Αναζήτηση
Σκίζει η Γαλλία, σκίζει η Σοφί Μαρσό η ηρωίδα. Ακόμα και η Άγκαθα Κρίστι μετακόμισε προσωρινά και άνετα στη Γαλλία. Από κοντά και η Ισπανία, παραδίπλα ένα αριστοτεχνικό… σίχαμα από τις ΗΠΑ. Πρώτος, με διαφορά, ο Αλέν Ντελόν του 1960. Μόλις 25 ετών, το απόλυτο αρσενικό όλων των κοριτσιών. Ο βήχας και ο Ντελόν δεν κρύβονται!
Το 1960 ο Ρενέ Κλεμάν, μια από τις πιο σταθερές αξίες του Γαλλικού σινεμά, μεταφέρει το δύσκολοψυχολογικό- πορτρέτο του Τομ Ρίπλεϊ στην οθόνη με τον τίτλο «Ρlein Soleil», δηλαδή (στα ελληνικά) «Γυμνοί στον ήλιο». Στην πιτσιρικαρία της εποχής, μεταξύ αυτών και του γράφοντος, δύο πράγματα έμειναν από αυτή την ιστορία: στα αγόρια τα λευκά, δερμάτινα καλοκαιρινά παπούτσια και εν γένει ολόκληρη η γκαρνταρόμπα του Ντελόν. Στα κορίτσια τα μάτια, τα χείλη, το σώμα, ολόκληρος ο Ντελόν. Πονηρός ο Κλεμάν.
Ο Ντελόν καβάλα στο κύμα, μόλις 25 ετών. Με αντίπαλο τον πιο ώριμο αλλά ισοδύναμο στη γοητεία Μορίς Ρονέ και ενδιαμέσως, σαν μπαλάκι του πινγκ πονγκ, η Μαρί Λαφορέ. Μια γλάστρα, αλλά Γαλλίδα γλάστρα, έχει σημασία αυτό, με τα πιο όμορφα μάτια. Τρεις Αμερικανοί με φόντο την Ιταλία, από Ρώμη μέχρι στο τέρμα και το ακροδάκτυλο της Ν. Ιταλίας. Έτσι και επειδή ο Φίλιπ Γκρίνλιφ (το όνομα του ήρωα που υποδύεται ο Ρονέ) καίει τα πεντοχίλιαρα του πατέρα του για να ανάψει το Μarlboro του, αλλά και επειδή το τρίο πηγαινοέρχεται σε λουσάτα και αρχοντικά οικήματα, η ταινία καταχωρίστηκε στην κινηματογραφική μνήμη ως ένα από τα πιο κοσμοπολίτικα γεγονότα από συστάσεως έβδομης Τέχνης.
Με έναν λόγο, ο Κλεμάν απλώς δανείστηκε την ίντριγκα από την Πατρίτσια Χάισμιθ προκειμένου να υπογράψει ένα από τα πιο εντυπωσιακά, κοσμοπολίτικα θρίλερ του Film Francais. Απόδειξη; Άλλαξε το φινάλε και έτσι άνοιξε παράθυρο στο φως, πράγμα εντελώς απαγορευτικό για οτιδήποτε έχει να κάνει με τον Τομ Ρίπλεϊ. Ο λόγος ένας και μοναδικός. Η συγγραφική ιδιαιτερότητα της Χάισμιθ (1921-1995). Κόντρα σε οτιδήποτε έχει να κάνει με το ιδίωμα που ονομάζεται «αστυνομική λογοτεχνία», το τόσο υποτιμητικό, δευτερεύον και «λαϊκό» για κάθε διανοούμενο σωστό. Τόσο καταλαβαίνουν οι πάσχοντες από ανίατο στραβισμό.
