Μυστικά του ΠΑΚ και του Ανδρέα Παπανδρέου

Την περίοδο της δικτατορίας την έζησε στο πετσί του ο Γιάννης

Χαραλαμπόπουλος και όλη του η οικογένεια. Παρά τις διώξεις, τις φυλακίσεις και

τα βασανιστήρια που υπέστη, ούτε στιγμή δεν υπέστειλε τη σημαία της

αντίστασης. Και πολλές φορές έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο χωρίς ποτέ να πάψει να

αισθάνεται τον εαυτό του μέλος ενός μεγαλύτερου συνόλου, του ελληνικού λαού,

που αγωνιζόταν σε τόσο δύσκολα χρόνια για την αξιοπρέπειά του.

Στο βιβλίο του «Κρίσιμα χρόνια, αγώνες για τη δημοκρατία (1936-1996)», που

θα κυκλοφορήσει από τις Εκδόσεις Προσκήνιο – Άγγελος Σιδεράτος, με πρόλογο του

καθηγητή Παύλου Πετρίδη, ο Γιάννης Χαραλαμπόπουλος αναφέρεται σε άγνωστες

πτυχές του αντιστασιακού αγώνα. Και καταγράφει σημαντικά γεγονότα από την

ιστορία της δυναμικής της αντιστασιακής οργάνωσης ΠΑΚ, που ίδρυσε ο Ανδρέας

Παπανδρέου.

Ο συγγραφέας ασφαλώς δικαιούται όσο ελάχιστοι σ’ αυτή τη χώρα να ομιλεί για

το ΠΑΚ, αφού διετέλεσε, με απόφαση του Ανδρέα Παπανδρέου, αρχηγός των

οργανώσεων που βρίσκονταν στην Ελλάδα.

Παρουσιάζει στο βιβλίο του ανέκδοτες επιστολές του ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ, μέσα

από τις οποίες διαφαίνεται όλη η φιλοσοφία του σοσιαλιστή ηγέτη όχι μόνον για

την αντιμετώπιση της χούντας, αλλά και για την «αυριανή κοινωνία» που

οραματιζόταν.

Ακόμη καταθέτει τις απόψεις του Ανδρέα Παπανδρέου για τα αίτια που οδήγησαν

στο να μην αναπτύξουν κοινή δράση οι αντιστασιακές οργανώσεις. Και περιγράφει

πώς ορισμένοι με τη λογική τους «να τα βρούμε ακόμα και με κάποιους…

φωτισμένους δεξιούς, τον Κωνσταντίνο ή και χουντικούς» ξεπεράστηκαν στην

πορεία ακόμα και από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, ο οποίος πραγματοποίησε

αργότερα το δημοψήφισμα για την αβασίλευτη δημοκρατία.

Ασφαλώς σ’ ένα δισέλιδο δεν μπορούν να χωρέσουν τόσο σημαντικά γεγονότα ή

οι πυκνές επιστολές του Ανδρέα Παπανδρέου. Ωστόσο, στην 4η σημερινή συνέχεια

του αφιερώματος των «ΝΕΩΝ» στο βιβλίο του Γιάννη Χαραλαμπόπουλου, μπορεί να

συναντήσει ο αναγνώστης ορισμένα μυστικά του Ανδρέα Παπανδρέου και του ΠΑΚ,

μιάς οργάνωσης που συκοφαντήθηκε πολύ στα χρόνια της μεταπολίτευσης για λόγους

καθαρά πολιτικής σκοπιμότητας.

Ο Γιάννης Χαραλαμπόπουλος εξιστορεί στο βιβλίο του πώς ο Ανδρέας Παπανδρέου

τού ανέθεσε την αρχηγία του ΠΑΚ εσωτερικού, στα δύσκολα χρόνια ’72 – ’74.

