Τα τροχάδια ή… Πιρέλι

Κάποτε, σε ένα δύσβατο σημείο του όρους Κόχυλα, (το ψηλότερο βουνό της Σκύρου) ορειβατούσαν δύο τουρίστες. Ξαφνικά είδαν αποτυπώματα ρόδας αυτοκινήτου και απόρησαν: «Τα ρημάδια τα τζιπ πώς έφθασαν εδώ πάνω;». Δεν ήξεραν ότι έβλεπαν τα πατήματα… βοσκού με τα 4×4 παπούτσια του, τα λεγόμενα τροχάδια ή πιρέλι.

Οι βοσκοί τα φτιάχνουν για ιδιωτική χρήση και αν τους βγει κανένα παραπάνω το δίνουν στα καταστήματα πώλησης τουριστικών ειδών. Ο Μανώλης Καραμπίνης είναι ο παλαιότερος και τελευταίος τεχνίτης που τα φτιάχνει για εμπορικούς σκοπούς. Τα τροχάδια μοιάζουν με πολύπλοκες παντόφλες που έχουν λουράκι στη φτέρνα, αλλά είναι το μεταφορικό μέσο των βοσκών. Παλαιότερα ήταν υποχρέωση του άντρα να τα φτιάξει για τους γιους του. Είναι από δέρμα (κυρίως μοσχαρίσιο). Όμως, επειδή το δέρμα στην πατούσα δεν ήταν όσο ανθεκτικό χρειαζόταν για τα βουνά της Σκύρου, ήταν όμως ακριβό, μπήκε η… Πιρέλι στη ζωή των βοσκών: κι έτσι ο δερμάτινος πάτος αντικαταστάθηκε με πέλμα από λάστιχο αυτοκινήτου! Ο κυρ Μανώλης μπορεί να φτιάξει το πολύ δύο ζευγάρια την ημέρα, αν και πλέον δυσκολεύεται να βρει ελαστικά για πάτους, λόγω των μεταλλικών νημάτων με τα οποία ενισχύουν οι εταιρείες τα λάστιχα. Κι επειδή η Πιρέλιδεν φτιάχνει λάστιχα ειδικά για τροχάδια, αναγκάζεται να τα ψάχνει σε μάντρες της Εύβοιας και της Αθήνας. (τηλ. 22220 92364, 91645).

Τα κεραμικά

Λέγεται πως τη Σκύρο δεν την πείραζαν ποτέ οι πειρατές, γιατί από εδώ έπαιρναν νερό και άλλες προμήθειες για τα ταξίδια τους. Τότε ως ανταλλαγή έδιναν κεραμικά από εργαστήρια της Ιταλίας και της Μικράς Ασίας. Έτσι, τα αυθεντικά σκυριανά κεραμικά που φτιάχνονταν τότε με κόκκινο πηλό «αναμείχτηκαν» με τα ανοιχτόχρωμα των πειρατών. Ανεξαρτήτως χρώματος αποτέλεσαν παλαιότερα σημάδι πλούτου, γι΄ αυτό και πριν από την Επανάσταση του 1821 οι πλούσιες οικογένειες έβαζαν ένα στην εξώπορτα, το οποίο είχε και την έννοια του οικοσήμου. Επίσης, όσο παλαιότερα ήταν τα κεραμικά τόσο μεγαλύτερη ήταν η προίκα της νύφης.

Στις μέρες μας θα γνωρίσετε την τέχνη στα διάσπαρτα στο νησί εργαστήρια, καθώς και στο μαγαζί της Ιωάννας Ασημενού στο κεντρικό καλντερίμι. Στεγάζεται σε ένα πρότυπο αρχοντόσπιτο που κατασκευάστηκε πριν από το 1800 με οντά και κεραμικά από το 1500.

Τα ξυλόγλυπτα

Η ξυλογλυπτική είναι μία από τις παλαιότερες τέχνες του νησιού. Όπως λέει ο Μανώλης Μανωλιός, από τους τελευταίους τεχνίτες στο νησί, «πολλοί ξένοι μπορεί να μην ξέρουν πού πέφτει η Σκύρος, αλλά ξέρουν τα ξυλόγλυπτα έπιπλά της». Πρόσφατα έστειλε καρεκλάκια στη Σουηδία, αλλά έπειτα από 37 χρόνια συμβίωσης με την τέχνη λέει να πάρει… συναινετικό διαζύγιο. «Αυτή η τέχνη χάνεται και κανένας δεν συγκινείται. Έχω δύο γιους, αλλά τους αποτρέπω να την ακολουθήσουν», λέει απογοητευμένος. Στο εργαστήριό του, κοντά στην κεντρική πλατεία, κυριαρχούν τα «σκαμνιά»- οι μίνι καρέκλες με μέγιστο ύψος 70 εκ. και πλάτος 30 εκ. Μοιάζουν παιδικές, αλλά δεν είναι αφού αντέχουν και ενήλικες βαρέων βαρών. Το μέγεθός τους οφείλεται στο επίσης μικρό μέγεθος των παλιών σκυριανών σπιτιών. Σε δεύτερο φόντο είναι τα κασελάκια με τα περίτεχνα σχέδια.

Τα υφαντά

Είναι είδος πολυτελείας και σήμερα τα φτιάχνουν λίγες μόνο γυναίκες του νησιού, ενώ ακόμη λιγότερες είναι αυτές που τα εμπορεύονται. Τα υφαντά της Σκύρου αποτελούν το καλύτερο δώρο για τους γάμους και τα σχέδιά τους συμβολίζουν πάντα κάτι. Για παράδειγμα, το καράβι συμβολίζει την πορεία του ανθρώπου στη ζωή με την ευχή να είναι καλοτάξιδο, τα ρόδια συμβολίζουν τον πλούτο του σπιτιού, τα φίδια το γούρι, ο κόκορας τη δύναμη του άντρα, τη γονιμότητα. Υπάρχουν επίσης τα «υφαντά του όρκου», που σημαίνουν πως το συγκεκριμένο σχέδιο δεν θα ξαναφτιαχτεί και δεν θα δοθεί πουθενά αλλού. Σκυριανά υφαντά εκτίθενται σε μουσεία της Νέας Υόρκης, της Οσάκας στην Ιαπωνία. Στο νησί μπορείτε να επισκεφτείτε το εργαστήριο- εκθετήριο της Αμέρισσας Παναγιώτου, στη θέση Καλικρί. Έχοντας ως πρότυπο τη γιαγιά της, υφαίνει από 9 ετών και είναι πρόθυμη να σας μυήσει στα μυστικά της τέχνης (τηλ. 22220

92827).

Τελευταία Νέα