«Ζην επικινδύνως» κάνοντας αντίσταση στο κέντρο της Αθήνας

Μιλάει με τον αέρα του ανθρώπου που μίλησε πολλές φορές φορές με τον θάνατο.

Που κάθησαν και τα είπαν σαν καλοί φίλοι: στα κρατητήρια της Γκεστάπο, στις

Φυλακές Αβέρωφ, στη Βηρυτό, την Αίγυπτο, την Αθήνα του Δεκέμβρη του ’44. Του

ξέφυγε, όπως ξέφυγε στους Γερμανούς όταν ανατίναζε τα γραφεία της ΕΣΠΟ

(Εθνικοσοσιαλισιτκή Πατριωτική Οργάνωση ), όταν δραπέτευε λίγο πριν οι

κατακτητές αποφασίσουν την εκτέλεσή του, όταν περιφερόταν κουβαλώντας οκάδες

δυναμίτη, έτοιμος για σαμποτάζ. Σήμερα, στα ογδόντα του χρόνια, ο κ. Αντώνης

Μυτιληναίος έχει να πει πολλά για αυτές «τις συναντήσεις». Για εκείνη την

ταραγμένη περίοδο. Για την προσφορά του στην Αντίσταση μέσα από τις τάξεις της

ΠΕΑΝ (Πανελλήνια Ένωση Αγωνιζομένων Νέων) για την οποία τιμήθηκε και πρόσφατα

από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.

Υπάλληλος της ΑΕΤΕ ( Ανωνύμου Τηλεφωνικής Εταιρείας) εντάσσεται το 1942 στην

ΠΕΑΝ απο τον αξιωματικό Κώστα Περρίκο (εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στην οδό

Πατησίων και Γλάδστωνος). Από τότε και μέχρι την απελευθέρωση ο Μυτιληναίος

κάνει τη δική του αντίσταση με τους λίγους συντρόφους του στο κέντρο της

Αθήνας. Για τη δράση του οι Γερμανοί θα προσφέρουν σε όποιον δώσει πληροφορίες

για τη σύλληψή του 500.000 δραχμές ή τρόφιμα ανάλογης αξίας.

Το επιτυχημένο σαμποτάζ

«Σε συναργασία με τον Περρίκο και έναν μηχανικό τον Παπαδόπουλο καταφέραμε να

εξασφαλίσουμε 70 οκάδες δυναμίτιδα. Την κρύψαμε σ’ ένα σπίτι στο Κουκάκι. Στις

15 Αυγούστου του 1942, παραμονή του τορπιλισμού της “Έλλης”. Είχαμε επιλέξει

να ανατινάξουμε την αποθήκη υγειονομικού υλικού του γερμανικού στρατού στο

Μέγαρο Ιωσηφόγλου, στη γωνία Πατησίων και Βασιλέως Ηρακλείου, στο Μουσείο. Η

ανατίναξη του κτιρίου έγινε με μεγάλη επιτυχία». Ο μόλις 21 χρόνων τότε

Αντώνης είχε πάρει το βάπτισμα του πυρός. Είχε ανοίξει τον δικό του δρόμο που

του «φαινόταν λεωφόρος» μέσα από τις σκόνες που προκάλεσε η ανατίναξη.

Επτά ημέρες αργότερα η ομάδα Μυτιληναίου χτυπάει τα γραφεία της ΟΕΔΕ (Οργάνωση

Εθνικοσοσιαλιστικών Δυνάμεων Ελλάδος) μεταξύ Θεμιστοκλέους και Κάνιγγος. Από

την έκρηξη προκαλούνται μικρές ζημιές. «Και τα δύο ήταν σημαντικά για μας, μία

ομάδα νέων ανθρώπων, όμως δεν ήταν αυτά που θέλαμε. Δεν ήταν αυτά που θα

γίνονταν γνωστά σε όλη την Ελλάδα και στο εξωτερικό. Και παράλληλα θα

τρομοκρατούσαν τους κατακτητές. Θέλαμε κάτι μεγάλο…», θμάται ο κ.

Μυτιληναίος.

Αυτό που περιμέναμε δεν άργησε να έρθει. Ως επόμενος στόχος επελέγησαν τα

γραφεία της ΕΣΠΟ (3ης Σεπτεμβρίου και Γλάδστωνος). «Καθόμαστε στο

ζαχαροπλστείο “Αστόρια” στα Χαυτεία, στη συμβολή Πατησίων και Πανεπιστημίου.

