ΠΟΛΛΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΚΑΘΕΣΤΩΤΑ ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ
ΕΜΠΝΕΥΣΤΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΙΔΕΕΣ, ΤΗΝ ΟΡΓΑΝΩΣΗ,
ΤΟΥΣ ΘΕΣΜΟΥΣ, ΤΑ ΣΥΜΒΟΛΑ, ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΤΟΥ ΙΤΑΛΙΚΟΥ
ΦΑΣΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΓΙ΄ ΑΥΤΟΝ ΤΟΝ ΛΟΓΟ Η ΜΕΛΕΤΗ
ΤΟΥ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ
Ο εθνικοσοσιαλισμός του Χίτλερ στη Γερμανία, η Φάλαγγα του Χοσέ Αντόνιο Πρίμο ντε Ριβέρα στην Ισπανία, η Σιδηρά Φρουρά του Κορνήλιου Κοντρεάνου στη Ρουμανία, οι Ρεξιστές του Λεόν Ντεγκρέλ στο Βέλγιο, το κίνημα του Φέρεντς Σάλασι στην Ουγγαρία συγκαταλέγονται μεταξύ όσων άντλησαν στοιχεία από τον ιταλικό φασισμό. Από την άλλη, όμως, υπάρχουν πολύ σοβαρές διαφορές μεταξύ αυτών και άλλων παρόμοιων κινημάτων και καθεστώτων που δεν επιτρέπουν να τα θεωρήσουμε όλα απλώς ως φασιστικά. Τέτοια κινήματα ή καθεστώτα αποτελούν ένα πανευρωπαϊκό φαινόμενο αλλά δεν ταυτίζονται μεταξύ τους καθώς δεν προέρχονται από την ίδια ιδεολογική μήτρα. Επιπλέον, η κατάχρηση του όρου «φασισμός» για να περιγράψει αντιδημοκρατικές και αυταρχικές νοοτροπίες και πρακτικές δυσχεραίνει την κατανόηση του φασισμού ως συγκεκριμένου ιστορικού φαινομένου. Γι΄ αυτούς τους λόγους και πολλοί μελετητές καταφεύγουν σε αυστηρές τυπολογίες και κριτήρια για τον ορισμό του φασισμού, τα οποία μάλλον περιπλέκουν περαιτέρω την ανάλυση.

Ο Εμίλιο Τζεντίλε, καθηγητής πολιτικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Ρώμης, επιλέγει έναν ασφαλέστερο δρόμο να μελετήσει όχι τον φασισμό γενικά αλλά τον ιταλικό φασισμό συγκεκριμένα. Αντλώντας υλικό από τις πρωτοποριακές μελέτες για τον φασισμό που δημοσιεύθηκαν κατά τη δεκαετία του 1960, όπως αυτές του Γιουτζίν

Εmilio Gentile

ΦΑΣΙΣΜΟΣ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΕΡΜΗΝΕΙΑ

ΜΤΦ. ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΚΑΤΣΙΦΟΣ, ΕΠΙΜ. ΛΑΜΠΡΟΣ ΦΛΙΤΟΥΡΗΣ, ΕΚΔ. ΑΣΙΝΗ, 2007, ΣΕΛ. 334, ΤΙΜΗ: 21 ΕΥΡΩ

Βέμπερ και του Τζορτζ Μος, ο Τζεντίλε από τις αρχές της δεκαετίας του 1970 έχει δημοσιεύσει μεγάλο αριθμό άρθρων και βιβλίων στα ιταλικά και τα αγγλικά για τον Μουσολίνι και τον ιταλικό φασισμό. Το βιβλίο Φασισμός. Ιστορία και ερμηνεία είναι μια συλλογή άρθρων του που δημοσιεύθηκαν τα τελευταία τριάντα χρόνια, τα οποία δεν είναι αποσπασματικά δοκίμια αλλά επιτρέπουν μια σφαιρική θεώρηση του ιταλικού φασισμού, αλλά και την ανανέωση που έφερε ο συγγραφέας στο συγκεκριμένο πεδίο.

Πολλοί μελετητές του ιταλικού φασισμού υποστηρίζουν ότι το καθεστώς του Μουσολίνι δεν είχε συγκροτημένη ιδεολογία ή έναν ιδεολογικό πυρήνα (όπως ήταν η φυλετική θεώρηση της κοινωνίας για τον ναζισμό), ότι τα όποια ιδεολογικά στοιχεία ήταν ετερόκλιτα και διακρίνονταν από τον αρνητισμό, τον αντιφιλελευθερισμό, τον αντικοινοβουλευτισμό, τον αντικομμουνισμό κ.λπ. Ο φασισμός, υποστηρίζουν, δεν ήταν κάτι περισσότερο από τη δικτατορία ενός δημαγωγού, ο οποίος μαζί με έναν όχλο οπορτουνιστών χωρίς ιδέες και ιδανικά επέβαλε ένα καθεστώς βίας και εξαπάτησε τις μάζες. Ο Τζεντίλε στο βιβλίο του ανατρέπει τέτοια απλουστευτικά σχήματα. Ο ιταλικός φασισμός είχε ιδεολογικό πρόγραμμα και αυτό ήταν η οικοδόμηση ενός ολοκληρωτικού κράτους, στο οποίο το ιδιωτικό θα συγχωνευόταν στο δημόσιο και το ατομικό θα υποτασσόταν στο συλλογικό. Αυτό το πρόγραμμα θα μπορούσε να επιτευχθεί μέσα από τον εκφασισμό των μαζών, δηλαδή την εγχάραξη της φασιστικής ιδεολογίας και την κινητοποίηση του πληθυσμού στο πλαίσιο του φασιστικού κράτους.

Τελευταία Νέα