Με τον Γιάννη Παπασπύρου και τον Γιώργο Παπαδημητρίου είχαμε επανειλημμένα

επισκεφθεί στο σπίτι του στην Κηφισιά τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο, ο οποίος

μετά τον θάνατο του Γεωργίου Παπανδρέου είχε με τη θαρραλέα στάση του

αναδειχθεί σε σημείο αναφοράς του πολιτικού κόσμου και σε πόλο συσπείρωσης των

αγωνιζομένων εναντίον της χούντας. Επαφές είχαμε και με άλλους πολιτικούς, σε

μια προσπάθεια να συντονίσουμε τις ενέργειές μας στις περιπτώσεις που

χρειαζόταν είτε να γίνουν κοινές δηλώσεις για την ενημέρωση της διεθνούς

κοινής γνώμης για τα συμβαίνοντα στην Ελλάδα είτε να συμπαρασταθούμε σε

δικαζομένους αγωνιστές από τα έκτακτα στρατοδικεία ως μάρτυρες υπεράσπισης. Σε

όλο αυτό το διάστημα βρισκόμουν σε τηλεφωνική επικοινωνία με την Αμαλία

Φλέμιγκ που έμενε στο Λονδίνο μετά την απέλασή της από τη χούντα, και την

πληροφορούσα για την κατάσταση. Η Αμαλία είχε συχνή επαφή με τον Ανδρέα

Παπανδρέου που την περίοδο εκείνη είχε εγκατασταθεί στο Τορόντο. Ο Ανδρέας

είχε εκφράσει την επιθυμία να αναλάβω την ευθύνη του ΠΑΚ εσωτερικού και ύστερα

από σχετικές συνεννοήσεις δέχτηκα. Με την επιστολή της 16ης Φεβρουαρίου του

1972, που μου παρέδωσε ο Τάκης Τουλούπας, ο Ανδρέας μού ανέθετε την ηγεσία του

ΠΑΚ εσωτερικού.

Από την πρώτη στιγμή που ανέλαβα την ευθύνη της οργάνωσης θεώρησα ως ζήτημα

πρώτης προτεραιότητας τη συγκρότηση και οργάνωση ενός πολιτικού δικτύου στον

χώρο της σπουδάζουσας νεολαίας, στη βάση των αρχών και των διακηρυγμένων

θέσεων του ΠΑΚ και του Ανδρέα Παπανδρέου.

Το 1969 μια ομάδα από φοιτητές, που αμέσως μετά την επιβολή της δικτατορίας

συμμετείχαν ενεργά σε διάφορες αντιστασιακές οργανώσεις, εντάχθηκαν στο

Αντιδικτατορικό Κίνημα Ελλάδας (ΑΚΕ) που είχαν συγκροτήσει οι δημοκρατικοί

απόστρατοι αξιωματικοί, πολιτικοί φίλοι και ένθερμοι θιασώτες του Ανδρέα

Παπανδρέου, Τάκης Παπαγεωργόπουλος, Γιάννης Κουτσογιάννης, Γιάννης

Παπαδονικολάκης και Νίκος Ζουμπογιώργος.

Οι νεολαίοι του ΑΚΕ συμμετείχαν ενεργά στην οργάνωση και λειτουργία παράνομων

τυπογραφείων, στη διανομή προκηρύξεων, στη μεταφορά χρήσιμου υλικού για την

ανάγκη της οργάνωσης καθώς και σε ειδικές ομάδες για δυναμικές ενέργειες κατά

της χούντας. Στο ΑΚΕ, που ήταν άμεσα συνδεδεμένο με το ΠΑΚ, είχαν ενταχθεί και

οι φοιτητές Θανάσης Τσούρας και Νίκος Μιχαλόπουλος, στους οποίους ανέθεσα την

οργάνωση της νεολαίας του ΠΑΚ εσωτερικού.

Η οργάνωση αυτή λειτούργησε σε τρία επίπεδα.

