, που εκπροσωπήθηκε από τον κ. Π. Βαρώτσο, για έρευνα με τίτλο:

«Εγκατάσταση Τηλεμετρικού Δικτύου Πρόγνωσης Σεισμών με πολυκλαδικές μετρήσεις

στην περιοχή της Ηπείρου».

Με παράδειγμα

«Μια μέρα του 550 π.Χ. οι Σπαρτιάτες άκουσαν με ανησυχία τον Αναξίμανδρο να

τους λέει ότι η πόλη τους θα χτυπηθεί από ένα μεγάλο σεισμό. Ο σεισμός επήλθε

και προκάλεσε μεγάλες καταστροφές. Όμως ο Αναξίμανδρος ήξερε τότε κάτι που δεν

μπορούσε να γνωρίζει ο απλός κόσμος. Ότι δηλαδή αν γίνει ένας σεισμός, ύστερα

από λίγο είναι πολύ πιθανόν να συμβεί ένας ακόμη. Και στη Σπάρτη, είχε ήδη

γίνει σεισμός πριν φθάσει ο Αναξίμανδρος».

Το παράδειγμα αυτό χρησιμοποίησε ο ομότιμος καθηγητής Γεωφυσικής στο ΑΠΘ κ.

Βασίλης Παπαζάχος για να εξηγήσει παραστατικά ένα μόνο από τα πολλά σημεία στα

οποία εστιάζεται η διαμάχη μεταξύ σημαντικής μερίδας των Ελλήνων σεισμολόγων

και του κ. Παναγιώτη Βαρώτσου. Ο κ. Π. Βαρώτσος, καθηγητής Φυσικής της Στερεάς

Κατάστασης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, παραμένει σήμερα ο μοναδικός συνεχιστής

του έργου της ομάδας ΒΑΝ, που ίδρυσε το 1981 από κοινού με τους κ.κ. Κ.

Αλεξόπουλο και Κ. Νομικό.

Πρωτόγνωρη μέθοδος

Από εκείνη την ημέρα του 1981, μετά τον σεισμό των Αλκυονιδών, που εμφανίστηκε

στην Ακαδημία Αθηνών και παρουσίασε μια πρωτόγνωρη μέθοδο πρόγνωσης σεισμών,

με βάση την αξιολόγηση και επεξεργασία «σεισμικών ηλεκτρικών σημάτων, SES»,

πέρασαν 18 χρόνια. Έχοντας στη διάθεσή του, όλα αυτά τα χρόνια, σημαντικά

κονδύλια για τις ανάγκες της επιστημονικής του έρευνας, κονδύλια που ίσως να

υπερβαίνουν τα 2 δισεκατομμύρια δραχμές, ο κ. Βαρώτσος κατόρθωσε, όπως του

καταλογίζουν οι επικριτές του, από τη μια μεριά να μην πείσει τη διεθνή

επιστημονική κοινότητα για την εγκυρότητα των «προγνώσεών» του και από την

άλλη να είναι συνεχώς στην επικαιρότητα, μέσω της σιωπής του, κάθε φορά που

ένας σεισμός συγκλόνιζε τον ελλαδικό χώρο.

Μυστήριο

Τη δράση του κ. Βαρώτσου και των νεώτερων συνεργατών του, καλύπτει ένα πυκνό

πέπλο μυστηρίου. Κανείς δεν ξέρει με βεβαιότητα το πόσους σταθμούς και πού

έχει εγκαταστήσει αυτή η ομάδα. Κάποιοι έλεγαν ότι στις αρχές της δεκαετίας

του ’90 υπήρχαν εγκατεστημένοι περί τους 25 σταθμούς σε ολόκληρη τη χώρα.

Κάποιοι άλλοι λένε πως σήμερα πρέπει να έχει τουλάχιστον έξι. Στη Γλυφάδα, στη

Λαμία, στο Λουτράκι, ίσως ακόμη στα Γιάννενα και στον Βόλο. Αυτό όμως που

κανείς δεν τολμά να καταλογίσει στον κ. Βαρώτσο, είναι ότι καταχράστηκε

χρήματα. Ο ίδιος άλλωστε σε παλαιότερες συνεντεύξεις του ­ και επειδή γνωρίζει

καλά τις διαθέσεις της άλλης πλευράς ­ φρόντιζε να μην εισπράττει χρήματα. Η

πολιτική του ήταν και είναι να πληρώνει το κράτος το κόστος συντήρησης και

λειτουργίας του δικτύου ΒΑΝ. Έτσι, ενώ φαινόταν η ομάδα ΒΑΝ να λαμβάνει

επιχορήγηση δεκάδων εκατομμυρίων, αυτά τα χρήματα ουδέποτε περνούσαν από τα

χέρια του κ. Βαρώτσου, αλλά ­ τα περισσότερα από αυτά ­ πήγαιναν κατευθείαν

στον ΟΤΕ για την πληρωμή της 24ωρης λειτουργίας των τηλεφωνικών γραμμών.

