«Ακόμα και σήμερα δουλεύουμε με τον παραδοσιακό τρόπο, μαζεύουμε από τα σπίτια τις φλοκάτες και τις πλένουμε στις νεροτριβές μας. Από μικρός με αυτή τη δουλειά ασχολούμαι. Την έκαναν οι παππούδες, μετά οι πατεράδες μας, τώρα εμείς, αύριο τα παιδιά και τα εγγόνια μας…».


Πήραν «προίκα» τη δουλειά, τις δριστέλες των προγόνων τους, και τη συνεχίζουν. Μετρημένες πια στα δάχτυλα, μια χούφτα οικογένειες δριστελιάρηδων στα χωριά Γοργογύρι και Ξυλοπάροικο των Τρικάλων επιμένουν παραδοσιακά, στην κατεργασία και το πλύσιμο των χοντρών μάλλινων υφασμάτων σε φυσικά, οικολογικά, υδροκίνητα πλυντήρια.

Στα αυτοσχέδια υπαίθρια… πλυντήριά τους, στα μνημεία παράδοσης, τα υδροτριβεία τους (αλλιώς και δριστέλες, ντριστέλες ή νεροτριβές), εκμεταλλεύονται την εύνοια

ΧΩΡΙΣ ΑΠΟΡΡΥΠΑΝΤΙΚΑ

Τα υφαντά και οι φλοκάτες πλένονται χωρίς απορρυπαντικά, μόνο με την πίεση του νερού

της φύσης, το άφθονο τρεχούμενο νερό του Κεφαλοπόταμου, παραπόταμου του Πηνειού, στην οροσειρά της Πίνδου. «Για να δουλέψει ο μηχανισμός, χρειάζεται υψομετρική διαφορά: όπως έρχεται από το ποτάμι ή τις πηγές το νερό, πέφτει σαν καταρράκτης από ψηλά, από ύψος γύρω στα 4 μέτρα· περνά μέσα από την κάναλη (σωλήνας), που καταλήγει, σε στενό χωνί, στην πλύστρα. Εκεί όπως πέφτει το νερό, με φυσικό, χωρίς ρεύμα, τρόπο, μόνο με την ορμή του, δημιουργεί πίεση την ώρα του πλυσίματος…», περιγράφει στα «ΝΕΑ» ο κ. Λεωνίδας Ντακούλας, «ισόβιος» δριστελιάρης- υδροτριβέας, στο Γοργογύρι.

Στα 54 του σήμερα, ακριβώς δίπλα στον «πολιτισμό», στο σύγχρονο μηχάνημα- ταπητοκαθαριστήριό του για τα χαλιά, διατηρεί εδώ και δεκαετίες και το παραδοσιακό υδροτριβείο, οικογενειακή επιχείρηση, μαζί με τη σύζυγό του, Ελένη, και τα δυο παιδιά τους, Δημήτρη και Βασιλική. «Εμείς βρήκαμε τις δριστέλες έτοιμες, χειροποίητες, από τους συγγενείς μας. Απλώς τώρα τις εκσυγχρονίσαμε ελαφρώς, βάλαμε λίγο τσιμέντο στις κανάλες, για να μη διαρρέει το νερό. Δεν θέλαμε να φύγουμε από τις συνήθειες του τόπου μας, τις συντηρούμε, με την ελπίδα πως κάποια στιγμή θα έλθει ξανά στη μόδα η φλοκάτη. Πλούσιοι από τις δριστέλες ποτέ δεν θα γίνουμε, αλλά, ευτυχώς, τα φέρνουμε βόλτα αξιοπρεπώς…», σημειώνει. Σκληρή δουλειά

Είναι πάντως σκληρή η δουλειά αυτή, εξηγεί ο κ. Ντακούλας. «Είσαι πολλές ώρες σε επαφή με τα νερά, στα ζόρια ένα οκτάωρο σίγουρα, θέλει να ΄χεις και υπομονή. Είναι κι ανθυγιεινή- είσαι μέσα στις σκόνες- και κουραστική. Άμα σηκώσεις μια στεγνή βελέντζα θα είναι 5-10 κιλά· βρεγμένη, όταν την τραβάς μέσα από το νερό με την γκλίτσα, γίνεται 50 κιλά! Απαιτεί δηλαδή και μπράτσα, καλή μέση και νεύρο. Άλλοι πάνε στο γυμναστήριο, εμείς εδώ έχουμε φυσικό γυμναστήριο, είμαστε και στην εξοχή. Ειδικά τώρα το καλοκαίρι μάς αρέσει περισσότερο, γιατί έχει και πιο πολλή δροσιά!».

