ΟΛΕΣ ΟΙ ΠΤΥΧΕΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΕΜΠΕΡΙΕΧΟΥΝ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΚΟ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ
ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟ ΚΟΣΜΟ. Η ΑΡΧΗ ΑΥΤΗ, ΜΑΖΙ ΜΕ
ΜΠΡΟΥΚ, ΚΟΡΥΦΑΙΑΣ ΜΟΡΦΗΣ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ.
ΕΚΕΙΝΗ ΤΗΣ ΑΠΛΟΤΗΤΑΣ, ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΟΥΝ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΠΙΤΕΡ
ΓΕΜΑΤΟΣ ΖΩΝΤΑΝΙΑ Ο 82ΧΡΟΝΟΣ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗΣ, ΜΑΣ ΜΙΛΗΣΕ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΤΟΥ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ, «Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΙΕΡΟΕΞΕΤΑΣΤΗΣ»,
ΠΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ
Ο ένας ακούει, ο άλλος μιλάει για τη διαφορά μεταξύ του κρυφού νοήματος της θρησκείας και της κοινωνικοπολιτικής δουλειάς της Αποστολικής Εκκλησίας. Ο Μεγάλος Ιεροεξεταστής επιχειρηματολογεί στον σιωπηλό συνομιλητή του, που είναι ο Χριστός, για τις δομές της Εκκλησίας. Μια αιχμηρή αλληγορία του θρησκευόμενου Ντοστογιέφσκι, την οποία ο σοφός θεατράνθρωπος μεταφέρει στη σκηνή, για να μπει στην καρδιά αιώνιων ερωτημάτων που κυριαρχούν στον κόσμο σήμερα περισσότερο από ποτέ.

«Για μένα οι δύο πιο “ζωντανοί”- παρ΄ ότι έχουν πεθάνει- συγγραφείς είναι ο Σαίξπηρ και ο Ντοστογιέφσκι, στους οποίους διαρκώς μπορεί κανείς να επιστρέφει. Ο “Βασιλιάς Ληρ” καλύπτει το σύνολο της ανθρώπινης ζωής και οι “Αδελφοί Καραμάζοφ”, με παρόμοιο τρόπο, κάθε πτυχή της».

Σοφός και σαφής, μας δίνει πληροφορίες της παράστασής του, το περιεχόμενο της οποίας άντλησε από το κύκνειο άσμα του Φιοντόρ Μιχαΐλοβιτς Ντοστογιέφσκι «Αδελφοί Καραμάζοφ». «Ο Ντοστογιέφσκι, μεγεθύνοντας τις σχέσεις πατέρα-γιου και τις διαφορές των τριών αδελφών, δείχνει τον πολιτικό, κοινωνικό και θρησκευτικό κόσμο. Σ΄ αυτό το τεράστιο μυθιστόρημα, ο Ιβάν αποκαλύπτει στον Αλιόσα ότι ο έγραψε ένα διήγημα, τον “Μεγάλο Ιεροεξεταστή”, και μετά αφηγείται την ιστορία του. Οπότε αυτό είναι μια ιστορία μέσα σε μια ιστορία, αλλά είναι τόσο δυνατή που στέκεται από μόνη της, σαν μια πολύ συμπυκνωμένη εργασία για τη θρησκεία, την Αποστολική Εκκλησία και τον κόσμο. Θέλετε να μάθετε τι λέει;» ρωτάει με την έντονα οξφορδιανή προφορά του, που δεν έχει αλλοιωθεί παρά τα 37 χρόνια παραμονής του στη Γαλλία, όπου βρίσκεται η έδρα του Θεάτρου των Εθνών.

«Οι άνθρωποι σε όλες τις θρησκείες έχουν εφεύρει οργανισμούς διακυβέρνησης πιστών και περιουσιών. Η Καθολική Εκκλησία, με αφεντικό της τον Πάπα, ανακάλυψε μια τέτοια κοινωνική δομή και έφτιαξε έναν τεράστιο πολιτικό οργανισμό που εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο. Αυτός ο οργανισμός, για να διατηρήσει τη δύναμή του, έφτασε στο σημείο να καίει τους ανθρώπους. Αυτό είναι κάτι που σήμερα το ξέρουμε καλά, το βλέπουμε να συμβαίνει καθημερινά σε διαφορετικά μέρη του κόσμου. Στο όνομα της θρησκείας “καίνε” όσους δεν εγκρίνουν.

