Η φύση «γεννάει» τα οικολογικά σπίτια του αύριο!

Αρχιτεκτονικές κατασκευές που εναρμονίζονται με το φυσικό περιβάλλον και

εξοικονομούν ενέργεια, θα είναι οι πρωταγωνιστές στον οικιστικό σχεδιασμό του

μέλλοντος. Κατοικίες που ακολουθούν αυτή την αρχιτεκτονική, υπάρχουν ήδη στη

χώρα μας. Είναι οι οικολογικές ή βιοκλιματικές κατοικίες που σχεδιάζονται σε

συμφωνία με το γύρω περιβάλλον και με την προοπτική της εξοικονόμησης

ενέργειας. Επτά αρχιτέκτονες βραβεύθηκαν με τα βραβεία «Αντώνη Τρίτση», στον

Πανελλήνιο Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό Οικολογικής Κατοικίας, για τις κατοικίες

που σχεδίασαν. Τα βιοκλιματικά σπίτια βρίσκονται διασκορπισμένα σε διάφορα

μέρη της Ελλάδας, ενώ δε λείπουν και από την Αθήνα. Η Νέα Φιλοθέη και τα Σπάτα

είναι δύο από τις περιοχές της Αττικής, όπου υπάρχουν οικολογικές κατοικίες.

Παράλληλα, στον διαγωνισμό βραβεύθηκε και μία ηλιακή πολυκατοικία στη Νέα

Κυψέλη, που σχεδίασε ο αρχιτέκτονας Μιχάλης Σουβατζίδης. Με βραβείο «Αντώνη

Τρίτση» τιμήθηκε και το εξοχικό που σχεδίασε για τη μητέρα ο Κίμων Αλέξανδρος

Σκάσσης, που δε βρίσκεται πια στη ζωή. Η εξοχική κατοικία βρίσκεται στο

Ηράκλειο Αττικής. Στόχος του Διαγωνισμού, που πραγματοποιείται από τη

Διέυθυνση Οικιστικής Πολιτικής Κατοικίας του Υπουργείου Περιβάλλοντος

Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων και από το Ίδρυμα Αντώνη Τρίτση, είναι η

βελτίωση του δομημένου περιβάλλοντος μέσα από πρωτοποριακές αρχιτεκτονικές

πρακτικές. Οι μελέτες των αρχιτεκτόνων που βραβεύθηκαν παρουσιάζονται αυτές

τις ημέρες στο Ζάππειο Μέγαρο, στα πλαίσια του Πανελληνίου Συνεδρίου που

διοργανώνει ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων. Πρόκειται για χρηματικά βραβεία συνολικής

αξίας 15 εκατομμυρίων δραχμών, τα οποία απονεμήθηκαν στους αρχιτέκτονες και

στους ιδιοκτήτες των κατοικιών. Παράλληλα, στον ίδιο διαγωνισμό βραβεύθηκαν

και ιδέες αρχιτεκτόνων για οικολογικές κατοικίες, με χρηματικά βραβεία

συνολικής αξίας 18 εκατομμυρίων δραχμών.

ΝΕΑ ΦΙΛΟΘΕΗ

Παιχνίδια με τον ήλιο

«Λιτό λεξιλόγιο», σύμφωνα με την κριτική επιτροπή, χαρακτηρίζει την κατοικία

που σχεδίασαν οι αρχιτέκτονες Αναστασία Πέπε και Πέτρος Μπερτζουάνης, στην

περιοχή Τουρκοβούνια, στη Νέα Φιλοθέη της Αθήνας.

Είναι μία μονοκατοικία με εσωτερική αυλή, που συναντάται σπάνια στον

οργανωμένο αστικό ιστό της πόλης. Το κτίριο είναι στραμμένο προς το νοτιά. Για

την κατασκευή της κατοικίας χρησιμοποιήθηκαν σύγχρονα υλικά, τα οποία

τοποθετήθηκαν χωρίς επιχρίσματα, όπως είναι το εμφανές μπετόν. Η μεγάλη

τζαμαρία γίνεται δέκτης της ηλιακής θερμότητας κατά το μεγαλύτερο μέρος του

χρόνου. Το καλοκαίρι, η ζέστη δεν εισχωρεί στο εσωτερικό του σπιτιού, αφού οι

ακτίνες του ηλίου αλλάζουν κλίση. Για τη δροσιά και τον αερισμό έχουν

προβλεφθεί ανοίγματα στην ανατολική πλευρά, που αξιοποιούν κατάλληλα τον

καλοκαιρινό βορειοανατολικό άνεμο.