Η Χάισμιθ λοιπόν, μια από τις κορυφαίες πένες του 20ού αιώνα, αντιστρέφει τον άξονα της «αστυνομικής λογοτεχνίας» και μεταφέρει τη δράση στο μυαλό του καταραμένου, του δαιμονικού ήρωά της. Δηλαδή «μέσα» αντί για «έξω». Όλα επινοούνται εκεί. Όλα εφαρμόζονται από εκεί. Το μυαλό η κινητήρια δύναμη του Σύμπαντος. Στο κέντρο του οποίου κατοικεί, σουλατσάρει και διαπράττει ό,τι γουστά ρει αυτό το σατανικό μυαλό. Η μεταφορική δύναμη αυτής της μαύρης, ανθρώπινης «τρύπας» είναι φανερή και καταλυτική. Οι πιο παραγωγικές, ενεργητικές δυνάμεις του ανθρώπινου είδους είναι οι σκοτεινές, οι δολοφονικές. Και όχι μόνο αυτό. Ο επίγειος Σατανάς- λέει πλαγίως η Χάισμιθμπορεί να είναι καθένας από εμάς. Γοητευτικός, λαμπερός, έξυπνος, φιλότεχνος, κοσμοπολίτης και ερωτικός. Όπως ο Τομ Ρίπλεϊ ο Αμερικανός.
Οι καταστροφικές ικανότητες είναι το ίδιο σαρωτικές όπως οι δημιουργικές. Οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Αρκεί οι συνθήκες να είναι γόνιμες ώστε να αναγεννηθούν, να ανασυνταχθούν και να εκφραστούν. Έτσι στα μυθιστορήματά της, τα οποία διαβάζω και ξαναδιαβάζω, συμπλέκονται και ορμητικά εφορμούν τρία πράγματα μαζί: Η ψυχολογία, το σασπένς και ο μοναδικός αμερικανικός ρεαλισμός. Μια δοκιμή θα σας πείσει, αρκεί να πεταχτείτε σ΄ ένα μεγάλο βιβλιοπωλείο και χωρίς τον παραμικρό δισταγμό να αγοράσετε οτιδήποτε φέρει την υπογραφή αυτού του νοσηρού γυναικείου, εκλεπτυσμένου εκσκαφέα. Ιδιαιτέρως τους τέσσερις Ρίπλεϊ, με πρώτο και καλύτερο το «Τhe talented Μr Ripley» (Ο ταλαντούχος κύριος Ρίπλεϊ), το μυθιστόρημα στο οποίο στηρίχτηκε ο Κλεμάν μαζί με τον συνεργάτη του στο σενάριο Ρενέ Ζεγκόφ, τον «Ένοχο» (Τhe Βlunderer) καθώς και το νοσηρό, αισθηματικό μελόδραμα «Αυτή η γλυκιά αρρώστια» (Τhis sweet sickness). Θα με ευγνωμονείτε!
Ποιος όμως μπορεί να μεταφέρει με εικόνες το εσωτερικό, θεοσκότεινο μυαλό ενός Τομ Ρίπλεϊ; Ουδείς. Απόδειξη; Η θριαμβευτική αποτυχία του μακαρίτη Άγγλου Άντονι Μινγκέλα όταν το 1999 επιχειρεί να μεταφέρει τον «Ταλαντούχο κύριο Ρίπλεϊ», τοποθετώντας τον baby face Ματ Ντέιμον στον ομότιτλο ρόλο με αντίπαλο τον Τζουντ Λο ως Φίλιπ Γκρίνλιφ. Ο πλήρης ορισμός του miscasting (λάθος διανομή). Στο ίδιο εμπόδιο σκόνταψε και η Λ. Καβάνι το 2002 όταν μετέφερε το «Ripley΄s game» με πρωταγωνιστή τον Τζον Μάλκοβιτς. Τηρουμένων των αναλογιών, η πιο χαϊσμιθική κινηματογραφική ερμηνεία είναι εκείνη του Αμερικανού Ρόμπερτ Ουόκερ, όταν το 1951 έπαιξε τόσο γλαφυρά και με τόση γλοιώδη γοητεία τον ρόλο του Μπρούνο Άντονι στο ασπρόμαυρο θρυλικό θρίλερ του Άλφρεντ Χίτσκοκ «Ο άγνωστος του εξπρές» (Strangers on a train).
