Υποψήφιος Νεοελληνική Γλώσσα Γενικής Παιδείας

Επιλεγμένα θέματα για τους υποψήφιους μαθητές Θετικής, Τεχνολογικής και Θεωρητικής Κατεύθυνσης της Γ ΄ τάξης Ενιαίου Λυκείου.

Α. ΚΕΙΜΕΝΟ

Τα τελευταία χρόνια όλο και διογκώνεται το κλίμα ανησυχίας, που ίσχυε, βέβαια, και στο παρελθόν, και λαμβάνει πια διαστάσεις ηθικού πανικού, σχετικά με τις παρεκκλίνουσες ή εγκληματικές δραστηριότητες των νέων. Η ελληνική κοινωνία μιμούμενη, με υστέρηση φάσης 20 ετών, την αμερικανική έχει θαμπωθεί από την “αριθμολαγνία” και μοιάζει να αδυνατεί να διακρίνει πίσω από τους στατιστικούς αριθμούς. Ανεξάρτητα από τις αυξομειώσεις σε ηλικίες, μορφωτικό επίπεδο, κατηγορία παραβάσεων, είμαι πεπεισμένος ότι στη νεανική αντικοινωνικότητα υπάρχει κάτι περισσότερο από μια πρόθεση και ένα αποτέλεσμα.

Η συμβολική σύγκρουση με την “κοινωνία των μεγάλων”, η ανάγκη ένταξης σε ομάδα που τους αποδέχεται, η αίσθηση του “χαμένου”, η υιοθέτηση της βίας ως παιχνιδιού ανδρικού και εκδήλωσης εξουσίας, η ενηλικίωση που περνά από το «παιχνίδι του δρόμου» στο «έγκλημα του δρόμου», το παράξενο ντύσιμο, η ιδιόρρυθμη διάλεκτος, η πρόκληση, η καταστροφή των συμβόλων του καταναλωτισμού και η απόρριψη των στερεότυπων του “καθωσπρεπισμού”, η μίμηση αντι-ηρώων είναι μερικές από τις πολλές μορφές συμπεριφοράς που αποδεικνύουν ότι η νέα γενιά αισθάνεται παγιδευμένη σε «γραμμές» των οποίων αγνοεί το νόημα και τους στόχους. Οι νέοι μας, τα παιδιά μας, ζουν κάτω από το άγχος του πανοπτικού και τιμωρητικού συστήματος που εμείς χειριζόμαστε.

Κι όμως, οι σημερινοί νέοι ούτε “κοιμούνται” (για να βλέπουν όνειρα) ούτε εκστασιάζονται (για να βλέπουν οράματα). Αγωνιούν και αγωνίζονται για να βρουν το δικό τους στίγμα σε μια κοινωνία της οποίας αποτελούν μέλη, αλλά και η οποία τους αντιμετωπίζει ταυτόχρονα σαν ξένους. Μη θέλοντας να εντάξουν το μέλλον στις διαστάσεις του παρόντος, ενός παρόντος κατειλημμένου από τους ενήλικες, οι νέοι μάς αντι-στέκονται. Αντί, λοιπόν, να κρίνουμε και να κατακρίνουμε τη στάση των νέων απέναντι στην κοινωνία, ας ξανασκεφτούμε τη δική μας στάση απέναντί τους. Εμείς οι πολλάκις διαψευσμένοι, οι προδότες και οι προδομένοι, εγκλωβίζουμε και παγιδεύουμε το μέλλον των παιδιών μας σε ψευδο-συνταγές για το “καλό” τους (που ούτε εμείς στο βάθος τις πιστεύουμε ούτε μπορούμε να ξέρουμε απόλυτα ποιο είναι αυτό). Η σύγκρουση των γενεών και η πάλη των αξιών πρέπει- χωρίς περιττές νουθετήσεις και αναχρονιστικούς δογματισμούς- να μετακινηθεί από το «πουργατόριο» 1 της εξουσίας στο «εργαστήρι» της κατανόησης και της διαδοχής.

Δεν είμαι εγώ αυτός που θα προτείνει στους άλλους πώς θα ζήσουν. Αυτό που σίγουρα χρειάζεται, πάντως, ένας νέος είναι η διεκδίκηση του δικαιώματος της διαφοράς, της διαφωνίας, είναι να τολμήσει να διεκδικεί την ουτοπία και να μη θέλγεται από τις εύκαμπτες ιδεολογίες. Να γίνει τόσο ελεύθερος, τόσο ριζοσπάστης, όσο ο ίδιος θέλει και όχι όσο οι δικές μας αρτηριοσκληρωτικές αντιλήψεις του επιτρέπουν. Ας πάψουμε, επιτέλους, να ηθικολογούμε μικρόψυχα στα σαλόνια, στις οθόνες ή στα στρογγυλά τραπέζια. Κάναμε κόλαση τη δική μας ζωή, δεν είναι απαραίτητο να κάνουμε κόλαση και τη ζωή τωνακόμη αθώων- νέων.