Όπως εξηγεί ο κ. Μπερτζουάνης, «βασικός στόχος ήταν να προφυλαχθεί το κτίριο

από τους βόρειους ανέμους. Έτσι, είναι όλο ανοιχτό στο νοτιά και λειτουργεί ως

θερμοσυλλέκτης στη διάρκεια του χειμώνα. Το καλοκαίρι μέσω της αυλής το κτίριο

προστατεύεται από τη ζέστη, αφού τα δέντρα και η βλάστηση διατηρούν σχετικά

χαμηλές θερμοκρασίες».

ΣΠΑΤΑ

Μέσα σε θερμοκήπιο

Είναι ένα σπίτι φτιαγμένο γύρω από ένα γυάλινο θερμοκήπιο που λειτουργεί και

σαν κλιμακοστάσιο. Τα δωμάτια «απλώνονται» σαν μπαλκόνια γύρω γύρω. Αυτό το

στοιχείο, εξάλλου, κίνησε και το ενδιαφέρον της κριτικής επιτροπής που

βράβευσε την κατοικία αυτή, η οποία βρίσκεται στα Σπάτα της Αττικής.

Η αρχιτέκτονας Τατιανή Τογανίδου – Βαρδουλάκη πραγματοποίησε τη μελέτη

κατασκευής του κτιρίου, δεν είναι όμως ιδιοκτήτρια της κατοικίας, όπως

συμβαίνει με όλες τις υπόλοιπες που βραβεύθηκαν στον διαγωνισμό. «Ο

περισσότερος κόσμος προβληματίζεται για το επιπλέον κόστος μίας βιοκλιματικής

κατοικίας. Για μία τέτοια κατοικία απαιτείται τριπλάσιος χρόνος μελέτης»,

αναφέρει η κ. Τογανίδου και προσθέτει πως «η συγκεκριμένη κατοικία χτίστηκε

μέσα στην αυλή του πατρικού σπιτιού και ανήκει σε μία τριμελή αγροτική οικογένεια».

Το κτίριο εκτείνεται σε έξι επίπεδα και χωρίζεται σε δύο ζώνες. Με τη βοήθεια

του θερμοκηπίου (το οποίο λειτουργεί ως συσσωρευτής της θερμότητας του ηλίου)

και άλλων συστημάτων θερμότητας και δροσιάς, επιτυγχάνεται η ισορροπία

θερμότητας στο εσωτερικό του σπιτιού. «Σε όλη τη διάρκεια του χρόνου, η

θερμοκρασία κυμαίνεται από 18 μέχρι 28 βαθμούς», λέει χαρακτηριστικά η κ. Τογανίδου.

ΔΩΡΙΔΑ

Το «μικρό» και το «μεγάλο»

Στην ορεινή Δωρίδα είναι χτισμένη η οικολογική κατοικία που σχεδίασε η

αρχιτέκτων Λένα Μάντζιου. Η κριτική επιτροπή βασίστηκε στο γεγονός ότι «το

κτίριο εντάσσεται άριστα στο φυσικό και δομημένο περιβάλλον». Ο πύργος που

στεγάζεται με μια πυραμίδα είναι, σύμφωνα με τους κριτές, μια «λιτή κατασκευή

που αξιοποιεί τον φυσικό φωτισμό».

Το σπίτι βρίσκεται σε υψόμετρο 850 και χτίστηκε από συνεργεία της περιοχής. Η

πέτρα, το ξύλο και το μέταλλο είναι τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν. Όπως

αναφέρει η κ. Μάντζιου, «η βασική ιδέα ήταν να συνδυαστεί η οικολογική δόμηση

με την αρμονική ένταξη στο περιβάλλον. Το εσωτερικό είναι ενιαίο, δεν υπάρχουν

τοίχοι και ο χώρος διαρθρώνεται σε επίπεδα και εσωτερικούς εξώστες». Το

«παιχνίδι» του μικρού και του μεγάλου είναι ένα από τα χαρακτηριστικά αυτής

της κατοικίας. «Με αυτόν τον τρόπο εξοικονομείται χώρος. Η αντίληψη αυτή

σχετίζεται με τον συνολικό όγκο της κατοικίας που είναι συμπτυγμένος και

ευνοϊκός για το ψυχρό κλίμα της περιοχής», λέει η κ. Μάντζιου.

ΣΥΡΟΣ

Ένα «καΐκι» στη στεριά

Το σπίτι του αρχιτέκτονα Αναστασίου Κάρτα στην περιοχή Βάρη της Σύρου, μοιάζει

με «ένα καΐκι προφυλαγμένο από τους ανέμους. Είναι στενομέτωπο στις πλευρές

που πνέουν τα μελτέμια και οι γαρμπήδες».

