Αναζήτηση
Η σύγκληση της 12ης Ολομέλειας της Κ.Ε. του ΚΚΕ αποφασίστηκε στα τέλη του 1967 από την πλειοψηφία του Πολιτικού Γραφείου (Κολιγιάννης, Στρίγγος, Μαυρομάτης, Υφαντής), παρά την αντίθετη άποψη των υπόλοιπων τριών μελών του (Παρτσαλίδης, Δημητρίου, Ζωγράφος), οι οποίοι υποστήριξαν ότι έπρεπε να αναβληθεί μέχρι να εξασφαλιστεί και η συμμετοχή ορισμένων τουλάχιστον από τα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής που βρίσκονταν στην Ελλάδα.
Είχε προηγηθεί άλλωστε η αναλυτική έκθεση του γραμματέα του κλιμακίου της Κ.Ε. στην Ελλάδα, Μπάμπη Δρακόπουλου, από την οποία προέκυπτε μια σαφής διαφορά αντιλήψεων σε σχέση με τις επιλογές της πλειοψηφίας του Π.Γ. Οι ενστάσεις όμως της μειοψηφίας όχι μόνο δεν έγιναν δεκτές, αλλά ως δεύτερο- και ουσιαστικό- θέμα της Ολομέλειας, με τον ουδέτερο τίτλο «Οργανωτικά ζητήματα», αποφασίστηκε να είναι η λήψη μέτρων εναντίον των τριών μελών της μειοψηφίας του Π.Γ.
Η 12η Ολομέλεια χαρακτηρίστηκε ως «ευρεία», αφού αποφασίστηκε να μην περιοριστεί στα 20 τακτικά και 14 αναπληρωματικά μέλη της Κεντρικής Επιτροπής και τα 3 μέλη της Κεντρικής Επιτροπής Ελέγχου που βρίσκονταν στο εξωτερικό, αλλά σ΄ αυτήν κλήθηκαν να συμμετάσχουν, με δικαίωμα λόγου, ένας αρκετά μεγάλος αριθμός στελεχών, 41 τον αριθμό. Από τις οργανώσεις των προσφύγων κλήθηκαν συνολικά 29 άτομα, 5 στελέχη προέρχονταν από τον μηχανισμό της Κεντρικής Επιτροπής, 2 από τους ναυτεργάτες, ενώ για πρώτη φορά συμμετείχαν και 5 στελέχη από τις οργανώσεις της Δυτικής Ευρώπης (ο Θόδωρος Πάγκαλος και η Ελένη Μπιμπίκου από το Παρίσι, ο Γιώργος Βασιλειάδης και ο Κώστας Βουλγαρόπουλος από τους μετανάστες της Δυτικής Γερμανίας και ο Μπάμπης Καλαϊτζής από τη Σουηδία).
Σε φρουρούμενες επαύλεις
Οι εργασίες της Ολομέλειας κράτησαν 10 ημέρες (από τις 5 έως τις 15 Φεβρουαρίου) και πραγματοποιήθηκαν σε ένα φρουρούμενο συγκρότημα κομματικών επαύλεων (γνωστό ως τα σπίτια του Ρακόζι) στους χιονισμένους λόφους της Βούδας. Το πρόγραμμα των εργασιών προέβλεπε 8ωρες καθημερινές συνεδριάσεις, από τις 8 το πρωί έως τις 8 το βράδυ, με ενδιάμεσα διαλείμματα. Ο μεγάλος αριθμός συμμετεχόντων (37 μέλη της Κ.Ε. και της ΚΕΕ και 41 προσκεκλημένοι), ο χρόνος που είχαν στη διάθεσή τους οι ομιλητές (45΄ τα μέλη της Κ.Ε. και 30΄ οι προσκεκλημένοι), καθώς και οι 6 ώρες που προβλέπονταν για τους δύο εισηγητές του Π.Γ., εξηγούν την παρατεταμένη διάρκεια των εργασιών.
Με την έναρξη των εργασιών της Ολομέλειας τα τρία μέλη της μειοψηφίας του Π.Γ. αμφισβήτησαν την εγκυρότητά της και έθεσαν ζήτημα απαρτίας, το οποίο απορρίφθηκε από την πλειοψηφία των παρόντων. Παρέμειναν πάντως στην αίθουσα και συμμετείχαν στη συζήτηση, η οποία στην πραγματικότητα εξελίχθηκε σε μια διαδοχή παράλληλων μονολόγων. Το κλίμα εξάλλου που διαμορφώθηκε ήταν ιδιαίτερα βαρύ αφού από τους 41 προσκαλεσμένους μόνον 3 αντιτάχθηκαν στη λήψη μέτρων εναντίον των διαφωνούντων (ο Θ. Πάγκαλος, ο Γ. Βασιλειάδης και ο Μπ. Καλαϊτζής). Όλοι οι υπόλοιποι ήταν στελέχη πιστά στην πλειοψηφία του Π.Γ. (μόνον ένας από τους πρόσφυγες διαφοροποιήθηκε λίγο αργότερα). 