(Ελαφρώς διασκευασμένο κείμενο του Γιάννη Πανούση) Λεξιλόγιο: 1. πουργατόριο: καθαρτήριο Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 1. Πυκνώστε το περιεχόμενο του κειμένου σε 80- 100 λέξεις. 2. Χαρακτηρίστε το ύφος του κειμένου και αιτιολογήστε τη χρήση του.

3.Αιτιολογήστε τη συχνότητα χρήσης του α΄ πληθυντικού προσώπου στο κείμενο.

4. Γράψτε από ένα συνώνυμο για τις ακόλουθες λέξεις: υστέρηση, παγιδευμένη, νουθετήσεις, εύκαμπτες, αρτηριοσκληρωτικές.

5. Σε ένα κείμενο 500- 600 λέξεων προσδιορίστε τα οράματα, ατομικού και κοινωνικού περιεχομένου, των νέων της γενιάς σας. Ποια στάση θα επιθυμούσατε να τηρούν οι ενήλικες απέναντι σε αυτά;

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

1.Η παραβατική συμπεριφορά των νέων προξενεί μεγάλη ανησυχία, γεγονός που καταγράφεται σε στατιστικές, αλλά πρέπει συγχρόνως να προκαλεί βαθύ προβληματισμό. Οι νέοι, αισθανόμενοι την καταπίεση από τον κόσμο των ενηλίκων και το τιμωρητικό “status quo” που επιβάλλει, αντιδρούν με τη βία, το έγκλημα, την προκλητικότητα του ντυσίματος, της ιδιολέκτου τους, καθώς επιδίωξή τους είναι να αφήσουν το “στίγμα” τους ως γενιά. Γι΄ αυτό οι ενήλικες οφείλουν να μην υποβάλλουν τα στερεότυπά τους, τις αξίες τους, να εγκαταλείψουν τις οπισθοδρομικές απόψεις και την υποκρισία, καθώς ο νέος έχει ανάγκη την προβολή της διαφορετικότητάς του, τον οραματισμό, τη διεκδίκηση της ελευθερίας, τη ριζοσπαστικότητα.

2. Το κείμενο διακρίνει η ειρωνεία, η δηκτικότητα, με στόχο τη στηλίτευση της συμπεριφοράς των ενηλίκων προς τους νέους, την αφύπνιση και συνειδητοποίηση των πρώτων, ώστε να μην καταπιέζουν τους δεύτερους. Υποστηρίζεται το νεανικό δυναμικό και το δικαίωμα της δημιουργίας χωρίς την παρέμβαση ή την τροχοπέδη των ενεργειών των ενηλίκων. Αυτός ο στόχος υπηρετείται με ύφος ζωντανό, παραστατικό, για να είναι το περιεχόμενο του κειμένου προσιτό στους αναγνώστες.

3. Με το α΄ πληθυντικό γίνεται εμφατική η παρουσίαση της προσωπικής θέσης του συγγραφέα. Ο συγγραφέας ενσωματώνει τα προσωπικά βιώματα, τον εαυτό του στο σύνολο στο οποίο ανήκουν οι δέκτες, αποδέχεται τις απόψεις που εκφέρουν οι νέοι και συγχρόνως τις ευθύνες του ως μέλους της ενήλικης κοινωνικής ομάδας. Επίσης το κείμενο με το α΄ πληθυντικό κάνει δυνατή την άμεση πρόσληψη του μηνύματός του από τους αναγνώστες.

4.υστέρηση: μειονέκτημα, παγιδευμένη: εγκλωβισμένη, νουθετήσεις: συμβουλές, εύκαμπτες: ευάλωτες, αρτηριοσκληρωτικές: συντηρητικές 5. Ο οραματισμός που αφορά στην καθημερινότητα, κάθε τομέα της ζωής, πολιτικό, κοινωνικό, ατομικό, είναι θεμιτή στάση ζωής, διότι προδίδει άνθρωπο δυναμικό, αισιόδοξο, αγωνιστικό χαρακτήρα. Ιδιαίτερα, πάντως, για τη νεολαία είναι αναγκαίος, αποτελεί τροφή του πνεύματος και της ψυχής και ουσιαστικά ορίζει το νέο άνθρωπο.

Η σύγχρονη νέα γενιά πολλοί αναφέρουν πως είναι τελματωμένη, ότι από τις δύο τελευταίες δεκαετίες του 20ου αιώνα ως σήμερα διακρίνεται από απραξία ανάλογη των ενηλίκων. Όμως, θα ήταν εσφαλμένη η γενίκευση. Δεν είναι λίγοι οι νέοι, οι οποίοι και στην εποχή μας διαπνέονται από οράματα ατομικού και κοινωνικού περιεχομένου.