Περιμέναμε. Σε λίγα λεπτά έγινε η έκρηξη στο κτίριο της ΕΣΠΟ. Η ταμπέλα που

έγραφε «Νέοι της Ελλάδος εγγραφείτε στους πρωτοπόρους της Νέας Ταξεως», έγινε

κομμάτια. Ξέσπασε φωτιά. Δεκάδες άνθρωποι έτρεχαν μέσα στα αίματα και τις

φλόγες. Πανικός. Την περιοχή τη σκέπαζε πυκνός καπνός. Τα είχαμε καταφέρει.

Αυτήν τη φορά τα εκρηκτικά που βάλαμε προκάλεσαν καταστροφές. Βεβαίως είχαμε

και θύματα και αυτός ήταν ίσως ο λόγος που η ενέργειά μας έγινε αμέσως γνωστή

σε όλη την Ευρώπη. Οι ραδιοφωνικοί σταθμοί του Λονδίνου, του Καΐρου και της

Μόσχας ανήγγειλαν το σαμποτάζ με πολύ επαινετικά σχόλια. Ήταν ένα από τα

μεγαλύτερα σαμποτάζ στην κατεχόμενη Ευρώπη».

Τα βασανιστήρια

Σύμφωνα με τα στοιχεία που έγιναν γνωστά αργότερα, 39 μέλη της οργάνωσης και

43 Γερμανοί αξιωματικοί και οπλίτες σκοτώθηκαν. Το γεγονός αυτό προκάλεσε την

οργή των Γερμανών, οι οποίοι αρχίζουν πλέον συστηματικές έρευνες σε όλη την

Αθήνα: «Όσοι πήραμε μέρος στην επιχείρηση (ήταν μεγάλο λάθος αυτό, αλλά πρέπει

να παραδεχθούμε ότι μας έλειπε η πείρα) μέναμε τώρα σε ένα διαμέρισμα στη

Θησέως. Όμως αυτό δεν έμεινε για πολύ μυστικό. Στις 11 Νοεμβρίου του 1942 στις

6 το πρωί άνδρες της Γκεστάπο έσπασαν την πόρτα. Μας συνέλαβαν και μας

οδήγησαν στις Φυλακές Αβέρωφ. Από εκεί εμένα με πήγαν στα γραφεία της

Γκεστάπο, στον Πειραιά». Εννέα ημέρες, όπως λέει, ήταν αρκετές για να γνωρίσει

την αγριότητα των ανακριτών. «Με βάλανε σε ένα στενό κελί και με ταΐζανε

αλμυρές σαρδέλες χωρίς νερό. Ο Άλεξ, ο βασανιστής, με χτυπούσε συνέχεια.

Λιποθυμούσα. Συνερχόμουνα και αυτό γινόταν συνεχώς. Σε κάτι μπάζα που είχαν

στη γωνία του κελιού βρήκα δύο λάμες. Με αυτές κατάφερα και δραπέτευσα. Βγήκα

και πάλι στην παρανομία. Τα περιθώρια στην Αθήνα όλο και στένευαν. Οι Γερμανοί

με είχαν επικηρύξει και η μόνη λύση ήταν η Μέση Ανατολή. Όμως το καΐκι που

περιμέναμε δεν ήρθε και στη Χαλκίδα οι Ιταλοί μάς συνέλαβαν». Κάποια στιγμή

και ενώ οι Ιταλοί τον μετέφεραν και πάλι στην Αθήνα, λίγο πριν φθάσει στο

κτίριο της Αστυνομίας δραπέτευσε πηδώντας από το αυτοκίνητο.

Το σύνθημα για την… «εκδρομή» ήταν ένα μπουκάλι κονιάκ!

Μάης του 1943. Για τον Μυτιληναίο πια η διαμονή στην Αθήνα «είναι καθαρή

τρέλα». Αποφασίζει να φύγει για τη Μέση Ανατολή. Επί μέρες προσπαθεί να μάθει

«πότε θα πάει εκδρομή». Κάποια στιγμή του λένε να πάει στον Πειραιά και να

κρατάει ένα μπουκάλι κονιάκ «Μεταξά». «Καθώς πλησιάζαμε στο Πασαλιμάνι έβλεπα

από τις γωνίες να ξεπροβάλλουν νέοι άνδρες κρατώντας από ένα μπουκάλι κονιάκ.

