Με τις ευλογίες Κίσινγκερ το πραξικόπημα στην Κύπρο

Τα ψέματα του Χένρι Κίσινγκερ για την προαναγγελθείσα τραγωδία της Κύπρου, αλλά και τη φιλοτουρκική στάση που κράτησε πριν και μετά τον Αττίλα, αποκαλύπτουν τα νέα έγγραφα που έδωσε στη δημοσιότητα το Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
«Αν γνώριζα την έκθεση πληροφοριών, θα είχα σταματήσει το πραξικόπημα στην Κύπρο. Από τη στιγμή που έγινε το πραξικόπημα, υπέθεσα ότι η Τουρκία θα παρενέβαινε, αφού δεν υπήρχε κυβέρνηση στην Κύπρο και η Ελλάδα ήταν ασταθής». Με τη φράση αυτή, βγαλμένη από τα πρακτικά της συζήτησής του με τον υφυπουργό Εξωτερικών της Κίνας τον Οκτώβριο του 1974, ο Χένρι Κίσινγκερ, ο «αρχιτέκτονας» του Αττίλα, επιχειρεί αφενός μεν να νίψει τας χείρας του για το πραξικόπημα Ιωαννίδη στην Κύπρο, αφετέρου δε να υποστηρίξει ότι η αμερικανική πλευρά δεν μπορούσε να επέμβει για να σταματήσει την τραγωδία.

Επί τρεις δεκαετίες ο μαέστρος της ρεαλπολιτίκ επαναλαμβάνει αυτούς τους ισχυρισμούς, ενώ στα απομνημονεύματά του έχει φθάσει μέχρι και να υποστηρίξει ότι «η έκρηξη στο νησί έγινε μια στιγμή που κανείς δεν την περίμενε, ούτε ο ίδιος ο Μακάριος, στις 15 Ιουλίου 1974». Τα εκατοντάδες έγγραφα ωστόσο, τα οποία αποχαρακτήρισε και έδωσε στη δημοσιότητα πριν από δύο ημέρες το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, καταρρίπτουν ένα προς ένα τα ψεύδη του Κίσινγκερ. Η Ουάσιγκτον γνώριζε από πολύ νωρίς τις κινήσεις του στρατηγού Γρίβα, ηγέτη της ΕΟΚΑ Β, ο οποίος σε συνεργασία με τη χούντα της Αθήνας σχεδίασε το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου εναντίον του Μακαρίου, ανοίγοντας τον δρόμο για την εισβολή. Σε έκθεση της CΙΑ του Σεπτεμβρίου του 1973 αναφέρονται οι «τρομοκρατικές» πρακτικές του Γρίβα που είχε επιστρέψει μυστικά στο νησί το 1971, καθώς και ότι ο «ζηλωτής της ένωσης» είναι ορκισμένος εχθρός του Μακαρίου, ο οποίος με τις πράξεις του μπορεί να σύρει την Κύπρο σε εμφύλιο πόλεμο καθώς και σε εχθροπραξίες εναντίον της τουρκοκυπριακής κοινότητας. Σημειώνεται ότι από προηγούμενες πληροφορίες ήταν ήδη γνωστό στην Ουάσιγκτον ότι ο Δ. Ιωαννίδης είχε δηλώσει πως θα μπορούσε να ξεφορτωθεί τον Μακάριο μέσα σε 24 ώρες όποτε ήθελε.

Ο ρόλος του Τάσκα

Σε υπόμνημα που υπέβαλε ειδικός του αμερικανικού Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας στον Χένρι Κίσινγκερ την ημέρα του πραξικοπήματος κατά του Μακαρίου, έκρουε τον κώδωνα του κινδύνου για την απειλή η Τουρκία να προχωρήσει σε στρατιωτική επιχείρηση. Την ίδια ημέρα, ο Αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα Χένρι Τάσκα σε τηλεγράφημά του προς το Στέιτ Ντιπάρτμεντ παραδεχόταν ότι ο Ιωαννίδης είχε εμπλακεί στο πραξικόπημα. «Αν ο Ιωαννίδης άνοιξε το κουτί της Πανδώρας, θα το δούμε» έγραφε, ενώ τόνιζε ότι το πραξικόπημα αποδείκνυε «πόσο επικίνδυνος και αναξιόπιστος είναι ο Ιωαννίδης». Ωστόσο, αυτό το γεγονός δεν είχε εμποδίσει την Ουάσιγκτον να τον θεωρεί βασικό συνομιλητή.

