Είναι δυνατόν να υπήρχε αδελφική σχέση ανάμεσα στους Σπαρτιάτες και τους

Ιουδαίους; Κι όμως, o ίδιος ο βασιλιάς της Σπάρτης, Αρέας (309 – 264 π.X.), σε

επιστολή προς τον μέγιστον αρχιερέα των Ιουδαίων Οινία A’, ανακοινώνει πως σε

«ιερό κείμενο» βρέθηκε γραμμένο ότι «από την ίδια γενιά κατάγονται Ιουδαίοι

και Λακεδαιμόνιοι, κατευθείαν από τον Αβραάμ». Ο Αρέας τονίζει στην ίδια

επιστολή: «Εφόσον είμαστε αδέλφια, δίκαιο είναι να νεμόμαστε εμείς τα δικά

σας, και τα δικά μας να τα έχουμε κοινά με σας». Εφεύρημα του Αρέα, θα μου

πείτε, η δήθεν κοινή καταγωγή Ιουδαίων και Σπαρτιατών, για να εξασφαλίσει

συμμαχία. Δεν ζητά εντούτοις πολεμική βοήθεια, αλλά προτείνει κοινοκτημοσύνη

στα αγαθά. Απίστευτο για τα δεδομένα της εποχής! Στην Παλαιά Διαθήκη, πάντως,

παρατίθεται η απερίφραστη εκ μέρους των Ιουδαίων αποδοχή της πρότασης: «η

ύπαρξις (τα υπάρχοντα) υμών ημίν έσται, και τα ημών υμίν» (Μακκαβαίων A’, κεφ.

12, 22).

H υπόθεση έχει και συνέχεια. Το 168 π.X., επί Αντιόχου Δ’ (175 – 163 π.X.), ο

μέγιστος αρχιερέας των Ιουδαίων, Ιάσων, εξόριστος από τα Ιεροσόλυμα,

καταφεύγει στην «αδελφή – πόλη» Σπάρτη (Μακκ. B’, κεφ. 5, 9). Το 145 π.X.,

όταν οι Ρωμαίοι έχουν κατακτήσει την Ελλάδα, ο μέγιστος αρχιερέας των

Ιουδαίων, Ιωνάθαν, στέλνει πρεσβεία στη Ρώμη για ανανέωση της φιλίας και της

συμμαχίας τους. Ταυτόχρονα, στέλνει επιστολή στους Σπαρτιάτες, που αρχίζει ως

εξής: «Ιωνάθαν αρχιερέας και η γερουσία του έθνους και οι ιερείς και ο λοιπός

δήμος των Ιουδαίων, Σπαρτιάταις τοις αδελφοίς χαίρειν». Στη συνέχεια

υπενθυμίζει στους Σπαρτιάτες την παλαιά επιστολή του Αρέα και τους δεσμούς

φιλίας των δύο λαών – με βάση τα «ιερά βιβλία» – και τονίζει ότι οι Ιουδαίοι

δεν παραλείπουν να μνημονεύουν τους Σπαρτιάτες στις γιορτές, τις καθημερινές

θυσίες και τις προσευχές τους. Οι ίδιοι – αναφέρει – έχουν δοκιμάσει πολλές

πικρίες και ταλαιπωρίες από πολέμους, αλλά δεν θέλησαν ποτέ να ενοχλήσουν τους

φίλους και συμμάχους, γιατί έχουν «την εξ ουρανού βοήθειαν» (Ιώσηπος,

Ιουδαϊκές Αρχαιότητες, 13, 163 – 166. Μακκαβαίων A’, 12, 2 – 23).

Είναι προφανές ότι η παράδοση και η πίστη για κοινή εξ Αβραάμ καταγωγή

Σπαρτιατών και Ιουδαίων υπήρχε παλαιόθεν· δεν ήταν ευκαιριακό εφεύρημα του

Αρέα. Το «ιερό βιβλίο» των Σπαρτιατών, που διέσωζε αυτήν την παράδοση, δεν

υπάρχει δυστυχώς. Ο Ηρόδοτος πάντως (4, 147 – 149) μαρτυρεί ότι ο Λάκων Θήρας

καταγόταν απευθείας από τον Φοίνικα Κάδμο, γι’ αυτό και οι πρώτοι Φοίνικες

κάτοικοι του ομώνυμου νησιού (Θήρα – αποικία Σπαρτιατών) τον δέχθηκαν ασμένως

και τον λάτρεψαν ως ήρωα – οικιστή. Στο γνωστό «ιερό βιβλίο» των Ιουδαίων, την

Παλαιά Διαθήκη, ο Κεδμά (Κάδμος;) είναι ένας από τους δώδεκα γιους του Ισμαήλ,

γιου τού Αβραάμ (Γένεσις, κεφ. 21, 15).

Ο Πέτρος Θεμέλης είναι καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας.