Το να είσαι ντροπαλός σημαίνει να νιώθεις σχεδόν πάντα άσχημα με τον εαυτό σου, να άγχεσαι διότι φοβάσαι ότι ο άλλος θα σε κρίνει αρνητικά, να νιώθεις άβολα και να είσαι συνεσταλμένος στις διαπροσωπικές σου σχέσεις. Η σκέψη και μόνο ότι πρόκειται να βρεθείς κάπου όπου υπάρχει πολύς κόσμος σού προκαλεί πανικό. Ο φόβος που νιώθεις και σε εμποδίζει να μιλήσεις μήπως και εκτεθείς, η πιθανότητα να καταστείς αντικείμενο εμπαιγμό κάνουν το σώμα σου να τρέμει· η καρδιά σου είναι έτοιμη να… εκραγεί, κοκκινίζεις, φοβάσαι ότι θα λιποθυμήσεις.

Είναι σαν να είσαι διαρκώς εκτεθειμένος στο βλέμμα ενός «άλλου», στα μάτια ενός βασανιστικού κριτή. Εκείνος έτοιμος να σε κοροϊδέψει, να αποκαλύψει σε όλους την κρυμμένη αδυναμία σου, το ποιος πραγματικά είσαι. Τον εαυτό σου δεν τον εκτιμάς πολύ και εκεί έγκειται κυρίως το πρόβλημα.

Ο φόβος της απόρριψης

Χαμηλή αυτοεκτίμηση είναι η λέξη- κλειδί για την κατανόηση της ψυχοσύνθεσης των ντροπαλών ανθρώπων. Το πώς βλέπεις τον εαυτό σου αντανακλάται στο πώς νομίζεις ότι οι άλλοι σε βλέπουν και θα σου φερθούν. Περιμένεις τα χειρότερα, την κοροϊδία, την αποδοκιμασία, την απόρριψη. Είναι μια προβολή στον έξω κόσμο, της εικόνας που έχεις εσύ για τον εαυτό σου. Είναι και ένας τρόπος άλλωστε να διατηρείς την πίστη σου ότι δεν αξίζεις.

Ο φόβος της απόρριψης, ένα βαθύτερο αίσθημα ματαίωσης και μια πηγαία ανάγκη αποδοχής από τους άλλους συνήθως ριζώνουν σε βιώματα γονεϊκής αποδοκιμασίας τα οποία τρέφουν με τη σειρά τους μια χρόνια τάση αυτομομφής στον άνθρωπο που χάνει σταδιακά την εμπιστοσύνη στον εαυτό του και αποσύρεται από τον… έξω κόσμο.

Φαύλος κύκλος

Ουσιαστικά οι ντροπαλοί άνθρωποι επιτείνουν τους φόβους τους μέσα από τις προσδοκίες τους για την έκβαση των γεγονότων. Καθημερινές αρνητικές σκέψεις (π.χ. «θα με κοροϊδέψουν, δεν θα τα καταφέρω») επιτείνουν το αίσθημα ντροπής και το κοινωνικό άγχος και οδηγούν στην αποφυγή των πηγών που το προκαλούν. Οι άνθρωποι αυτοί παγιδεύονται σε έναν φαύλο κύκλο, όπου σταδιακά αποθαρρύνονται, παθητικά αποσύρονται, χάνουν όλο και περισσότερο την εμπιστοσύνη στον εαυτό τους και νιώθουν όλο και πιο αποξενωμένοι από τον έξω κόσμο.

Πρόσφατη έρευνα στο επιστημονικό περιοδικό Βehaviour Research and Τherapy δείχνει ότι ένας στους πέντε ντροπαλούς ανθρώπους πάσχει από κοινωνική φοβία, μια αγχώδη διαταραχή η οποία χαρακτηρίζεται από έντονο άγχος του ευπαθούς ατόμου κατά τη συμμετοχή σε κοινωνικές δραστηριότητες και συνδέεται και με την κατάθλιψη.

Τεχνικές αυτοβοήθειας

Η ντροπή δεν είναι συνιστά πάθηση. Είναι η «έντασή» της που θα καθορίσει κατά πόσον το άτομο μπορεί ή όχι να λειτουργήσει φυσιολογικά στην καθημερινότητά του. Τις περισσότερες φορές μπορεί. Ορισμένες τεχνικές αυτοβοήθειας που μπορούν να συμβάλουν στην καταπολέμηση της ντροπής είναι:

* Η αποδοχή της ευαισθησίας σας

* Η έκθεση στις καταστάσεις που σας προκαλούν άγχος και όχι η αποφυγή τους

* Η προσπάθεια να γίνετε πιο διεκδικητικός στη ζωή σας

* Η θετική προετοιμασία πριν από μια δυνητικά «απειλητική» κατάσταση, η προσδοκία ότι θα τα καταφέρετε

* Η επιβράβευση του εαυτού σας για κάθε μικρή προσπάθεια

* Η «ερμηνεία» των κοινωνικών καταστάσεων με τη λογική Κι ας μην ξεχνάμε ότι η ηρεμία και η ασφάλεια δεν είναι ψυχικές «ικανότητες» δεδομένες, δεν είναι αυτονόητες, αλλά και «προϊόντα» του ίδιου μας του εαυτού.

Η Μυρσίνη Κωστοπούλου είναι ψυχολόγος (ΜSc, Diploma in Cognitive Ρsychotherapy). Εmail: myrsi@hol.gr