Ο πρόεδρος της Συρίας, Χαφέζ αλ Άσαντ, «ο λέων της Δαμασκού» πέθανε το
Σάββατο σε ηλικία 69 ετών, ενδεχομένως από καρδιακή προσβολή.
|
| Η λατρεία. Σύροι ασπάζονται φωτογραφίες του Χαφέζ αλ Άσαντ στους δρόμους της Δαμασκού
|
Η κατάσταση της υγείας του δεν ήταν η καλύτερη, ο θάνατός του όμως αιφνιδίασε
και συγκλόνισε τη χώρα του. Στο Κοινοβούλιο της Συρίας, που συνεδρίαζε την ώρα
που έγινε η επίσημη αναγγελία του θανάτου του, οι βουλευτές ξέσπασαν σε
κλάματα. Η κρατική τηλεόραση διέκοψε το πρόγραμμα και άρχισε να μεταδίδει
αποσπάσματα από το Κοράνι, ενώ οι δρόμοι της Δαμασκού βυθίστηκαν στο πένθος.
Στην πρωτεύουσα της Συρίας, ο πολιτικός κόσμος ετοιμάζει πυρετωδώς τη διαδοχή
του: Την Κυριακή, ο αντιπρόεδρος της Συρίας Αμπντέλ Χαλίμ Χαντάμ ανέλαβε
καθήκοντα προσωρινού προέδρου και υπέγραψε τη συνταγματική τροπολογία που
ψήφισε το συριακό Κοινοβούλιο, ώστε να επιτραπεί στον γιο τού Άσαντ, Μπασάρ αλ
Άσαντ να αναλάβει τα προεδρικά καθήκοντα.
Ο Χαντάμ προβίβασε επίσης τον Μπασάρ στον βαθμό του αντιστρατήγου, ώστε να
μπορεί να αναλάβει την ηγεσία των ενόπλων δυνάμεων της Συρίας. Ο 68χρονος
αντιπρόεδρος ανέλαβε τα καθήκοντα του προσωρινού προέδρου γιατί το Σύνταγμα
δεν επιτρέπει κενό εξουσίας. Κανένας νόμος δεν έχει ισχύ αν δεν υπογραφεί από
τον πρόεδρο ή τον εκτελούντα χρέη προέδρου της χώρας.
Προηγουμένως, το κυβερνών κόμμα της Συρίας, το κόμμα Μπάαθ, πρότεινε ομόφωνα
τον Μπασάρ αλ Άσαντ για να διαδεχθεί τον πατέρα του στην προεδρία της χώρας.
Το Κοινοβούλιο της Συρίας τροποποίησε το άρθρο 83 του Συντάγματος για να
επιτρέψει την υποψηφιότητά του για την προεδρία. Στη συνεδρίασή τους, που
μεταδόθηκε ζωντανά από την τηλεόραση, οι Σύροι βουλευτές με δάκρυα στα μάτια
ενέκριναν ομόφωνα τη μείωση του ηλικιακού ορίου για τη ανάληψη της προεδρίας
της χώρας από τα 40 χρόνια που ήταν προηγουμένως, στα 34.
Ο Μπασάρ είναι σήμερα 34 ετών. Οι Σύροι θα πρέπει να εγκρίνουν την εκλογή του
μέσω δημοψηφίσματος, αυτό όμως είναι καθαρά τυπική διαδικασία.
Η Συρία είναι συγκλονισμένη από τον θάνατο του Άσαντ. Ο «λέων της Δαμασκού»
κυβέρνησε τη χώρα με σιδερένια πυγμή για τριάντα χρόνια και πολλοί Σύροι δεν
είχαν γνωρίσει άλλον ηγέτη.
Στη χώρα κηρύχθηκε εθνικό πένθος 40 ημερών. Πολλά καταστήματα έκλεισαν, ενώ
μαύρες σημαίες κυματίζουν σε πολλά σπίτια. Τετρακόσια περίπου άτομα, κυρίως
φοιτητές, συγκεντρώθηκαν στην κεντρική πλατεία της Δαμασκού κρατώντας
φωτογραφίες του Άσαντ και των δύο γιων του, του Μπασάρ και του Μπαζίλ. «Θα
θυσιάσουμε την ψυχή μας και το αίμα μας για τον Μπασάρ», φώναζαν. Μετά την
αναγγελία του θανάτου του Άσαντ, η παρουσία της αστυνομίας στους δρόμους
αυξήθηκε, ενώ έκλεισαν όλοι οι δρόμοι που οδηγούν προς το Κοινοβούλιο.
