«Ο συμμαθητής μας Γιώργος Παπανδρέου»

Τι μυστικά κρύβει ο Γιώργος Παπανδρέου; Ποιες είναι οι βαθύτερες σκέψεις

του; Πόσο φυσική είναι η απλότητα που δείχνει; Από ποιες σκέψεις ξεκίνησε για

να φτάσει σήμερα σε συνεργασίες – στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας – που σοκάρουν;

Τέτοια και άλλα πολλά ερωτήματα μπορούν να τεθούν, κυρίως τώρα που είμαστε

στην καρδιά του προεκλογικού αγώνα. Και ασφαλώς δεν είναι εύκολη υπόθεση το να

ιχνηλατήσει κανείς τη διαδρομή του σημερινού προέδρου του ΠΑΣΟΚ. Πρέπει να

ψάξει στην Αθήνα, την Πάτρα, το Λονδίνο, την Αμερική, τη Σουηδία… Και όχι

μόνον…

Οι Εκδόσεις Ερμείας με τη Μαρίνα Αννίνου και την Αθηνά Κακολύρη επιχείρησαν

μία ενδιαφέρουσα ανίχνευση, μέσα από μια δουλειά συνεντεύξεων πολλών προσώπων

που γνώρισαν από κοντά και σε διαφορετικές – χρονικά – στιγμές τον σημερινό

πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ.

Από τη δουλειά αυτή, στην οποία ανταποκρίθηκαν και αρκετοί πολιτικοί, αποκτούν

ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον οι μαρτυρίες, στη Μαρίνα Αννίνου, συμμαθητών και

συμφοιτητών του Γιώργου Παπανδρέου, οι οποίοι γνώρισαν τον Γιώργο Παπανδρέου

στα σπίτια τους, στο σχολείο τους, το Κολλέγιο, στα Πανεπιστήμια των ΗΠΑ και

της Βρετανίας.

Καθένας απ’ αυτούς θυμάται κάτι ιδιαίτερο για τον φίλο του. Για την εποχή των

χίπηδων, τη χρονιά που αγάπησε την κιθάρα, την εποχή των παιδικών χρόνων στην

Πάτρα, τη φιλία με τον Αντώνη Σαμαρά, τα μαθητικά χρόνια, όταν «ο Γιώργος ήταν

διαφορετικός από πολλούς άλλους», τις αγωνίες του στα αμφιθέατρα του Λονδίνου.

Τα χρόνια της Πάτρας

Φίλος από παιδί με τον Γιώργο Παπανδρέου, ο οικονομολόγος Άγγελος

Αγγελόπουλος, θυμάται τα χρόνια της Πάτρας:

«H Πάτρα (1964) γιορτάζει τον πολιούχο της Άγιο Ανδρέα, με λιτανεία και

δημόσιες εκδηλώσεις, στις οποίες συνήθως παρευρίσκεται ο Πρόεδρος της

Δημοκρατίας. Ο υπουργός Ανδρέας Παπανδρέου, βουλευτής Αχαΐας, πηγαίνει στην

Πάτρα με τη σύζυγό του και τα τέσσερα παιδιά του. Τα παιδιά, όμως, είναι

ντυμένα εκδρομικά και όχι επίσημα, ώστε να παραστούν στις εκδηλώσεις. Μόλις

έφθασαν στην Πάτρα, οι φίλοι της οικογένειας κινητοποιούνται για να βρεθούν τα

κατάλληλα ρούχα, με σκοπό να συμμετάσχουν τα παιδιά στη λιτανεία, με τους

γονείς τους. Στην προσπάθεια αυτή πρωτοστατεί ο εμποροράπτης της εποχής

Ανδρέας Τσιμπούκης μαζί με τη μητέρα μου, Κούλα Αγγελοπούλου. Το εγχείρημα

πετυχαίνει και τα τέσσερα παιδιά ακολουθούν τη λιτανεία. Μετά τις

προγραμματισμένες εκδηλώσεις ακολουθεί και η καθιερωμένη δεξίωση. Τα παιδιά,

12 χρόνων ο μεγαλύτερος Γιώργος, 10 χρόνων η Σοφία, 9 χρόνων ο Νίκος και 7

χρόνων ο Αντρίκος δεν θα άντεχαν την ταλαιπωρία της δεξίωσης. Έτσι,

αναλαμβάνει η φιλική οικογένεια Γ. Αγγελοπούλου να τα φιλοξενήσει, της οποίας

τα αγόρια Άγγελος και Χαράλαμπος είχαν παρόμοιες ηλικίες, 12 και 10 ετών. H

Σοφία, όμως, τι θα έκανε μόνη της; Έτσι, εκλήθη και η Άντα Παπαπάνου, κόρη

γνωστού δικηγόρου από το περιβάλλον του Γεωργίου Παπανδρέου, η οποία έμενε

ακριβώς δίπλα, και δημιουργήθηκε μια ευχάριστη παιδική παρέα. Ο Αντρίκος,

επειδή δεν υπήρχε άλλο παιδί κοντά στην ηλικία του, έδειχνε ιδιαίτερα

κακοδιάθετος και καταπιεσμένος».

