AΦIEPΩMA Mικρασιατική καταστροφή Συμμαχία Γαλλίας – Kεμάλ

Την επομένη των εκλογών της 1ης Νοεμβρίου στη θέση του αρχηγού της Στρατιάς

της Μικράς Ασίας τοποθετείται ο στρατηγός Αναστάσιος Παπούλας, ο οποίος έφθασε

στη Σμύρνη στις 9 Νοεμβρίου και η πρώτη ημερήσια διαταγή του προς τις

μαχόμενες δυνάμεις προκαλεί ικανοποίηση και δημιουργεί μία αίσθηση

εμπιστοσύνης στο πρόσωπό του.

Ένα ατόπημα, όμως, του νέου αρχιστρατήγου – τηλεγράφημα στον εξόριστο στην

Ελβετία βασιλιά Κωνσταντίνο, στον οποίο δηλώνει «αισθήματα αφοσιώσεως και

υποταγής» – εξεγείρει τις γαλλικές διπλωματικές αρχές, τόσο κατά του στρατηγού

Παπούλα όσο και ευρύτερα της ελληνικής προσπάθειας στη Μικρά Ασία. H

υποβόσκουσα, στο παρασκήνιο, γαλλική αντίθεση περνάει πλέον στο προσκήνιο.

H Γαλλία, πλέον, απροκάλυπτα, αγκαλιάζει το εθνικιστικό κίνημα του Κεμάλ. Στη

γαλλική μεταστροφή κύριο ρόλο διαδραμάτισαν τα μεγάλα οικονομικά συγκροτήματα

που δρούσαν στην Τουρκία: H Αυτοκρατορική Οθωμανική Εταιρεία, η Εταιρεία του

Μονοπωλίου Καπνών, η Κρεντίτ Λιονέ, η Εταιρεία των Οδών και η Εταιρεία των

Λιμένων.

H εικόνα των γαλλικών οικονομικών συμφερόντων στην Τουρκία αποτυπώνεται σε

διάλεξη, το 1922, του επικεφαλής του Γαλλικού Εμπορικού Γραφείου στην

Κωνσταντινούπολη:

* Το γαλλικό μερίδιο στο οθωμανικό δημόσιο χρέος ανερχόταν σε 250.000.000.000

φράγκα ή το 60,31% του κεφαλαίου ολόκληρου του χρέους, ενώ αντίστοιχα τα

μερίδια Βρετανίας και Γερμανίας ήταν 14,19% και 21,31% αντίστοιχα.

* H Γαλλία είχε επενδύσει σε ιδιωτικές επιχειρήσεις στην Τουρκία το ποσό του

1.100.000.000 φράγκων. H συμμετοχή της στις βιομηχανικές δραστηριότητες της

Τουρκίας αποτελούσε το 53,5% του συνόλου σε σύγκριση με το 13,68% της

Βρετανίας και το 32,77% της Γερμανίας.

* Στο σιδηροδρομικό δίκτυο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας η Γαλλία είχε υπό

κατασκευή ή εκμετάλλευση 2.077 χιλιόμετρα με επενδεδυμένο κεφάλαιο 550.238.000

φράγκα, σε σύγκριση με τα 2.565 χιλιόμετρα της Γερμανίας και τα 610 της

Βρετανίας. Τέλος,

* H Γαλλία είχε επενδύσει 42.210.000 φράγκα σε ορυχεία της Τουρκίας και

περίπου 80.000.000 σε λιμάνια και προκυμαίες

Στο πνεύμα αυτό η Γαλλία έρχεται σε επαφή με τον Κεμάλ, ανακαλεί τα

στρατεύματά της από τη ζώνη κατοχής στην Κιλικία και παραδίδει στις τουρκικές

εθνικιστικές δυνάμεις το σύνολο του πολεμικού υλικού, ενώ αργότερα ανοιχτά τις

εφοδιάζει με όπλα, πυρομαχικά, ακόμη και αεροπλάνα!..

Πηγές

Ι. Πηγές ως προς τις μαρτυρίες:

1. H Έξοδος, Τόμ. A’: Μαρτυρίες από τις επαρχίες των δυτικών

παραλίων της Μικρασίας. Πρόλογος: Γ. Τενεκίδης. Εισαγωγή, επιλογή

κειμένων, επιμέλεια: Φ.Δ. Αποστολόπουλος, Αθήνα, Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών,

1980.

2. H Έξοδος, Τόμ. B’: Μαρτυρίες από τις επαρχίες της

Κεντρικής και Νότιας Μικρασίας. Εισαγωγή – εποπτεία: Πασχάλης M.

Κιτρομηλίδης. Επιμέλεια: Γιάννης Μουρέλος, Αθήνα, Κέντρο Μικρασιατικών

Σπουδών, 1982.

3. H Έξοδος, Τόμ. Γ’ και Δ’: Μαρτυρίες από τις επαρχίες του

Παράλιου και Μεσογειακού Πόντου, Αθήνα, Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών.

(Υπό έκδοση)

II. Πηγές ως προς τις φωτογραφίες:

1. Φωτογραφικό Αρχείο Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών.

2. [OCTAVE MERLIER]

Ο τελευταίος Ελληνισμός της Μικράς Ασίας. Το έργο του Κέντρου

Μικρασιατικών Σπουδών, 1930 – 1973, Αθήνα, Κέντρο Μικρασιατικών

Σπουδών, 1974.

3. Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών. Εξήντα πέντε χρόνια

επιστημονικής προσφοράς. Αποτίμηση και Προοπτική. Πρόλογος –

επιμέλεια: Πασχάλης M. Κιτρομηλίδης, Αθήνα, Κέντρο

Μικρασιατικών Σπουδών, 1996.

4. Υπουργείο Πολιτισμού / Διεύθυνση Λαϊκού Πολιτισμού – Κέντρο

Μικρασιατικών Σπουδών – Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος, Ο

τελευταίος Ελληνισμός της Μικράς Ασίας [Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, 2

Δεκεμβρίου 2002 – 18 Απριλίου 2003], Αθήνα, 2002.