Καταρχάς, οι νέοι, οι οποίοι ως γενιά δεν έχουν ακόμη ενταχθεί πλήρως κοινωνικά, επιθυμούν τα χαρακτηριστικά τους να τα καλλιεργήσουν. Αναζητούν γι΄ αυτό το λόγο τη μόρφωση, όμως όχι μόνο τη στοιχειώδη, αλλά την ουσιαστική, εμβριθή, εξειδικευμένη αλλά και τη γενική. Με το εφόδιο της μάθησης γνωρίζουν πως μπορούν η λογική, η κριτική, η γόνιμη φαντασία να ευδοκιμήσουν, να αναζητήσουν λύσεις σε προβλήματα και απαντήσεις σε μεταφυσικά ερωτήματα.

Συνάμα η μόρφωση αποτελεί το απαραίτητο εφόδιο για την επαγγελματοποίησή τους. Στην εποχή μας που προβάλλει απειλητική η «Δαμόκλειος σπάθη» της ανεργίας, η νεολαία θέτει ως ατομικό όραμα την επαγγελματική αποκατάσταση, όχι μόνο ως μέσο βιοπορισμού, αλλά και ως μέσο κοινωνικοποίησης. Διότι μεταξύ άλλων και η φιλία και οι σχέσεις με το άλλο φύλο αφορούν τους νέους άμεσα. Επιθυμούν οι σχέσεις τους να είναι ειλικρινείς, διαπροσωπικές, να μη βιώνονται με τη χρησιμοθηρική και διαθεσική προοπτική.

Φυσικά, τα ατομικά οράματα δεν είναι άσχετα από τα συλλογικά. Ένας νέος άνθρωπος που δε φέρει ακόμη «τελειωμένα» χαρακτηριστικά, επιθυμεί, όπως αναφέρθηκε, την κοινωνικοποίηση. Όχι όμως ως αυτοσκοπό, αλλά για την προσφορά αρωγής στο κοινωνικό σύνολο. Έχει ανάγκη να διοχετεύσει την επαναστατικότητά του, τη ριζοσπαστικότητα, την ορμητικότητά του στην υπηρεσία της οικείας ή ακόμη και της παγκόσμιας κοινότητας. Τότε αισθάνεται ότι αυτοπραγματώνεται, μέσα από την εκτίμηση των συνανθρώπων απολαμβάνει τον αυτοσεβασμό.

Τα σύγχρονα οράματα, λοιπόν, που διαπνέουν τους νέους δεν μπορεί να είναι άσχετα από τη Δημοκρατία, το πολίτευμα που παρέχει εχέγγυα για την κατοχύρωση των δικαιωμάτων και την προώθησή τους με ισότιμο τρόπο. Επίσης, η ελευθερία, ιδανικό που συγκινεί τη νεολαία, υλοποιείται γνήσια στα δημοκρατικά καθεστώτα.

Η νέα γενιά, βέβαια, δε μένει ασυγκίνητη μπροστά στα μεγάλα προβλήματα του πολίτη ή στους πολέμους που μαίνονται, στη σταδιακή καταστροφή του πλανήτη από την οικολογική αρρυθμία, στα οξυμμένα φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας. Συνειδητοποιεί πως πρέπει να δράσει άμεσα, δυναμικά, συλλογικά, αλλά όχι μόνη της.

Οι ενήλικες είναι αναγκαίοι σύντροφοι σε αυτόν τον αγώνα. Μπορούν να καταθέσουν μέσω του διαλόγου την εμπειρία και τη γόνιμη κριτική τους ως πολύτιμο υλικό για να αποφευχθούν λάθη από τον ενθουσιασμό των νέων. Μπορούν να δράσουν ενθαρρυντικά, εκφράζοντας πίστη στην αποτελεσματικότητα των προσπαθειών τους και όχι απορριπτικά, αφοριστικά.

Καλό θα ήταν να θυμηθούν τα προσωπικά ή συλλογικά οράματα της δικής τους νεότητας, για να αποδειχθούν καλοπροαίρετοι κριτές των νέων, για να συνειδητοποιήσουν την αναγκαιότητα των οραμάτων ως έκφανση πνευματικής υγείας και έκφραση ψυχικού σθένους της νεολαίας.

Η νέα γενιά δικαίως οραματίζεται τον κόσμο του μέλλοντος με βάση τα δεδομένα του παρόντος και διαχρονικές ανθρωπιστικές αξίες. Αυτό που πρέπει, λοιπόν, να γίνει συνειδητό είναι ότι αυτός ο κόσμος δε θα υλοποιηθεί χωρίς τη συστράτευση των ενηλίκων ως αρωγών ζωής.

ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΙΜΕΛΗΘΗΚΑΝ ΤΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ “ ΠΟΛΥΤΡΟΠΟ”