Η κηδεία του Άσαντ θα γίνει την Τρίτη το απόγευμα. Η σορός του θα μεταφερθεί
την Τρίτη το πρωί στην πλατεία Ομαγιάντ όπου θα εκτεθεί σε λαϊκό προσκύνημα.
Στη συνέχεια το φέρετρο θα τοποθετηθεί σε κιλλίβαντα πυροβόλου, σκεπασμένο με
τη συριακή σημαία και θα μεταφερθεί αεροπορικώς στη γενέτειρα του Άσαντ, την
πόλη Καρνταχά, 350 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Δαμασκού. Η επικήδεια τελετή
θα γίνει την Τρίτη το απόγευμα. Στην κηδεία θα παραστεί η Αμερικανίδα υπουργός
Εξωτερικών Μαντλίν Ολμπράιτ, ενώ το Κρεμλίνο ανακοίνωσε ότι θα εκπροσωπηθεί σε
«ανάλογο επίπεδο».
Στο συλλυπητήριο τηλεγράφημα που απευθύνει στον γιο του Άσαντ, Μπασάρ, ο
πρόεδρος του Λιβάνου Εμίλ Λαχούντ αναφέρει ότι ήταν ο τελευταίος που του
μίλησε στο τηλέφωνο. «Συζητήσαμε για την κατάσταση γενικότερα, τις υποθέσεις
και τα προβλήματα της περιοχής και για την κοινή μας νίκη στη μάχη για την
απελευθέρωση του Νοτίου Λιβάνου.
Ύστερα, υπήρξε μια ξαφνική σιωπή και η επικοινωνία διακόπηκε. Κατάλαβα τότε
πως είχε περάσει το τελευταίο του μήνυμα», καταλήγει ο πρόεδρος του Λιβάνου
στο τηλεγράφημά του.
Η ΙΣΤΟΡΙΑ
Ο άνθρωπος που κατάφερε να εκσυγχρονίσει τη Συρία
Εμπνέοντας πότε το φόβο και πότε το σεβασμό για το πρόσωπό του, ο πρόεδρος
Άσαντ έφερε σταθερότητα στη χώρα του, μετατρέποντας τη Συρία σε έναν από τους
κυριότερους «παίκτες» στη Μέση Ανατολή.
Γιος φτωχού αγρότη, έγινε αξιωματικός της Αεροπορίας και μέλος του
σοσιαλιστικού κόμματος Μπάαθ και το 1970, σε ηλικία σαράντα ετών, ο Χαφέζ αλ
Άσαντ επεβλήθη ως ηγέτης της χώρας του με πραξικόπημα.
Ο αυταρχισμός και η προσωπολατρία ήταν το κύριο χαρακτηριστικό της
διακυβέρνησης από τον Άσαντ, στη διάρκεια της οποίας πολλοί πολιτικοί του
αντίπαλοι διέφυγαν στο εξωτερικό. Μολονότι η Συρία δεν ήταν πετρελαιοπαραγωγός
χώρα, ο Άσαντ κατάφερε να εκσυγχρονίσει με γοργούς ρυθμούς τις υποδομές της. Ο
εξηλεκτρισμός και το καλό οδικό σύστημα έφεραν ευημερία σε μια νέα μεσαία τάξη
που πάνω της στηρίχτηκε το πολιτικό σύστημα.
Ο άξονας
Το 1976, ο Άσαντ οδήγησε τα συριακά στρατεύματα στον Λίβανο, μία χώρα που η
ύπαρξή της ήταν ζωτικής σημασίας, αφού χώριζε τη Συρία από το Ισραήλ. Η
περιστολή της ισραηλινής ισχύος και επιρροής ήταν ο βασικός άξονας της
εξωτερικής πολιτικής του Άσαντ. Το 1982, όταν οι παλαιστινιακές επιθέσεις
εναντίον των Μαρωνιτών χριστιανών έδωσαν στο Ισραήλ την αφορμή να εισβάλει
στον Λίβανο, ο Άσαντ κατόρθωσε να αποκρούσει τους Ισραηλινούς με την επιδέξια
διπλωματία του.
Όπως γράφει ο βιογράφος του Πάτρικ Σιλ, «η Σοβιετική Ένωση τον στήριξε και τον
εξόπλισε εκείνη την κρίσιμη στιγμή. Έτσι μπόρεσε να ματαιώσει και να
καταστρέψει μια συμφωνία Ισραήλ και Λιβάνου με αμερικανική διαμεσολάβηση, η
οποία θα μετέτρεπε τον Λίβανο σε δορυφορικό κράτος του Ισραήλ. Ήταν μια από
τις καλύτερες στιγμές του Άσαντ».