3 σημεία αντιπαράθεσης

Η αντιπαράθεση της πλειονότητας των Ελλήνων σεισμολόγων με τον κ. Π. Βαρώτσο

θα μπορούσε να εστιαστεί σε τρία βασικά σημεία. Το πρώτο, όπως λέει στα «ΝΕΑ»

ο δρ Γεράσιμος Παπαδόπουλος, ερευνητής Σεισμολογίας στο Γεωδυναμικό Ινστιτούτο

του Αστεροσκοπείου Αθηνών, είναι «η έλλειψη συστηματικής συσχέτισης μεταξύ των

ηλεκτρικών σημάτων και των σεισμών. Υπάρχουν δηλαδή περιπτώσεις που, με βάση

τα λεγόμενά του, αποδεικνύεται τελικά ότι έχουμε σεισμούς χωρίς σήματα, ή

σήματα χωρίς να έχουν επακολουθήσει σεισμοί».

Το δεύτερο και βασικό είναι ότι «σε καμία από τις δεκάδες προγνωστικού

χαρακτήρα επιστολές που έχει αποστείλει, δεν αναφέρεται με σαφήνεια ο χρόνος

που θα γίνει ο σεισμός, η επικεντρική περιοχή και το μέγεθος που θα έχει. Έστω

και με την πιθανότητα μικρού σφάλματος. Τα κείμενα της ομάδας ΒΑΝ είναι

πάντοτε αόριστα και γενικόλογα ότι κάπου, κάποτε θα γίνει σεισμός».

Στο σημείο αυτό ο κ. Παπαζάχος λέει ότι πριν από χρόνια η ιταλική κυβέρνηση

ενδιαφέρθηκε να μάθει από πρώτο χέρι τη μέθοδο που χρησιμοποιεί η ομάδα ΒΑΝ

για την πρόγνωση των σεισμών. Ανέθεσε την εξέταση του θέματος σε δύο διεθνούς

κύρους επιστήμονες, τους κ.κ. Κασπαρίνι και Μαλάρτζια. Οι δύο Ιταλοί, αφού

ανέλυσαν ό,τι στοιχεία τους δόθηκαν, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι αόριστες

προγνώσεις έχουν τουλάχιστον 95% πιθανότητες να ταυτιστούν με κάποιον σεισμό.

«Όμως αυτό για να ειπωθεί δεν χρειάζεται ούτε ΒΑΝ, ούτε χρήματα για έρευνα»,

προσθέτει ο κ. Παπαδόπουλος.

Μετά τον σεισμό

Στο δεύτερο σημείο τριβής ο κ. Β. Παπαζάχος τονίζει και το εξής: «Πάντοτε τα

τηλεγραφήματα της ομάδας ΒΑΝ έφθαναν μετά την εκδήλωση κάποιου σεισμού. Αυτό

σημαίνει ότι οποιαδήποτε αναφορά για πρόγνωση, όταν ήδη έχει συμβεί ένας

σεισμός, μπορεί σαφέστατα να ευσταθεί με βάση τη θεωρία των πιθανοτήτων, καθώς

τις περισσότερες φορές μετά τον κύριο σεισμό ή τον προσεισμό ακολουθούν και

άλλες σεισμικές δονήσεις».

Το τρίτο και αρκετά σημαντικό σημείο διαφωνίας είναι το γεγονός ότι «ουδέποτε

η ομάδα ΒΑΝ διοχέτευσε τα στοιχεία των ερευνών της, τον τρόπο επεξεργασίας

τους και αξιολόγησής τους, στη διεθνή επιστημονική κοινότητα, ώστε και άλλοι

ειδικοί να πραγματοποιήσουν αντίστοιχες μετρήσεις και να αποφανθούν για την

ορθότητα ή όχι του έργου της ομάδας ΒΑΝ», λέει ο κ. Παπαζάχος.

Άλλοι επιστήμονες, που έχουν κατά καιρούς περάσει από τον ΟΑΣΠ, έλεγαν στα

«ΝΕΑ» ότι ο κ. Βαρώτσος είχε πάντοτε μια ιδιαίτερη ευκολία στην επικοινωνία με

την εκάστοτε κυβέρνηση της χώρας. «Μπορούσε να αποστέλλει επιστολές στους

πρωθυπουργούς και να τους λέει ότι εμείς έχουμε ενδείξεις για επικείμενους

σεισμούς», και πως «το σύστημα ΒΑΝ χρειάζεται χρήματα για περαιτέρω έρευνα».

Ένας άλλος Έλληνας σεισμολόγος έλεγε ότι στην αρχή της δεκαετίας του ’80 η

ομάδα ΒΑΝ διαβεβαίωνε πως έχει τη δυνατότητα πρόγνωσης σεισμού επτά ώρες πριν

από την εκδήλωσή του. «Κάποια στιγμή ο κ. Βαρώτσος είχε αποστείλει επιστολή

στον Ανδρέα Παπανδρέου λέγοντάς του ότι υπάρχουν ενδείξεις για επικείμενο

σεισμό το φθινόπωρο εκείνης της χρονιάς. Ο Α. Παπανδρέου είχε επιδείξει την

επιστολή στον τότε πρόεδρο του ΟΑΣΠ καθηγητή Γιάννη Δρακόπουλο, που με τη

σειρά του την κοινοποίησε σε μένα. Όταν είδα ότι από εκεί που έλεγε για

πρόγνωση 7 ωρών, πέρασε σε πρόγνωση μηνών, έχασα πάσα ιδέα για το ΒΑΝ».