Όλη η κατασκευή απλώνεται σε δύο επίπεδα γύρω από ένα κεντρικό αίθριο. Το

βασικό υλικό είναι ο τσιμεντόλιθος, ακόμη και στα υποστηλώματα του κτιρίου. Οι

τοίχοι καλύπτονται με ειδικό σοβά, που εμποδίζει την υγρασία. Όπως αναφέρει ο

κ. Κάρτας, «για την κατασκευή του σπιτιού χρησιμοποιήθηκαν κάποιες δικές μου

πατέντες σε συνδιασμό με τεχνικές που συνηθίζονται στις Κυκλάδες».

Χαρακτηριστικό της κατοικίας είναι ότι κάθε δωμάτιο είναι διαφορετικά

τοποθετημένο, δεν είναι παράλληλο με τα υπόλοιπα. Ταυτόχρονα, ενώ «τα δωμάτια

φαίνονται ευθύγραμμα, οι τοίχοι έχουν μεταξύ τους απόκλιση μέχρι και 20

εκατοστά, ενώ διαφορετικό είναι και το ύφος κάθε δωματίου».

Στο σπίτι του κ. Κάρτα δεν υπάρχει ακόμη παροχή ηλεκτρικού ρεύματος. Ο

αρχιτέκτονας σχεδιάζει την ηλεκτροδότηση της κατοικίας από τον ήλιο με

φωτοβαλταϊκά τόξα. Πάντως, προς το παρόν, οι οικιακές συσκευές λειτουργούν με

γκάζι, ενώ για τον φωτισμό στη διάρκεια της νύχτας φροντίζει μία γεννήτρια που

λειτουργεί με πετρέλαιο ντίζελ. Η θέρμανση εξασφαλίζεται με τρία τζάκια που

είναι τοποθετημένα με τέτοιο τρόπο, ώστε ο ζεστός αέρας να κυκλοφορεί σε όλο

το σπίτι.

Επιπλέον, μία στέρνα αναλαμβάνει τη συλλογή των ομβρίων υδάτων.

«Συγκεντρώνονται περίπου 50 κυβικά μέτρα νερό, μέχρι τον Μάρτιο. Το νερό αυτό

μάς φτάνει μέχρι και το Σεπτέμβριο», λέει ο κ. Κάρτας.

ΕΛΑΙΟΡΕΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Ένας κήπος με χορτάρι στη στέγη

Σε αυτή την κατοικία όλα τα βλέμματα συγκεντρώνονται στην ξύλινη στέγη που

έχει ταυτόχρονα και τον ρόλο του… κήπου, αφού είναι φυτεμένη με φυσικό

χορτάρι. Είναι το σπίτι που σχεδίασε η αρχιτέκτονας Έλλη Γεωργιάδου και

βρίσκεται στο Ελαιόρεμα της Θεσσαλονίκης. «Η φυτεμένη στέγη αναπληρώνει σε

άλλο επίπεδο τον ελεύθερο χώρο που χρειάστηκε για τη δόμηση. Έτσι, ανεβαίνεις

στη στέγη και νιώθεις ότι πατάς στο έδαφος», εξηγεί η κ. Γεωργιάδου.

Για την κατασκευή του κτιρίου χρησιμοποιήθηκαν μη τοξικά υλικά. Η κ.

Γεωργιάδου αναφέρει χαρακτηριστικά πως «τα βερνίκια που χρησιμοποιήθηκαν για

τα ξύλινα μέρη είναι φυτικής προέλευσης και έχουν άρωμα πορτοκάλι ή λεμόνι.

Όπου χρειάστηκε μόνωση, έγινε με μαλλί γούτας που είναι ένα οικολογικό υλικό».

Όλοι οι κύριοι χώροι του σπιτιού είναι προσανατολισμένοι στο νότο και

συσσωρεύουν την ηλιακή θερμότητα με τη βοήθεια μεγάλων ανοιγμάτων. Παράλληλα,

το πέτρινο δάπεδο είναι ένας από τους βασικούς συσσωρευτές θερμότητας της

κατοικίας. Το τζάκι αποτελεί συμπληρωματική πηγή θερμότητας. Για τη δροσιά

έχει επιστρατευθεί κατακόρυφος αερισμός, ενώ και το πότισμα της στέγης μετά τη

δύση του ηλίου επιτρέπει στο δροσερό αέρα να μπαίνει στο κτίριο.