Όμως, ο πρόεδρος Άσαντ προκάλεσε την οργή της Δύσης, όταν κατηγορήθηκε ότι
βρισκόταν πίσω από τη βομβιστική επίθεση σε αμερικανική βάση στη Βηρυτό, κατά
την οποία έχασαν τη ζωή τους 258 πεζοναύτες.
Πάντως, από τότε που ο πρόεδρος Άσαντ συντάχθηκε με το μέρος της Δυτικής
Συμμαχίας εναντίον του Σαντάμ Χουσεΐν, στον Πόλεμο του Κόλπου, η Δύση είχε
σχεδόν εγκαταλείψει τις προσπάθειες να περιορίσει τη σφαίρα επιρροής της Συρίας.
ΞΕΝΟΙ ΗΓΕΤΕΣ
Συλλυπητήρια από φίλους και αντιπάλους
Σύσσωμη η διεθνής κοινότητα έσπευσε να εκφράσει τα συλλυπητήριά της για το
θάνατο του Άσαντ και την υποστήριξή της προς τον μελλοντικό ηγέτη της Συρίας.
Ο Αμερικανός πρόεδρος Μπιλ Κλίντον εξέφρασε τη λύπη του για το θάνατο του
Άσαντ, ενός άνδρα τον οποίο «πάντα σεβόταν», προσέφερε τα συλλυπητήριά του στο
συριακό λαό και πρόσθεσε ότι θα συνεχίσει να συνεργάζεται με τη Συρία για την
ειρήνη στη Μέση Ανατολή. Ο Κλίντον δεν θα παραστεί στην κηδεία του Σύρου
προέδρου. Αντίθετα, ενδέχεται να παραστεί ο Ρώσος ομόλογός του Βλαντίμιρ
Πούτιν, που δήλωσε ανήσυχος για το μέλλον της ειρηνευτικής διαδικασίας στη
Μέση Ανατολή.
Ο Αραφάτ
Επίσημο πένθος τριών ημερών κήρυξε ο Παλαιστίνιος πρόεδρος Γιάσερ Αραφάτ, ενώ
ο πρωθυπουργός του Λιβάνου Σαλίμ Χος χαρακτήρισε το θάνατο του Άσαντ «τρομερή
καταστροφή» και κήρυξε επίσημο πένθος μιας εβδομάδας. Ο πρωθυπουργός του
Ισραήλ Έχουντ Μπαράκ δήλωσε ότι η Μέση Ανατολή είναι πλέον «διαφορετική» μετά
τον θάνατο του Χαφέζ αλ Άσαντ. «Ο θάνατος του προέδρου Άσαντ αποτελεί το τέλος
μιας εποχής. Είναι δύσκολο να προβλέψουμε πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα, αλλά
υποθέτουμε ότι η κατάσταση δεν θα είναι πλέον η ίδια».
Η Ελλάδα
Ο υπουργός Τύπου και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και κυβερνητικός εκπρόσωπος
Δημήτρης Ρέππας, για τον θάνατο του προέδρου της Συρίας Χαφέζ Αλ Άσαντ, έκανε
την ακόλουθη δήλωση:
«Εκφράζουμε τη λύπη μας για τον θάνατο του προέδρου της Συρίας. Απευθύνουμε τα
συλλυπητήριά μας στον συριακό λαό για την απώλεια του ηγέτη του που έρχεται σε
μια ιδιαίτερα κρίσιμη στιγμή για τις εξελίξεις στην περιοχή».
Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΗΜΕΡΑ
Αβεβαιότητα για τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή
Μολονότι δεν έπρεπε να αιφνιδιάσει ο από καιρό αναμενόμενος θάνατος του
φιλάσθενου «Λέοντα της Δαμασκού» (Ασαντ σημαίνει λέων), ωστόσο προκάλεσε σοκ,
μια και δημιουργεί νέες αβεβαιότητες στην ήδη φορτισμένη ατμόσφαιρα της Μέσης
Ανατολής.
Ο νεαρός γιος του, που τον διαδέχεται, ως «μειράκιον της πολιτικής» δεν θα
πρέπει να αισθάνεται άνετα στον θώκο που άφησε κενό ο άνθρωπος που κυβέρνησε
με σιδερένια πυγμή επί τρεις δεκαετίες τη Συρία. Η διαδοχή ακολούθησε το
παράδειγμα των δύο εστεμμένων του αραβικού κόσμου του Μαρόκου και της
Ιορδανίας , που πέθαναν πέρυσι, αφήνοντας τον θρόνο στους γιους τους.
Ο Χαφέζ αλ Άσαντ προερχόταν από τη μειονότητα των Αλεβιτών στον Λίβανο και
στηριζόταν ιδιαίτερα στο στρατιωτικό κατεστημένο. Ο γιος του Μπασάρ, έχοντας
κάνει ελάχιστη στρατιωτική εκπαίδευση, μπορεί να αποτελέσει τον στόχο των
Σουνιτών που θέλουν να απομακρύνουν τους Αλεβίτες από την εξουσία.