«H κιθάρα με τις νάιλον κλωστές»

«Ο Γιώργος ήταν πάντα ήρεμος, ευγενικός, σεμνός και αθόρυβος. Πάντα ήξερες ότι

ήταν εκεί, χωρίς να χρειαζόταν να μιλάει ή να κάνει διάφορες κινήσεις με το

σώμα του, όπως κάνουν συνήθως τα παιδιά για να τραβήξουν την προσοχή. Ποτέ δεν

τον θυμάμαι να μάλωσε, εκτός από μία φορά, όταν ένα παιδί μεγαλύτερης τάξης

κορόιδεψε τον πατέρα του που ήταν κρατούμενος της χούντας. Την τελευταία ημέρα

που ήρθε στο σχολείο, προτού φύγει για την Αμερική, μου έκανε μια

“εξυπηρέτηση”.

Είχα κάνει μια σκανταλιά που είχε φέρει μια ευχάριστη αναστάτωση στην τάξη.

Μόνο ο Γιώργος με είχε δει, κανείς άλλος δεν ήξερε. Μόλις ήρθε ο κύριος

Μονογιός για τις απαιτούμενες “ανακρίσεις”, ο Γιώργος κράτησε το “μυστικό” και

έτσι γλίτωσα την τιμωρία.

Σ’ ένα σχολικό πάρτι στα Πατήσια, στο σπίτι του συμμαθητή μας Δημήτρη Παυλάκη,

ο Γιώργος ήρθε με μια μεγάλη μαύρη θήκη, κάτι σαν βαλίτσα, και όταν την

άνοιξε, μέσα ήταν μια ξανθιά, κλασική κιθάρα με νάιλον χορδές! Το θέαμα με

συγκλόνισε. Αγόρασα κι εγώ μια ρουμάνικη κιθάρα απ’ του Νάκα και του ζήταγα να

μου δείχνει πώς να παίζω τραγούδια. Μου έδινε σε χαρτάκια, με μαύρες τελίτσες,

τις θέσεις των συγχορδιών, κι εγώ με τη σειρά μου τις μεταβίβαζα στον επίσης

συμμαθητή μας Γιάννη Πετρόπουλο, που έγινε αργότερα, εκτός από μηχανικός, και

δεινός ερασιτέχνης τραγουδιστής… ».

H εποχή του Βιετνάμ και των χίπηδων

Συμφοιτητής από το ’71, από την Αμερική, ο καλλιτέχνης Φίλιππος Τσιάρας,

γνώρισε από κοντά «τις ευαισθησίες του Γιώργου Παπανδρέου»:

«Πρωτογνώρισα τον Γιώργο το φθινόπωρο του 1971 στον φοιτητικό κοιτώνα του

Pratt, του Amherst College, στον οποίο ζούσαμε. Θυμάμαι τις πρώτες εντυπώσεις

που είχα από τη συνάντηση αυτή. Ήταν λεπτός, με μακριά πόδια, φορώντας τζιν

καμπάνες με μακριά μαλλιά και μουστάκι. Βέβαια, αν το καλοσκεφτούμε, όλων μας

η εμφάνιση έτσι έμοιαζε τότε. Ήταν θερμός, γνήσια φιλικός, πράος στην ομιλία

του, χαλαρός με τρόπο παιδικό, αλλά κάπως κλειστός…

Υπήρχαν και άλλοι Έλληνες που είχαν έρθει από το Κολλέγιο Αθηνών και φοιτούσαν

στο Amherst. Συγκεκριμένα ήταν ο Αντώνης Σαμαράς, ο Στέφανος Μανουηλίδης, ο

Κουτήφαρης, ο Γιάννης Ζαφειρίου, ο Άρης Μακρής και ο μεγαλύτερος από όλους

μας, ο Αλέξανδρος Σαμαράς, που μεταχειριζόταν επτά διαφορετικές οδοντόβουρτσες

και που είχε το παρατσούκλι “ο Δούκας”.