Ο Τάσκα σε τηλεγράφημά του της 16ης Ιουλίου επαναλάμβανε την εκτίμησή του για τον «άστατο και αναξιόπιστο Ιωαννίδη», τον οποίο, παρά τις επικίνδυνες ακροβασίες του, δεν είχε αποπειραθεί να στενοχωρήσει η Ουάσιγκτον. Μετά την τραγωδία, στις 10 Σεπτεμβρίου 1974, ο διευθυντής του γραφείου πληροφοριών «ενημέρωνε» τον Κίσινγκερ ότι το επικίνδυνο παιχνίδι της χούντας με τον Μακάριο ήταν γνωστό στην Ουάσιγκτον από τον Μάιο, αλλά η Ουάσιγκτον αρκέστηκε απλώς να εκφράσει τη δυσαρέσκειά της στον Ιωαννίδη, χωρίς να κάνει διάβημα.

Τα νέα έγγραφα που δόθηκαν στη δημοσιότητα δείχνουν ακόμη ότι οι Αμερικανοί είχαν την εικόνα της ενίσχυσης των τουρκικών στρατευμάτων στο νησί- σε τηλεφωνική συνομιλία με τον Κίσινγκερ στις 19 Ιουλίου ο διευθυντής της CΙΑ τον διαβεβαίωνε ότι η δυνατότητα των Τούρκων για απόβαση στρατευμάτων ήταν «πάρα πολύ καλή»!- αλλά δεν έκαναν τίποτα για να αποτρέψουν τον δεύτερο Αττίλα στις 14 και 15 Αυγούστου.

Παραλήρημα Ιωαννίδη κατά του Μακαρίου

«Ο ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ κυριολεκτικά εξερράγη, χτύπησε πάνω σε ένα τραπέζι, έσπασε ένα ποτήρι και άρχισε να βρίζει».

Ήταν η αρχική αντίδραση του Δ. Ιωαννίδη, όταν η αμερικανική πρεσβεία τού διαβίβασε μήνυμα για αυτοσυγκράτηση στις 16 Ιουλίου. «Κάποια μέρα οι ΗΠΑ θα καταλάβουν ότι στις 15 Ιουλίου 1974, η Κύπρος σώθηκε από τα χέρια των κομμουνιστών» φέρεται να είπε, σύμφωνα με τον Αμερικανό πρέσβη, ο Ιωαννίδης, ο οποίος μάλιστα χαρακτήρισε τον Μακάριο «σάπιο ομοφυλόφιλο παπά», «διεστραμμένο» και «βασανιστή». Στη συνέχεια «εξερράγη πάλι, χτύπησε πάλι το τραπέζι, κουνούσε τα χέρια του, έσπασε ένα δεύτερο ποτήρι και βρίζοντας δήλωσε ότι δεν σχεδίασε αυτός το πραξικόπημα αλλά Κύπριοι εθνικιστές». Όταν τον ρώτησαν αν οι Έλληνες μιλούν απευθείας με τους Τούρκους, απάντησε πως όχι, αλλά ότι οι Τούρκοι δεν τον ενοχλούσαν και ότι θα ήταν πρόθυμος να μοιραστεί μαζί τους τα κέρδη από κοινή επιχείρηση πετρελαίου! Συνεχίζοντας το παραλήρημά του εξέφρασε την εκτίμηση ότι «σε ένα ή σε δέκα χρόνια οι Τούρκοι θα πουλήσουν το μερίδιό τους στην Κύπρο για να έχουν περισσότερα δικαιώματα στο πετρέλαιο». Η συνάντηση έκλεισε με τον Ιωαννίδη να υπεραμύνεται του πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου, λέγοντας ότι άφησε το «φιλότιμό» του να υπερισχύσει της λογικής προκειμένου να βοηθήσει τους Κυπρίους!

Αβέρωφ εναντίον Ανδρέα

Σε έγγραφο που υπογράφει ο Αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα Jack Κubisch (20 Νοεμβρίου 1974), ο Ανδρέας Παπανδρέου παρουσιάζεται ως άτομο «ψυχωτικό», το οποίο μάλιστα, «μετά τον Ιωαννίδη και τον Παπαδόπουλο είναι πιθανότατα ο πλέον αντιπαθής Έλληνας». Γράφει για τον Ε. Αβέρωφ: «Η εθνική αντιπάθεια για τον Παπανδρέου είναι πιο βαθιά και δεν είναι καθόλου ασήμαντη. Ο Αβέρωφ, τον οποίο οι περισσότεροι θεωρούν τζέντλεμαν και μετριοπαθή, πριν από λίγο καιρό μου είπε: “Ο Ανδρέας είναι ο μόνος άνδρας σε αυτή τη Γη τον οποίο θα σκότωνα με τα ίδια μου τα χέρια. Δεν είναι ούτε Έλληνας ούτε άνθρωπος”».