Οι θαυμαστές του Άσαντ υποστηρίζουν ότι διατήρησε την αξιοπρέπεια των Σύρων
μετά την ήττα στους δύο πολέμους με το Ισραήλ και δεν υποχώρησε σπιθαμή στην
απαίτηση για την επιστροφή των κατεχομένων από τους Ισραηλινούς υψωμάτων του
Γκολάν.
Σεβαστός από όλους
Η σκληρή αυτή γραμμή στις διαπραγματεύσεις με τον Ισραήλ τον καθιστούσε
σεβαστό, όχι μόνο, στη χώρα του, αλλά και στο αραβικό έθνος. Επέφερε και την
πρώτη ήττα του ισραηλινού κράτους, με την υποχρέωση να εγκαταλείψουν το έδαφος
του Βορείου Λιβάνου, χωρίς να δώσει απευθείας μάχη μαζί τους, αλλά
χρησιμοποιώντας τους αντάρτες Χεσμπολά. Η κυριαρχία στον μετεμφυλιακό Λίβανο
των Σύρων δημιουργεί περίοδο νέας αβεβαιότητας στη Βηρυτό, η πολιτική ζωή της
οποίας ελέγχεται από τη Δαμασκό.
Ο Άσαντ υπήρξε ο χαρακτηριστικός ηγέτης της προηγούμενης γενιάς των Αράβων: ο
στρατηγός που έγινε πρόεδρος με πραξικόπημα. Και είχε καταστήσει τη χώρα
στρατόπεδο κυβερνώντας με εντολές. Το πρόβλημα με τον διάδοχο είναι κυρίως πώς
θα μπορέσει να συνεργασθεί με τους αξιωματούχους του πατέρα του, που είναι
όλοι της προηγούμενης γενιάς.
Εκείνο, όμως, που παραδέχονται φίλοι και εχθροί για τον Άσαντ είναι πως κάτω
από τη στιβαρή διακυβέρνηση του Άσαντ, η Συρία είχε καταστεί σημαντική δύναμη
στην περιοχή της Μέσης Ανατολής. Τώρα, τον ρόλο αυτό αναμένεται να διεκδικήσει
η Αίγυπτος, με τη μετριοπαθή φιλειρηνική πολιτική της.
Ο ΔΙΑΔΟΧΟΣ
Ο νεαρός οφθαλμίατρος
|
| Ο διάδοχος. Στην πρώτη κυβερνητική αλλαγή εδώ και ένδεκα χρόνια, οι Σύροι περιμένουν πολλά από τον Μπασάρ αλ Άσαντ
|
Αρκετούς μήνες πριν από το θάνατο του Χαφέζ αλ Άσαντ, στους κεντρικούς δρόμους
της Δαμασκού τα πορτρέτα του Άσαντ άρχισαν να δίνουν τη θέση τους στα πορτρέτα
του γιου του Μπασάρ. Οι διαδικασίες της διαδοχής δεν έχουν όμως ακόμα
κλειδώσει. Ο Άσαντ προόριζε για διάδοχό του τον μεγαλύτερο γιο του Μπαζίλ, που
σκοτώθηκε όμως σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα το 1994. Από τότε χρονολογείται
και η εμπλοκή του Μπασάρ στην πολιτική. Ο 34χρονος οφθαλμίατρος που μιλάει
άπταιστα αγγλικά και γαλλικά και έχει πάθος με τις νέες τεχνολογίες, άρχισε να
προβάλλεται από τον ελεγχόμενο Τύπο ως η «ελπίδα» της Συρίας. Όταν πέθανε
ο Μπαζίλ, ο γαλανομάτης Μπασάρ σπούδαζε ιατρική στο Λονδίνο. Χωρίς να έχει
καμία σχέση με τον στρατό το κλειδί της εξουσίας στη Συρία εντάχτηκε στις
τάξεις του και έπαιρνε προαγωγές κάθε έξι μήνες, φτάνοντας στον βαθμό του
συνταγματάρχη. Ο Μπασάρ έχει την υποστήριξη των μεταρρυθμιστών, δεν θεωρείται
όμως σκληρός. Και θα αντιμετωπίσει προκλήσεις από την οικογένειά του: Από τον
θείο του Ριφάτ, τον αρχηγό των πραιτωριανών του Άσαντ, που εξουδετέρωσε
πρόσφατα τη βάση ισχύος του Ριφάτ για να στερεώσει την εξουσία του διαδόχου του.