Το πρώτο περιέλαβε τον μηχανισμό που ήταν υπεύθυνος για την εγκατάσταση και

λειτουργία παράνομων τυπογραφείων, για τη διακίνηση έντυπου υλικού και

φυλλαδίων του ΠΑΚ, και τη διανομή προκηρύξεων.

Το δεύτερο ανέλαβε την οργάνωση, στρατολόγηση και στελέχωση πυρήνων του ΠΑΚ σε

όλες τις ανώτατες και ανώτερες σχολές, καθώς και στα σχολεία μέσης εκπαίδευσης

και στους διάφορους εργασιακούς χώρους.

Το τρίτο επίπεδο λειτούργησε στα πλαίσια του καθ’ όλα νομίμου πολιτιστικού

συλλόγου η «Παναρμόνια» που είχε ιδρύσει μια ομάδα από νέους καλλιτέχνες. Στον

σύλλογο αυτό γράφτηκαν ως μέλη πολλοί νεολαίοι του ΠΑΚ και τελικά τη διοίκησή

του ανέλαβαν ο Θαν. Τσούρας ως πρόεδρος και ο Νίκ. Μιχαλόπουλος ως γενικός

γραμματέας.

Η «Παναρμόνια» κατάφερε να κάνει μια από τις πιο σημαντικές παρεμβάσεις στον

χώρο του πολιτισμού τα δύσκολα εκείνα χρόνια. Δημιούργησε μια πλήρη συμφωνική

ορχήστρα, η οποία έδωσε πολλές συναυλίες αποσπώντας ενθουσιώδεις κριτικές και

οργάνωσε με επιτυχία ατομικά ρεσιτάλ νέων μουσικών. Οργάνωσε επίσης μεγάλες

εκδηλώσεις για νέους ποιητές και συγγραφείς και λειτούργησε δανειστική

βιβλιοθήκη και δισκοθήκη στα γραφεία της, της οδού Σολωμού.

Μέσα από τη λειτουργία της «Παναρμόνια» και τις διάφορες πολιτιστικές

εκδηλώσεις που οργάνωνε, δινόταν η ευκαιρία στους οργανωμένους νεολαίους του

ΠΑΚ να περνούν πολιτικά μηνύματα, να στρατολογούν νέα μέλη και να τα εντάσσουν

στους διάφορους μαχητικούς πυρήνες και οργανωμένους χώρους της νεολαίας του

ΠΑΚ.

Για την πολιτική διαπαιδαγώγηση των νεολαίων, που ήταν και ο βασικός μας

στόχος, η νεολαία του ΠΑΚ με τα παράνομα τυπογραφεία και τους πυρήνες που

διέθετε σε κάθε σχολή και χώρο νεολαίας κυκλοφορούσε κείμενα του ΠΑΚ όπως «το

μήνυμα προς φοιτητές» και «τη νέα φάση του αγώνα» του Ανδρέα Παπανδρέου, «το

εγχειρίδιο για το πολιτικό δίκτυο εσωτερικού του ΠΑΚ», τη διακήρυξη «ο αγώνας

είναι απελευθερωτικός» και τα κείμενα για τους στόχους και τις επιδιώξεις του

ΠΑΚ.

Θα ήταν παράλειψη αν δεν μνημόνευα τουλάχιστον ορισμένους από τους πολλούς

ενός μακρού καταλόγου νεολαίων, οι οποίοι πέρα από την αντιδικτατορική τους

δράση ήσαν και ένθερμοι θιασώτες της ιδεολογίας που εξέφραζε ο Ανδρέας

Παπανδρέου και το ΠΑΚ και υπήρξαν μέλη των πρώτων Κεντρικών Επιτροπών και των

Επιτροπών Νεολαίας του ΠΑΣΟΚ, όπως ήταν οι Κώστ. Λαλιώτης, Γιάν. Τζώρτζης,

Στέφ. Μανίκας, Νίκ. Μπουρναζάκης, Δημ. Λαμπρόπουλος, Δημ. Τζοβάνος, Νίκ.