Ο Αντώνης Σαμαράς και ο Γιώργος, που έγιναν οι νεώτεροι υπουργοί Εξωτερικών,

αν και προέρχονταν από διαμετρικά αντίθετες πολιτικές καταβολές, ήταν καλοί

φίλοι στο Πανεπιστήμιο. Και εξακολουθούν να είναι καλοί φίλοι, λόγω μιας

ιδιότυπης αλληλεγγύης από την κοινή πορεία στο Amherst. Εξάλλου, ήμασταν πρώτα

Έλληνες στην κοιτίδα της υπερδύναμης και αυτό, καθώς φαίνεται, μας έδενε πιο

πολύ από οτιδήποτε άλλο»

Ο Γιώργος έπαιζε κιθάρα και τραγουδούσε (συχνά Θεοδωράκη) στο δωμάτιό του. Εγώ

έγραφα και απήγγελλα ποιήματα, δίδασκα ελληνικό χορό – συχνά με τον Γιώργο και

τον Αντώνη – σε φοιτήτριες γεμάτες θαυμασμό και αθωότητα. Εκείνη την εποχή

μαινόταν ο πόλεμος στο Βιετνάμ με απίστευτη φρίκη, ένα γεγονός που μας

συσπείρωνε κατά τρόπο νεανικό και γεννούσε μια γεμάτη σκοπό αλληλεγγύη. Ήταν η

εποχή των χίπηδων, των παντελονιών-καμπάνα, του ροκ, του αντιπολεμικού

επαναστατισμού. Πάνω απ’ όλα ήταν η εποχή της σεξουαλικής επανάστασης, πριν

ξεσπάσει η επιδημία του AIDS. Ήταν ένας παράδεισος, που δεν είχαμε συνειδητοποιήσει».

H φιλία με τον Αντώνη Σαμαρά

H φιλία του Γιώργου Παπανδρέου με τον Αντώνη Σαμαρά χρονολογείται από το

1971, από το Πανεπιστήμιο Amherst της Μασαχουσέτης. Ο συμφοιτητής του Στέφανος

Μανουηλίδης – οικονομολόγος σήμερα – σημειώνει:

«Εκείνη την εποχή η φοιτητική παρέα αποτελείτο από τους Γιώργο Παπανδρέου,

Αλέξανδρο και Αντώνη Σαμαρά, Φίλιππο Τσιάρα, Ελληνοαμερικανό από την πολιτεία

του New Hampshire, και από εμένα. Στη συνέχεια προστέθηκαν οι Χρήστος

Κουτήφαρης, Άρης Μακρής και Γιάννης Ζαφειρίου.

H ζωή στο Πανεπιστήμιο είχε τους γνωστούς ρυθμούς: από Δευτέρα μέχρι Παρασκευή

παρακολουθούσαμε μαθήματα από το πρωί μέχρι το απόγευμα, στη συνέχεια

συγκεντρωνόμασταν στο διάβασμα και στην προετοιμασία εργασιών μέχρι αργά το

βράδυ.

Τα Σαββατοκύριακα ξεκουραζόμασταν, γυμναζόμασταν και τα βράδια πηγαίναμε στα

γνωστά mixers, δηλαδή πάρτι που διοργάνωναν οι φοιτήτριες των Mt. Holyoke και

Smith Colleges. Και στα οποία δημιουργήθηκαν φλερτ και δεσμοί.

Τα πιο πάνω ήταν αμιγώς κολέγια θηλέων με μεγάλη φήμη και γειτόνευαν με το

Amherst.

H ελληνική παρέα σ’ αυτά τα Πανεπιστήμια ήταν η Λούκα Κατσέλη, η Μυρτώ

Παράσχου και η Φλωρίκα Κυριακοπούλου.

Ο Γιώργος ήταν από τότε συμπαθέστατος, απλός, και πάνω από όλα γνήσιος. Είχε

πολλούς φίλους και έκανε παρέα όχι μόνο με τους Έλληνες, αλλά και με πολλούς

Αμερικανούς και Ευρωπαίους. Δεν είχε πολλά χρήματα και όπως πολλοί φοιτητές,

δούλευε στην καφετέρια του Πανεπιστημίου για να βγάλει το χαρτζιλίκι του.

Ο Γιώργος, επειδή είχε χιούμορ, μας είχε σκαρώσει πολλές πλάκες.

Θυμάμαι χαρακτηριστικά ότι είχε συστήσει σ’ εμένα και στον Αντώνη Σαμαρά δύο

πολύ όμορφες κοπέλες και αφού, με δική του προτοπή, μας “έψησαν”, ζητήσαμε τα

τηλέφωνά τους, και εκείνες μας τα έδωσαν με μεγάλη προθυμία. Αφού τις

αναζητήσαμε πολλές φορές χωρίς επιτυχία, μια κυρία ύστερα από μια βδομάδα

απάντησε με αγανάκτηση ότι είναι συνταξιούχος και δεν ξέρει τίποτα γι’ αυτές

τις κοπέλες. Όταν ζητήσαμε εξηγήσεις από τον Γιώργο, εκείνος χαμογελώντας

πονηρά τήρησε σιγήν ιχθύος και έτσι χάθηκαν τα ίχνη τους».