«Γυμνοί στον ήλιο»
Φρέσκια κόπια από το θρυλικό γαλλικό του 1960 Αλέν Ντελόν, ο καλύτερος Ρίπλεϊ όλων των εποχών Πρίγκιπας και φτωχός Ο Σατανάς κατοικεί μέσα στο
μυαλό
ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ = 7
(η απόλυτη καλοκαιρινή ψυχαγωγία)
Ο δολοφόνος με το αγγελικό πρόσωπο
Τι σημασία έχουν όλα αυτά; Επί του πρακτέου ουδεμία. Άσε που ο Κλεμάν τολμάει, εν έτει 1960, να τοποθετήσει τον ανερχόμενο θεό σε ρόλο τόσο σκοτεινό, δολοφονικό και τόσο εξωφρενικά αρνητικό. Επομένως, έχουμε και λέμε: Αλέν Ντελόν και Πατρίτσια Χάισμιθ με φόντο μια κοσμοπολίτικη, καλοκαιρινή και Μεσογειακή Ιταλία που σκοτώνει κάθε μελαγχολία. Η απόλυτη συνταγή για μια βραδιά τόσο καυτή όσο και δροσερή.
Με δυο λόγια: Ο φτωχός, γοητευτικός και φιλόδοξος Τομ Ρίπλεϊ (Αλέν Ντελόν) κολλάει σαν βδέλλα στη ζωή του Φίλιπ Γκρίνλιφ (Μορίς Ρονέ), ενός μπον βιβάν που σκοτώνει τον χρόνο του ξοδεύοντας το παχυλό εισόδημα που του στέλνει ο πατέρας του από την Αμερική, σουλατσάροντας σαν παγώνι στη Νότια Ιταλία παρέα με την όμορφη κοπέλα του (Μαρί Λαφορέ). Έτσι αρχίζει η σχέση της ορντινάντσας με τον αξιωματικό, του υπηρέτη με το αφεντικό, του φτωχού με τον πρίγκιπα τον Αμερικανό. Ώσπου ο Τομ αρχίζει, κρυφά, να δοκιμάζει την γκαρνταρόμπα του Φίλιπ. Γιατί αυτός και όχι εγώ; Ώσπου ο Τομ αρχίζει να κρυφοκοιτάζει τις ερωτικές επιδόσεις του ζευγαριού. Γιατί αυτός και όχι εγώ με τη Μαρτζ στο πλευρό; Ώσπου μια μέρα πάνω στο πολυτελές ιστιοπλοϊκό και αφού προηγουμένως ο Φίλιπ έχει αποφασίσει να απομακρύνει για πάντα από τη ζωή του αυτό το «σκατό», ο Τομ βγάζει μαχαίρι και το αφεντικό βγαίνει από τη μέση. Τώρα αυτός είναι ο πλούσιος, ο ζωντανός, ο αρχηγός, ο σωστός Φίλιπ. Τώρα ο φτωχός Τομ είναι νεκρός. Πλαστογραφώντας την υπογραφή και αλλάζοντας ταυτότητα με τον πεθαμένο, μια καινούργια μέρα χαράζει για τον Τομ Ρίπλεϊ. Ο φτωχός πλούσιος. Ο πλούσιος νεκρός. Ταυτόχρονα όμως ο πλούσιος είναι ζωντανός και ο φτωχός νεκρός. Ποιος είναι ποιος; Μπέρδεμα σωστό. Μπας και τα δύο πρόσωπα είναι ένα και μοναδικό;
Θα το υπέγραφε ο Φρανσουά Τριφό
Η συνέχεια με άφησε άναυδο. Αν και η έκπληξη με το Σινεμά είναι το απόλυτο χαρμάνι, το ακτύπητο και μοναδικό. Σκηνοθέτης ένας κάποιος Ζαν Πολ Σαλόμ, εντελώς άγνωστος για το ελληνικό κοινό. Κι όμως το ντεκουπάζ (δηλαδή η σειρά πλάνων και σκηνών, ό,τι δηλαδή οι παράγραφοι και τα κεφάλαια στη Λογοτεχνία) ρέουν με την ίδια μοναδική οπτική του Φρανσουά Τριφό. Όταν το παλιό συναντάει το νέο και όταν η γραπτή αφήγηση χορεύει με το Σινεμά ταγκό. Ταυτόχρονα τρυφερό και σκληρό. Ρεαλιστικό και μυθιστορηματικό. Ηρωικό
«Η αποστολή»
Η Γυναίκα γράφει Ιστορία Καθηλωτικό αντιστασιακό ρομάντζο Και οι 5 είναι υπέροχες
ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ = 6
(tres bien)
και αντιηρωικό. Που πάει να πει εντελώς αληθινό!