Δημόπουλος, Νίκ. Παπασμύρης, Γιώργ. Κύρκος, Μέν. Μαλιώρη, Χριστ. Κούρτη,

Κατερ. Φιλίππου, Μην. Σταυρακάκης, Μαρ. Οικονομοπούλου, Τάσ. Λαμπρόπουλος,

Μιχ. Τσιγκρής και από τον χώρο των εργαζομένων οι Θαν. Αλεξόπουλος και Θεόδ.

Χριστοδουλιάς.

Εκτός από τη μαζική συμμετοχή στις καταλήψεις της Νομικής και την αποφασιστική

συμβολή στην προσπάθεια προώθησης του άκυρου ψηφοδελτίου στο δημοψήφισμα της

29ης Ιουλίου 1973, η νεολαία του ΠΑΚ από την άνοιξη του ’73 και μέχρι τα

γεγονότα του Πολυτεχνείου είχε οργανώσει περί τις 15 μεγάλες αντιχουντικές

διαδηλώσεις στην Αθήνα, με κορυφαία τη διαδήλωση στο μνημόσυνο του Γέρου της

Δημοκρατίας στις 4 Νοεμβρίου, όπου επέλεξε η ίδια τη σύγκρουση με τις

αστυνομικές δυνάμεις, κλιμακώνοντας έτσι τη δυναμική αναμέτρηση με το

τυραννικό καθεστώς και συμβάλλοντας στη δημιουργία του κλίματος που οδήγησε

τελικά στην ηρωική εξέγερση του Πολυτεχνείου.

Οι… κώδικες και η… γραμμή του Πανελλήνιου Απελευθερωτικού Κινήματος

Ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε πολλούς συνεργάτες στο ΠΑΚ με τους οποίους

«μετέδιδε» τη «γραμμή» στην Ελλάδα. Και χρησιμοποιούσε γι’ αυτό μυστικούς

κώδικες.

Ο Γιάννης Χαραλαμπόπουλος θυμάται:

«Η επικοινωνία μου με τον Ανδρέα Παπανδρέου, όταν ανέλαβα την ηγεσία του ΠΑΚ

στην Ελλάδα τον Φεβρουάριο του 1972, γινόταν με πολλή δυσκολία μέσω της

Αμαλίας Φλέμιγκ που είχε εγκατασταθεί στο Λονδίνο μετά την απέλασή της από τη

χούντα. Ο Ανδρέας, στην προσπάθειά του να επιτύχει μια άμεση επαφή μαζί μου,

είχε αναθέσει στον Ανδρέα Φιλίππου, εξέχον μέλος του ΠΑΚ, που την εποχή εκείνη

τελείωνε τη διδακτορική του διατριβή στο Πανεπιστήμιο Ουισκόνσιν των ΗΠΑ, να

με συναντήσει και να με ενημερώσει για τη δράση του ΠΑΚ στο εξωτερικό και να

μου δώσει μια κασέτα με τις απόψεις του για την αντίσταση και οδηγίες για το

ΠΑΚ εσωτερικού. Με την επιστολή της 9ης Μαρτίου 1972, την οποία παραθέτω, ο

Ανδρέας έδινε ορισμένες οδηγίες στον Φιλίππου, ο οποίος εν τω μεταξύ είχε

φθάσει στην Ελλάδα.

Για τη συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στο διαμέρισμά μου στη Γλυφάδα στις 23

Μαΐου 1972 ο Ανδρέας Φιλίππου γράφει σχετικά:

