Καθοριστική η πορεία του πατέρα

Από την Οργάνωση Κομμουνιστική Νεολαία Ελλάδας (ΟΚΝΕ) στη Σοσιαλιστική

Διεθνή και στον αρχειομαρξισμό. Και από τον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο στις

φυλακές των σταλινικών στη Βαρκελώνη. Και από το Παρίσι του τέλους του πολέμου

στην Ελλάδα του Εμφυλίου εναντίον των πάλαι ποτέ συντρόφων του τού ΚΚΕ. Κι

έπειτα στη σοσιαλδημοκρατία της δεκαετίας του ’50.

Η ιστορία του Δημήτρη Γιωτόπουλου, πατέρα του Αλέξανδρου και της Ζωής,

ουσιαστικά «συσσωματώνει» την ιστορία ενός τμήματος του ελληνικού μαρξιστικού

και λενινιστικού κινήματος κι ένα μέρος της Ιστορίας της Ελλάδας του 20ού

αιώνα, γεμάτης αίμα και αδελφοκτόνες συγκρούσεις. Για κάποιους άλλους,

γνωστούς του Αλέξανδρου Γιωτόπουλου, όταν ο αρχηγός της 17Ν ήταν «νέος, γλυκός

και συμπαθής σε όλους», η ιστορία του πατέρα εξηγεί τη μυστήρια, ακόμη και

πριν από την έναρξη της δολοφονικής δράσης της 17Ν, πορεία του γιου.

Ο Δημήτρης Γιωτόπουλος – ή Witte ή «Εργασία» ή Stavros ή Στ. Βήττας –

γεννιέται στο χωριό Γιαννιτσού της Λαμίας το 1901, όπου και τελειώνει το

Γυμνάσιο. Στη συνέχεια έρχεται στην Αθήνα ως φοιτητής και παίρνει πτυχίο

χημικού, ενώ παράλληλα εντάσσεται στην ΟΚΝΕ. Το 1922, μαζί με άλλους της ΟΚΝΕ,

προσχωρεί στην ομάδα που συγκροτεί ο Φραγκίσκος Τζουλάτι, ηγετική φυσιογνωμία

των πρώτων χρόνων του ΚΚΕ. Η «ομάδα Τζουλάτι» εκδίδει από την Πρωτομαγιά του

1923 το περιοδικό «Αρχείον του Μαρξισμού». Επρόκειτο για έντυπο το οποίο

μετέφραζε και τύπωνε αυτούσια κείμενα των κλασικών του μαρξισμού, χωρίς

κανέναν σχολιασμό.

Το περιοδικό, όμως, γίνεται πόλος συσπείρωσης για εργάτες και άλλους

εργαζομένους, κάτι που φυσικά αντιμετωπίσθηκε με αισθήματα ανταγωνισμού από το

ΚΚΕ. Ταυτοχρόνως οι περί το «Αρχείον» διαφοροποιούνται και πολιτικά από το

κόμμα και υποστηρίζουν πως κύριο καθήκον των επαναστατών είναι η δημιουργία

μιας οργάνωσης από πλήρως αφοσιωμένους αγωνιστές.

Ο Γιωτόπουλος γίνεται ταχύτατα ο αρχηγός και επιβάλλει ασκητική ζωή στους

συντρόφους του.

Παρά τη… μασονική λειτουργία της οργάνωσης των αρχειομαρξιστών, πλήθος

εργατών συσπειρώνεται γύρω της και μάλιστα με μεγάλη αυταπάρνηση. Έτσι, όταν

στη δικτατορία του Πάγκαλου το ΚΚΕ διαλύεται πρακτικά, οι αρχειομαρξιστές

γνωρίζουν ημέρες δόξας και, αναπόφευκτα, δέχονται πιέσεις να εμφανισθούν

δημόσια.

Γύρω στο ’30, πλήθος ανέργων συσπειρώνεται στους αρχειομαρξιστές και

ακολουθούν μεγάλες συγκρούσεις στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη με την Ασφάλεια.

Ένας, ο Ταμτάκος, δολοφονείται εν ψυχρώ από τους ασφαλίτες με μια σφαίρα στο

πρόσωπο. Όμως οι αρχειομαρξιστές τα βάζουν και με την ηγεσία του ΚΚΕ και

ακολουθούν συμπλοκές με άγριο ξύλο σε πολλές περιστάσεις. Ο «Ριζοσπάστης»

αρχίζει να χαρακτηρίζει τους αρχειομαρξιστές «όργανα της Ενώσεως Ιδιοκτησίας».