Το γεγονός ότι ο Ντοστογιέφσκι, ένας βαθιά θρησκευόμενος άνθρωπος, έκανε κριτική σε αυτό τον σκληρό πυρήνα του Χριστιανισμού, είναι εντυπωσιακό. Στο τελευταίο μεγάλο μυθιστόρημά του θέλησε να δείξει πόσο εύκολα, μέσω της πολιτικής, η Εκκλησία μπορεί να γίνει μια δικτατορία. Το ενδιαφέρον είναι ότι δεν έκανε τον Μεγάλο Ιεροεξεταστή καρικατούρα ή τέρας, αλλά έναν τρομερά έξυπνο άνθρωπο, που με επιχειρήματα αποδεικνύει στον Ιησού Χριστό ότι αυτό που έφερε στη Γη δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί, γιατί ο Χριστός παρεξήγησε τη φύση των ανθρώπων και, στην προσπάθειά του να κά

info

«Ο Μεγάλος Ιεροεξεταστής» σε σκηνοθεσία Πίτερ Μπρουκ, με τον Μπρους Μάγιερς, στις 16, 17, 18 Μαΐου στο θέατρο «Χορν» (Αμερικής 10, τηλ. 210-

3231.000)

«Οι άνθρωποι σε όλες τις θρησκείες έχουν εφεύρει οργανισμούς διακυβέρνησης πιστών και περιουσιών. Η Καθολική Εκκλησία, με αφεντικό της τον Πάπα, ανακάλυψε μια τέτοια κοινωνική δομή και έφτιαξε έναν τεράστιο πολιτικό οργανισμό που εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο», λέει ο γκουρού του ευρωπαϊκού θεάτρου Πίτερ Μπρουκ
νει καλό, έκανε κακό. Μια τρομερά δογματική θέση, η οποία έχει γίνει με τόση σοφία, ώστε είναι αδύνατο να την ακολουθήσεις, χωρίς- για μεγάλο χρονικό διάστημα- να πιστεύεις ότι έχει δίκιο.

Σταδιακά, όμως, μπορεί να δει κανείς την αδυναμία των επιχειρημάτων, που είναι και η αδυναμία κάθε δικτατορίας- είτε αυτή είναι θρησκευτική είτε κοινωνικής φύσεως- κι έτσι, άμα ακολουθήσεις την πολύ δομημένη σειρά των επιχειρημάτων του έργου μπαίνεις στην καρδιά αιώνιων ερωτημάτων που κυριαρχούν στον κόσμο, σήμερα περισσότερο από ποτέ. Για παράδειγμα, η πρόσφατη εκλογή στην Γαλλία είναι απ΄ ευθείας συνδεδεμένη με το θέμα του “Μεγάλου Ιεροεξεταστή”».

Ο «Μεγάλος Ιεροεξεταστής», απόσπασμα υπό μορφή διηγήματος από τους «Αδελφούς Καραμάζοφ» του Ντοστογιέφσκι, σε διασκευή Μαρί Ελέν Ετιέν, θέλει τον Ιησού να κατεβαίνει στη Γη την εποχή της Ιεράς Εξέτασης

Πιστεύετε στον Θεό; «Είναι μια πολύ απλή ερώτηση, που έχει μια πολύ δύσκολη απάντηση και θα έπαιρνε ώρα να την ολοκληρώσω. Γιατί θα σε οδηγούσα σε μια σειρά από ερωτήσεις, για να μου πεις τι εννοείς με τη λέξη “Θεός”. Εννοείς είναι άνθρωπος με γένια; Ξανθός; Σκούρος; Αδύνατος κ.λπ.; Κι εσύ, σαν έξυπνος άνθρωπος, θα πεις “όχι, δεν μπορεί ο Θεός να είναι ένας άνθρωπος με αυτά ή τα άλλα χαρακτηριστικά”. Οπότε, βήμα βήμα, σε κάθε ερώτηση θα απαντούσες “όχι”. Κι όταν φτάναμε στο τέλος αυτής της “ανάκρισης”, θα είχα αφαιρέσει από την αρχική ερώτηση κάθε ορισμό ή εξήγηση του τι σημαίνει “Θεός”. Γιατί η λέξη “Θεός” δεν είναι καθαρή. Είναι μια διαβρωμένη λέξη, με αιώνες αντικρουόμενων νοημάτων, αρχίζοντας για παράδειγμα από τον άνθρωπο με το μούσι πάνω στον μπλε ουρανό. Οπότε, στο τέλος θα σε ανάγκαζα να θυσιάσεις αυτούς τους χαρακτηρισμούς που του είχαν επικολληθεί