“… Με υποδέχθηκε ο Γιάννης Χαραλαμπόπουλος μαζί με τον Αντώνη Λιβάνη. Τους

μετέφερα την αγάπη και τα χαιρετίσματα του Ανδρέα και της Μαργαρίτας και τους

έδωσα την κασέτα. Ο Γιάννης την έβαλε σε κασετόφωνο και ακούσαμε την ανάλυση

του Ανδρέα Παπανδρέου για την απριλιανή δικτατορία και την αντίσταση και τις

οδηγίες του για την πολιτική και πρακτική του ΠΑΚ στο εσωτερικό. Όταν

τελείωσε, συζητήσαμε για διάφορα θέματα. Τους ενημέρωσα για τη δράση του ΠΑΚ

στο εξωτερικό, ιδιαίτερα στην Αμερική και τον Καναδά, και απάντησα σε διάφορες

απορίες και ερωτήσεις για τις άλλες αντιστασιακές οργανώσεις στο εξωτερικό και

για τη στάση της Αμερικής και των ευρωπαϊκών χωρών έναντι της δικτατορίας.

Εκείνοι με ενημέρωσαν για το δύσκολο αγώνα της αντίστασης στην Ελλάδα, για τις

συλλήψεις και τα βασανιστήρια και για κάποιες εσωτερικές δυσκολίες του ΠΑΚ.

Αναφέρθηκαν επίσης στον Μαγκάκη και τον Καράγιωργα και εισηγήθηκαν

συγκεκριμένες ενέργειες. Τέλος συμφωνήσαμε σε έναν απλό κώδικα επικοινωνίας με

τον Ανδρέα”.

Στις 30 Μαΐου έγραψα την ακόλουθη επιστολή στον Ανδρέα Παπανδρέου:

“Αγαπητέ μου καθηγητά,

Έχω επιστρέψει στις Ηνωμένες Πολιτείες και εργάζομαι πάνω στο διδακτορικό μου.

Ο Μάρκος δεν μπόρεσε να σταματήσει να σε δει γι’ αυτό σκέφθηκα να σου γράψω

αυτό το σύντομο σημείωμα.

1 Ο Γιάννης χάρηκε που άκουσε από τον εξάδελφό του Αλέξη. Το δώρο

εκτιμήθηκε. Είπε ότι θα ήθελε να βλέπει φίλους που επισκέπτονται, για

περισσότερα νέα. Δεν χρειάζεται να τηλεφωνούν. Είναι συνήθως σπίτι μεταξύ 6.00

και 8.00 μ.μ. Μπορείς να γράφεις στον Αριστείδη στη διεύθυνση Καλλιρρόης 89.

Έκθεσις Αυτοκινήτων. Αντιλαμβάνομαι όμως ότι δώρα πρέπει να πηγαίνουν στον

Γιάννη μέσω φίλων.

2 Ο Μάρκος είδε επίσης τον Αντώνη στο διαμέρισμα του Γιάννη με δική

τους πρωτοβουλία. Φαίνεται ότι υπάρχουν κάποιες διαφορές μεταξύ τους και του

βουλευτή, τουλάχιστον όσον αφορά την τακτική. Του αρέσει η ιδέα λένε να γίνει

μέλος μιας τριμελούς επιτροπής του κόμματος. Δεν συμφωνούν. Προταθείσα

ενέργεια: ένα γράμμα σε αυτούς με το οποίο θα ρωτάς για την επιτροπή και τη

θέση τους. Ο Μάρκος ζήτησε να γράψουν αυτοί τις απόψεις τους για να τις

μελετήσεις. Ο Αντώνης είπε ότι θα φροντίσει να γράψει η Ελένη. Αντιλαμβάνομαι

επίσης ότι ίσως επικοινωνήσουν μαζί σου μέσω άλλων καναλιών που

χρησιμοποιήθηκαν στο παρελθόν.

3 Ο Καράγιωργας χρειάζεται ένα γιατρό. Θα ήταν δυνατόν να σταλεί ένας

γιατρός γι’ αυτόν από τον Ανδρέα; Οι φίλοι σου το θεωρούν επιβεβλημένο.

Θεωρούν επίσης ότι μια συνάντηση με τον Μαγκάκη θα ήταν πολύ ωφέλιμη για την

κοινή προσπάθεια.