Εκτός όμως από το ντεκουπάζ, τα ακτύπητα ατού του Σαλόμ είναι τα κοστούμια, σχεδιασμένα και ραμμένα σαν να προέρχονται από σκουριά. Από τη σκόνη του χρόνου, που όταν βγαίνει αφήνει πάνω σε κάθε ρούχο το αποτύπωμα μιας συναρπαστικής ζωής. Ακόμα το μοντάζ, κολλημένο και συγχρονισμένο με την ορμή των πέντε ηρωίδων να τρέχουν μέσα στο σκοτάδι της χιτλερικής κατοχής. Και τέλος, αλλά καθόλου τελευταίο, οι συναρπαστικές και ολότελα κινηματογραφικές ερμηνείες αυτών των εξαίσιων ταλαντούχων Γαλλίδων. Η Σοφί Μαρσό τόσο λιτή, δωρική, αποφασιστική όσο ποτέ άλλοτε στη γαλλική οθόνη, ακολουθούμενη από Ζιλί Ντεπαρντιέ, Μαρί Γκιλέν και Ντεμπορά Φρανσουά. Ειλικρινά έμεινα με το στόμα ανοικτό. Όλα γίνονται. Ακόμα και ένα αντιστασιακό ρομάντζο μπορεί να αποκτήσει ιδρώτα, αίμα, σάρκα και οστά. Μπράβο στα παιδιά!
Με δυο λόγια: Από αληθινό χρονικό. Πράκτορας της γαλλικής αντίστασης, προκειμένου να απαγάγει από νοσοκομείο Γερμανών έναν Άγγλο γεωλόγο, κάτοχο απόρρητου μυστικού, αναγκάζεται να έλθει σε συναλλαγή με τρία θηλυκά πλάσματα με σκοτεινό παρελθόν. Έτσι, τέσσερις γυναίκες, παρέα με μια πέμπτη που τις περιμένει στη Γαλλία, θα γράψουν μια απίστευτη αντιστασιακή σελίδα. Όπου κανείς δεν ξέρει τι του ξημερώνει και όπου ακόμα και ο έσχατος, το σκουπίδι, το μίασμα, το τελευταίο υποκείμενο της κοινωνίας, μπορεί να αποδειχθεί σωτήρας και έτοιμος για την πιο «ανόητη» αυτοθυσία!
Με σφραγίδα Έντι Μέρφι
ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ = ΕΝΤΙ ΜΕΡΦΙ
«Ερείπια» (Ruins). Μέσα στις πιο ανατριχιαστικές horror movies των τελευταίων ετών. Μερικές φορές σού έρχεται να κάνεις εμετό, αλλά ο αθεόφοβος σκηνοθέτης Κάρτερ Σμιθ παίζει το «είδος» όπως το κομπολόι ο θεριακλής. Έξι τύποι- δύο ζευγάρια Αμερικανών, συντροφιά με έναν Γερμανό και κάποιον Έλληνα Δημήτρη, τον πιο άμυαλο και επιπόλαιο από το τσούρμο αυτό- εισβάλλουν μέσα στη μακακία τους σε καταραμένη περιοχή των Μάγια στο Μεξικό. Ό,τι επακολουθεί μοιάζει από τη μετακίνηση της Κόλασης στη Γ η.
ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ = 6
(the best σίχαμα των τελευταίων ετών)
«Σίγουρα, ίσως…». Ρομαντική κομεντί του Άνταμ Μπρουκς, με τον Κέβιν Ρέινολντς να αφηγείται στην κόρη του τις αισθηματικές περιπέτειές του από τις οποίες προέκυψε η μητέρα της. Κάπως έτσι πέφτουμε στη Ρέιτσελ Γουάις και στο αυτονόητο ερώτημα «στον θεό σου κορίτσι μου, τι του βρήκες αυτού του άνοστου και έπεσες στο κρεβάτι του;». Και μετά μου λέτε εσείς ότι για κάθε αρσενικό- και τον χειρότερο- δεν υπάρχει ελπίς.
ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ = (ΠΑΣΑΤΕΜΠΟ)
Πρωτοπορία από Ισπανία
Το στόρι μυστηριώδες, ψυχολογικό, κοινωνικό, με άρωμα από «Ένοικο» του Ρομάν Πολάνσκι και «Επάγγελμα: Ρεπόρτερ» του Αντονιόνι και με μπόλικο σασπένς που σε κρατάει μέχρι το τελευταίο λεπτό!
Το στόρι- γραμμένο από τον Κορτέζ αλλά και από τον Άλεξ Μπρέντεμουλ που υποδύεται τον κεντρικό ρόλομοιάζει με σταυροβελονιά κεντημένη πάνω σε μαύρο αυθεντικό μετάξι. Προσέξτε εσωτερική διαπλοκή, που ταυτόχρονα παραπέμπει στην ψυχανάλυση αλλά και την κοινωνία. Γερμανός εργάτης με το όνομα Χανς καταφθάνει σε κάποιο χωριό της Καταλωνίας και αναλαμβάνει χρέη «παιδιού για όλες τις δουλειές» στο αρχοντικό ενός πλούσιου Γερμανού, ο οποίος μαζί με τη γυναίκα του έχει αράξει σε αυτό το ειδυλλιακό και ήσυχο μέρος της Ισπανίας. Όμως επειδή ο προηγούμενος δουλευτής του ίδιου αφεντικού έφερε το ίδιο όνομα με αυτόν και επειδή κάτι σκοτεινό έχει διαπράξει, γι΄ αυτό έχει εξαφανιστεί από προσώπου γης, αρκετοί κάτοικοι του χωριού αρχίζουν να τους μπερδεύουν και τον καινούργιο να αποφεύγουν. Έτσι και καθώς απροσδιόριστοι ήχοι ακούγονται μέσα στη νύχτα, πράγμα που υπονοεί ότι ο παλιός Χανς εξακολουθεί να βρίσκεται στο παράσπιτο του Γερμανού, το μπέρδεμα φωλιάζει μέσα στο μυαλό του νεοφερμένου Χανς. Όμως το μπέρδεμα δεν τελειώνει εδώ, στο εντελώς ορατό και εξωτερικό. Ο καινούργιος Χανς μεταμορφώνεται και αυτός. Μπας και όλα προέρχονται από το μυαλό του; Μπας και είναι προβολή και καθόλου ιστορία αληθινή; Μπας και κάθε Χανς δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια βίδα κάθε μηχανισμού;
Ο φακός καρφωμένος στον κεντρικό ήρωα. Όλα μέσα από τη δική του ματιά, πράγμα που επιτρέπει στον θεατή να διατυπώσει τη δική του εκδοχή. Συμπυκνωμένη αφήγηση, σταθερός προσανατολισμός, καθαρές γραμμές και απόλυτος έλεγχος των εκφραστικών μέσων. Μέσα στις πιο συναρπαστικές και χειροποίητες ιστορίες που είδα αυτή τη χρονιά. Μόνο για το απαιτητικό κοινό που σκαλίζει την εικόνα πέρα από το λογικό!
«Εγώ»
Κοντά στον «Ένοικο» του Πολάνσκι Μυστηριώδες θρίλερ ταυτοπροσωπίας Έκπληξη από Ισπανία
ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ = 6
(θα το ξαναδώ)
Ώρα μηδέν για τον Μπατάιγ
ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ = 5
(πασατέμπο made in France)