Στα τέλη του ’30, τροτσκιστές πάνε για… προσκύνημα στην Πρίγκηπο, όπου ήταν

εξόριστος ο Λέων Τρότσκι. Καθ’ οδόν σταματούν στην Ελλάδα και εντυπωσιάζονται

από τη «φτώχεια» των καθαρόαιμων τροτσκιστών και από την πρωτοφανή για τις

τάξεις τους μαζικότητα των αρχειομαρξιστών: περίπου 1.000 άνθρωποι, δυναμικοί

και αφοσιωμένοι. Πηγαίνοντας στην Πρίγκηπο, κάνουν αναφορά στον Τρότσκι και ο

ιστορικός ηγέτης του μαρξισμού – λενινισμού εντυπωσιάζεται.

Ως εκ τούτου, αποφασίζει την «υιοθέτηση» των αρχειομαρξιστών, θέτοντας ως όρο

να εμφανίζονται ως «αριστερή αντιπολίτευση στο ΚΚΕ» και να υπάρχει δημόσια

παρουσία. Ο Γιωτόπουλος συμφωνεί – και ακολουθεί η περαιτέρω μαζικοποίηση των

αρχειομαρξιστών.

Οι φανατικοί ακόλουθοι του Γιωτόπουλου συγκεντρώνονται στον Ισθμό προκειμένου

να χειροκροτήσουν τον Τρότσκι, επιβαίνοντα σε πλοίο από την Πρίγκηπο προς

Κοπεγχάγη. Συγκινημένος ο Τρότσκι, γράφει την επιστολή του προς Έλληνες

συντρόφους και διορίζει τον Γιωτόπουλο γραμματέα του Διεθνούς Συντονιστικού

Γραφείου.

Το ειδύλλιο του Άλφα με τον Βήτα – του Τρότσκι και του Γιωτόπουλου, δηλαδή –

δεν κρατάει πολύ. Τον Σεπτέμβριο του 1933 ο πατέρας του αρχηγού της 17Ν

συγκρούεται με τον Τρότσκι, οι αρχειομαρξιστές διασπώνται και γύρω από τον

παυθέντα Γιωτόπουλο συγκεντρώνεται μονάχα ενός μικρός, πλην σκληρός πυρήνας,

χωρίς έξωθεν αναγνώριση. Έκτοτε, οι ολιγάριθμοι αρχειομαρξιστές ακολουθούν

ιδιόρρυθμη πορεία. Στη δικτατορία του Μεταξά, υπερασπίζονται την ΕΣΣΔ και

βρίσκονται δίπλα δίπλα με τα στελέχη του ΚΚΕ – σταλινικά, κατά τους

τροτσκιστές – στη φυλακή της Ακροναυπλίας. Μετά ορισμένοι μπαίνουν στο ΕΑΜ και

τον ΕΛΑΣ. Μετά την Απελευθέρωση ταλαντεύονται ανάμεσα στο ΚΚΕ και τους

σοσιαλιστές, για να καταλήξουν τελικά, στη διάρκεια του Εμφυλίου να

υποστηρίξουν την κυβέρνηση και τον Εθνικό Στρατό. Στο τέλος οι ελάχιστοι που

έχουν απομείνει εντάσσονται στη σοσιαλδημοκρατία – και σοσιαλδημοκράτης

γίνεται, ύστερα από τόσα χρόνια αίματος, και ο Δημήτρης Γιωτόπουλος.

Στο μεταξύ, η περιπλανώμενη καρδιά του τον είχε πάει στην Ισπανία του εμφυλίου

κι εκεί συγκρούεται με τους «σταλινικούς». Κλείνεται φυλακή και η κλονισμένη

υγεία του επιδεινώνεται. Μεσολαβούν, ωστόσο, «συναισθηματικοί» Γάλλοι

τροτσκιστές που τον απελευθερώνουν και τον φέρνουν στο Παρίσι. Εκεί, το 1944,

γεννιέται ο Αλέξανδρος. Κι έπειτα η Ζωή. Μετά, ο Γιωτόπουλος συναντάται πάλι

στην Ελλάδα – έχει φθάσει η δεκαετία του ’50. Και ο ηγέτης των αρχειομαρξιστών

είναι πλέον σοσιαλδημοκράτης.