4 Η κατάσταση στην Ένωση Κέντρου είναι η ακόλουθη: Ο Μαύρος έχει 15

περίπου βουλευτές. Ο Παπανδρέου μπορεί να υπολογίζει σε 10 για κάθε θέμα και

σε 10-15 ανάλογα με το θέμα. Ο Ζίγδης έχει ηγετικές φιλοδοξίες και συνεπώς

διαφορές με τον Μαύρο. Και ο Παπαπολίτης δεν αποδέχεται τον Μαύρο. Ο Αλευράς

θέλει να εκπροσωπήσει τις παπανδρεϊκές δυνάμεις και φαίνεται πρόθυμος να

συμμετάσχει σε μια ηγετική τριανδρία της Ένωσης Κέντρου αποτελούμενη από τον

ίδιο, τον Μαύρο και τον Ζίγδη.

5 Ο λαός, ιδιαίτερα οι φοιτητές και οι νεολαίοι γενικότερα έχουν

μετακινηθεί στην μεγάλη πλειοψηφία στις θέσεις Παπανδρέου. Είναι όμως

παθητικοί εκτός από τους λιγοστούς γενναίους και γνωρίζουν καλά ότι ο αγώνας

είναι δύσκολος.

Με θερμούς χαιρετισμούς, ο φοιτητής σου”.

Στην επιστολή αυτή ο Φιλίππου χρησιμοποίησε ψευδώνυμα τα οποία αντιστοιχούν

στους: Ανδρέα Παπανδρέου = Αλέξης, Αντώνη Λιβάνη = Ελένη, Βασ. Παπαφιλίππου =

Αριστείδης, Ανδρέας Φιλίππου = Μάρκος. Το δικό μου ψευδώνυμο ήταν Αρίσταρχος

σε όλες τις επιστολές μου.

Ο καθηγητής Ανδρέας Φιλίππου είναι βουλευτής Λευκωσίας από το 1991, διετέλεσε

αναπληρωτής πρόεδρος της Ελληνικής Αεροπορικής Βιομηχανίας (1981-1982),

αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Πατρών (1983-86) και υπουργός Παιδείας της

Κυπριακής Δημοκρατίας (1988-1990).

Στα χρόνια της δικτατορίας είχε αναπτύξει έντονη αντιχουντική δραστηριότητα

μέσα από τις γραμμές του ΠΑΚ και είχε εντοπισθεί από τους εγκάθετους της

χούντας. Έτσι, όταν επέστρεψε στην Ελλάδα τον Ιούνιο του 1974 από την Αμερική,

συνελήφθη αμέσως στον έλεγχο των διαβατηρίων, του απαγορεύτηκε η είσοδος στη

χώρα και απελάθηκε στην Κύπρο με το επόμενο αεροπλάνο».

«Δεν γίνεται αντίσταση κατά της χούντας με τον Κωνσταντίνο…»

Ο Ανδρέας Παπανδρέου από την πρώτη στιγμή είχε ξεκαθαρίσει ότι δεν μπορεί να

γίνει αντίσταση κατά της χούντας των συνταγματαρχών με τον Κωνσταντίνο, ο

οποίος επεδίωκε τη χούντα των στρατηγών.

«Στην επιστολή της 9ης Ιανουαρίου 1973 ο Ανδρέας εξηγεί τους λόγους για τους

οποίους αρνήθηκε τελικά να συνεργαστεί με άλλες αντιστασιακές οργανώσεις στα

πλαίσια ενός Εθνικού Αντιστασιακού Συμβουλίου (ΕΑΣ). Επειδή για τη στάση του

αυτή χαρακτηρίστηκε ως διασπαστής, θεωρώ απαραίτητη μια σύντομη ιστορική

αναδρομή των κινήσεων και των πρωτοβουλιών που από τα τέλη του 1970 είχαν

αναληφθεί με σκοπό την προώθηση της συνεργασίας των κυριότερων αντιστασιακών

και πολιτικών δυνάμεων της χώρας για τη συγκρότηση Εθνικού Αντιστασιακού

Συμβουλίου που θα αναλάμβανε το γενικό συντονισμό του αντιδικτατορικού αγώνα.