Ιδιαίτερη ικανοποίηση στην πλειοψηφία του Π.Γ. προκάλεσε επιπλέον το γεγονός ότι με τις απόψεις της συντάχθηκαν και 2 από τους 5 καλεσμένους από τη Δυτική Ευρώπη, γεγονός που απέτρεψε έναν γεωγραφικό διαχωρισμό ο οποίος θα μπορούσε να αποδειχτεί οδυνηρός, με δεδομένη την απήχηση που είχαν στις οργανώσεις της Δυτικής Ευρώπης οι απόψεις για μια ανανεωτική πορεία του κομμουνιστικού κινήματος. Επέμεναν στην ισοψηφία
Η κρίσιμη ψηφοφορία, η οποία αποτέλεσε αντικείμενο αντιπαραθέσεων για πολλά χρόνια, αφορούσε την πρόταση της πλειοψηφίας για την καθαίρεση των τριών διαφωνούντων από το Π.Γ. και τον αποκλεισμό του Μ. Παρτσαλίδη, ο οποίος χαρακτηρίστηκε «επικεφαλής της φραξιονιστικής ομάδας», από τις συνεδριάσεις της Κ.Ε. Από τα 20 τακτικά μέλη της Κ.Ε. που ήταν παρόντα και είχαν αποφασιστική ψήφο, οι 12 υπερψήφισαν την πρόταση, ενώ την καταψήφισαν 8 τακτικά μέλη στους οποίους προστέθηκε με επιστολή του και ένας που απουσίαζε λόγω ασθενείας. Απολύτως διχασμένα ήταν τα 14 αναπληρωματικά μέλη της Κ.Ε. (7 προς 7), τα οποία είχαν συμβουλευτική ψήφο, ενώ τα 3 μέλη της ΚΕΕ τάχθηκαν με τους διαφωνούντες. Συνυπολογίζοντας το σύνολο των 38 μελών (20+1+14+3) με αποφασιστική ή συμβουλευτική ψήφο, οι τρεις της μειοψηφίας του Π.Γ. υποστήριξαν ότι υπήρξε ισοψηφία (19 προς 19) και ότι επομένως η απόφαση ήταν άκυρη. Επιπλέον, η τοποθέτηση στη συνέχεια των 24 μελών της Κ.Ε. που βρίσκονταν στην Ελλάδα έδειξε ότι ο διχασμός υπήρξε τόσο βαθύς ώστε δύσκολα μπορεί κανείς να μιλήσει για πλειοψηφίες και μειοψηφίες.
Ανεξάρτητα πάντως από το αμφιλεγόμενο αποτέλεσμα της ψηφοφορίας ή τους συσχετισμούς που διαμορφώθηκαν αργότερα (αφού 2 μέλη της Κ.Ε. που είχαν συνταχθεί με τους διαφωνούντες επανέκαμψαν στη συνέχεια στο ΚΚΕ), το συμβολικό γεγονός που σηματοδοτούσε τη ρήξη ήταν η κατάληψη του ραδιοφωνικού σταθμού «Φωνή της Αλήθειας» από τους τρεις διαφωνούντες. Το πρωί της 17ης Φεβρουαρίου 1968, μεταδόθηκε από τον σταθμό το «Ανοιχτό γράμμα» των τριών «προς όλα τα μέλη και στελέχη του ΚΚΕ, προς όλους τους κομμουνιστές». Η σύγκρουση είχε πια ξεφύγει από τον περίκλειστο χώρο μιας στεγανής ηγετικής ομάδας.
Βαθύτερος ο διχασμός στην Ελλάδα
Από το 9 τακτικά μέλη της Κ.Ε. που βρίσκονταν στην Ελλάδα και δεν είχαν συλληφθεί από τη χούντα, οι 6 τάχθηκαν εναντίον των αποφάσεων της 12ης Ολομέλειας (μεταξύ των οποίων 4 μέλη, δηλαδή η πλειοψηφία, του Γραφείου εσωτερικού υπό τον Μπάμπη Δρακόπουλο) και μόνον 3 υπέρ.
Από τους 15 εξόριστους και φυλακισμένους 7 τάχθηκαν υπέρ των αποφάσεων της 12ης Ολομέλειας (Κ. Λουλές, Μ. Γιάννου, Ν. Κεπέσης, Α. Παρτσαλίδου, Σ. Σουκαράς, Χρ. Ράπτης με επικεφαλής τον Χαρίλαο Φλωράκη, ο οποίος τον Δεκέμβριο του 1972 ανέλαβε και την ηγεσία του ΚΚΕ μετά την έντονη αμφισβήτηση του Κ. Κολιγιάννη), 4 ακολούθησαν το ΚΚΕ εσ. (Λ. Κύρκος, Ελ. Μπενά, Σακελλάρης, Στεργίου) και 4 (Γ. Παπαδημητρίου, Π. Παρασκευόπουλος,Β. Θανασέκου με επικεφαλής τον Μανώλη Γλέζο) υποστήριξαν ότι έπρεπε να διατηρηθεί ως βασικός κομματικός φορέας η ΕΔΑ.