Ήταν το σύνθημα για την επιβίβαση σε ένα καΐκι με προορισμό τη Μυτιλήνη το

οποίο υποτίθεται θα φόρτωνε λάδι.

Είχαμε ανοίξει τρύπες στα βαρέλια και είχαμε κρυφτεί. Δεν προλάβαμε να

ξεκινήσουμε και οι Γερμανοί μάς κάνανε έλεγχο. Στο Λαύριο έγινε το ίδιο.

Θυμάμαι, είχε χαλάσει και η μηχανή. Δέσαμε στην Άνδρο λόγω θαλασσοταραχής. Οι

Ιταλοί στρατιώτες ήταν αντιφασίστες και έτσι ο έλεγχος που έκαναν ήταν

τυπικός. Όταν έπεσε ο καιρός φύγαμε για Χίο και νύχτα περάσαμε στην Τουρκία».

Εκπαίδευση στη Χάιφα

Στην Τουρκία για τον Μυτιληναίο και την παρέα του η κατάσταση έμοιαζε εύκολη.

Τσεσμέ, Σμύρνη και από εκεί στο Χαλέπι της Συρίας, στα Ιεροσόλυμα, στο Κάιρο.

«Παρουσιάστηκα στο ελληνικό Φρουραρχείο. Μετά από λίγες μέρες επέστρεψα στη

Χάιφα, όπου υπήρχε το κέντρο εκγυμνάσεως πρακτόρων. Η εκπαίδευση κράτησε δύο

εβδομάδες. Μετά στη Ναζαρέτ για συνέχιση της εκπαίδευσης σε μεθόδους μυστικού

πολέμου. Βρέθηκα πίσω στην Παλαιστίνη, στην 1η Ταξιαρχία. Λίγους μήνες

αργότερα η Ταξιαρχία στρατοπεδεύει έξω από την Αλεξάνδρεια, στην Αίγυπτο. Τότε

η Ταξιαρχία, όπως και το Ναυτικό, στασίασε. Άγγλοι, τανκς αποκλεισμοί. Έπειτα

από 20 μέρες παραδοθήκαμε. Εμάς τους δεξιούς μάς οδήγησαν σιδηροδρομικώς στην

έρημο στο Τμίμι. Από εκεί Αλεξάνδρεια και πάλι Παλαιστίνη. Ο Τσακαλώτος

δημιουργεί την 3η Ορεινή Ταξιαρχία. Εντάχθηκα σε αυτή για να βρεθώ λίγο

αργότερα να παρελαύνω τραγουδώντας το “κορόιδο Μουσολίνι” στον Τάραντα».

Ο κ. Μυτιληναίος δεν μπορεί να ξεχάσει πως νέο παιδί ακόμη πολέμησε στο πλευρό

των Καναδών στο Μόντε Κασίνο, και ύστερα στο Ρίμινι ανοίγοντας δρόμο προς την

κοιλάδα του Πάδου, διασπώντας τη γραμμή άμυνας των Γερμανών. Ύστερα από

συνεχείς περιπέτειες η Ταξιαρχία φτάνει στην Αγκώνα. Ένα μεταγωγικό μεταφέρει

τους άνδρες της στον Πειραιά.

Η παρέλαση στην Αθήνα

«Οι στιγμές ήταν συγκλονιστικές. Αφού περάσαμε τη νύχτα κάπου κοντά στο

Πέραμα, το πρωί με ανοικτά φορτηγά φτάσαμε στην Πλατεία Ωδείου. Παραταχθήκαμε

για την παρέλαση στο κέντρο της Αθήνας για να καταλήξουμε στους στρατώνες στο

Γουδί. Μπροστά ο Τσακαλώτος. Έξω από την Τράπεζα της Ελλάδος δίνει αναφορά

στον Πρωθυπουργό Γεώργιο Παπανδρέου. Ήταν παρών και ο στρατηγός Σκόμπυ».

Δεκέμβρης του ’44, Εμφύλιος. Η Ταξιαρχία επικράτησε με τη βοήθεια των

Συμμάχων. Η ζωή πια για τον Αντώνη Μυτιληναίο αλλάζει. Επιστρέφει στη δουλειά

του και παρακολουθεί το δράμα του Εμφυλίου.

Η περιπέτεια ξαναρχίζει και πάλι για λίγο την περίοδο της δικτατορίας.

Συλλαμβάνεται και πάλι αλλά αφήνεται ελεύθερος…