Στα πλαίσια αυτών των πρωτοβουλιών έγιναν στη διάρκεια ενός περίπου έτους

πολλές επαφές μεταξύ του ΠΑΜ, του ΠΑΚ, της “Δημοκρατικής Άμυνας” και των

οργανώσεων “Ελεύθεροι Έλληνες” και “Υπερασπιστές της Ελευθερίας” του

Συνταγματάρχη Δημ. Οπρόπουλου κατά τις οποίες ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε

ανακοινώσει δημόσια τις βασικές θέσεις του ΠΑΚ για τη συμμετοχή του στο Εθνικό

Αντιστασιακό Συμβούλιο. Οι θέσεις αυτές ήσαν:

«1 Δεν θα γίνουν δεκτά στο ΕΑΣ πολιτικά κόμματα και πολιτικοί που δεν

έχουν σχέση με αντιστασιακές δραστηριότητες, αλλά μόνον οργανωμένα

αντιστασιακά κινήματα τα οποία έχουν την υποστήριξη από μεγάλα τμήματα του

ελληνικού λαού.

2 Οι Στρατηγικοί στόχοι της ελληνικής αντίστασης είναι: Η Εθνική

Ανεξαρτησία, η Λαϊκή Κυριαρχία και οι δημοκρατικές διαδικασίες. Το ΠΑΚ δεν

πρόκειται να δεχθεί οποιουσδήποτε διακανονισμούς που οδηγούν σε απομάκρυνση

οποιουδήποτε από τους στόχους αυτούς.

3 Ο Κωνσταντίνος δεν έχει την εμπιστοσύνη του αντιστασιακού κινήματος,

γιατί για να παίρνει τα “τριάκοντα αργύρια” δεν έχει μόνο αποφύγει

οποιεσδήποτε δηλώσεις εναντίον της χούντας, αλλά στην πραγματικότητα έχει

συνεργαστεί μαζί της παρασκηνιακά, και δεν θα επιστρέψει στην Ελλάδα εκτός αν

διαφορετικά αποφασίσει ο ελληνικός λαός.

4 Το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967 αποτελεί την αμερικανική έκδοση

της επέμβασης στην Τσεχοσλοβακία από τα στρατεύματα του συμφώνου της

Βαρσοβίας. Το ΠΑΚ έχει την αμετάκλητη πεποίθηση ότι η κατοχή της χώρας μας δεν

θα τελειώσει παρά μόνον αν το κόστος για το Πεντάγωνο γίνει πολύ βαρύ για να

το αντέξει. Γι’ αυτό το δικό μας επιτακτικό καθήκον όσον αφορά το εσωτερικό

συνιστάται:

α) Στην προσπάθεια ανάπτυξης ενός αποτελεσματικού δικτύου πολιτικής

καθοδήγησης του ελληνικού λαού στον αγώνα για την ελευθερία και β) Στη γρήγορη

και αποτελεσματική συγκρότηση ομάδων κομάντος για να χτυπήσουν σκληρά τα

δίκτυα της χούντας στα πλαίσια ενεργούς και ένοπλης αντίστασης.

5 Οποιαδήποτε θέση που απομακρύνεται από αυτές τις βασικές αρχές

υπονομεύει ηθελημένα ή όχι τον απελευθερωτικό μας αγώνα και το ΠΑΚ είναι

διατεθειμένο όχι μόνο να την απορρίψει αλλά και να την καταδικάσει”.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου σε όλη τη μακρά διάρκεια που κράτησαν οι διαπραγματεύσεις

και οι προσωπικές επαφές που είχε με τον πρόεδρο του ΠΑΜ Μίκη Θεοδωράκη για τη

συγκρότηση του ΕΑΣ, παρέμεινε ουσιαστικά αμετακίνητος στις θέσεις αυτές…».