Μόνο στα δύο γειτονικά χωριά του Δήμου Κόζιακα, «διατηρητέες» είναι, όπως λέει, σήμερα γύρω στις 80 νεροτριβές, περίπου οι 20 από αυτές δουλεύουν και επαγγελματικά. «Απορρυπαντικά δεν βάζουμε. Το δικό μας το φυσικό, μαλακό νερό φτάνει για να καθαρίσουν τα υφαντά, να φύγει ολότελα η σκόνη. Σε 30-45 λεπτά καθαρίζουν τα πάντα. Μετά τα απλώνουμε σε σωλήνες- όχι σε σχοινιά, γιατί αφήνουν γραμμές- ώσπου να στεγνώσουν». Χρόνια τώρα στο κουρμπέτι ο ίδιος, έχει ανοίξει πλέον «δίκτυο» πελατών και εκτός Τρικάλων. «Φέρνουμε φλοκάτες και από Καρδίτσα, Κοζάνη, Λάρισα, Λιβαδειά και αλλού. Μάλιστα ο κόσμος που μας βλέπει φορτωμένους με τις φλοκάτες μάς περνά για πλανόδιους, που βγαίνουν στη γύρα και τις πωλούν! Ερχόμαστε και στην Αθήνα και παίρνουμε από σπίτια βελέντζες, κουβέρτες και παπλώματα για πλύσιμο».

Εποχικά η μικρή επιχείρηση Ντακούλα χρειάζεται και ολιγομελές βοηθητικό προσωπικό. «Τώρα έχω άλλα πέντε άτομα, που δουλεύουν μ΄ εμάς τους τέσσερις, από το Πάσχα έως τον Σεπτέμβριο διανύουμε φουλ σεζόν. Απρίλιο- Μάιο ο κόσμος ξεστρώνει τα σπίτια του κι εμείς μαζεύουμε τα στρωσίδια του και τα πλένουμε. Πολλά από αυτά τα κρατάμε για μήνες εδώ, στις αποθήκες μας· πρέπει να τα παραδώσουμε το αργότερο μέχρι τον Δεκέμβριο, κοντά στα Χριστούγεννα. Μετά ξεκουραζόμαστε για λίγο καιρό, παίρνουμε άδεια από τη… σημαία!».

«Περασμένα μεγαλεία» – υδροτριβεία

Και ο κ. Σωτήρης Καλαμπαλίκης, επίσης από το Γοργογύρι, πήρε τη σκυτάλη της οικογενειακής νεροτριβής, από το 1986, τότε που αποσύρθηκε από τη δούλεψή της ο πατέρας του. «Παλαιότερα απασχολούνταν όλος ο κόσμος εδώ, 200 άτομα, τώρα μόνο 10-15 οικογένειες. Μέχρι το 1990 τις φλοκάτες τις έφτιαχναν τα κλωστήρια, πιο πριν και τα σπίτια, οι γυναίκες στον αργαλειό. Τότε, καινούργιες όπως ήταν, ήθελαν αμέσως επεξεργασία στη δριστέλα, ήταν άγριες κι έπρεπε υποχρεωτικά προτού χρησιμοποιηθούν να μπουν με τις ώρες στη νεροτριβή, για να χτυπηθούν και να πυκνώσουν- όταν υφαίνονται, είναι αραιές. Σήμερα απλώς πηγαίνουμε στα σπίτια, παίρνουμε και πλένουμε τις μεταχειρισμένες· σπάνια πια θα χρειαστεί να δουλέψουμε με ολοκαίνουργιες φλοκάτες, ελάχιστα εργοστάσια εξακολουθούν να τις βγάζουν…», αναφέρει.

«Τέσσερις δριστέλες είχαμε, μία έμεινε. Παλεύουμε όλοι μαζί, δουλεύουν και οι κόρες μου· παρ΄ όλο που σπούδασαν, βοηθούν τώρα το καλοκαίρι. Άμα σταματήσουμε κι εμείς, μετά θα δουλεύουν μόνο τα βιομηχανικά πλυντήρια. Κρατάμε με νύχια και δόντια όσα διδαχθήκαμε από τους δικούς μας…».

Δριστέλες από την Τουρκοκρατία


ΔΡΙΣΤΕΛΕΣ, απομεινάρια της παράδοσης, διατηρούνται ακόμη και σήμερα, συνήθως δίπλα στους νερόμυλους, κυρίως στη στεριανή Ελλάδα, τον Θεσσαλικό Κάμπο (περίπου 120) και τη Μακεδονία, γενικά όπου υπάρχουν ακόμη νερά, όχι τόσο στα νησιά, με εξαίρεση την Άνδρο, εξηγεί στα «ΝΕΑ» η κ. Καίτη Καμηλάκη, διευθύντρια στο Κέντρο Έρευνας Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών.

Όπως η ίδια σημειώνει, οι πρώτες πληροφορίες για τη χρήση τους συναντώνται κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας. «Είναι ένας απλός μηχανισμός, άρα προφανώς υπήρχε κι από ακόμη παλιότερα, από τη στιγμή που μύλοι υπήρχαν και στην αρχαιότητα. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, με την ανάπτυξη της ταπητοβιομηχανίας, σταδιακά έφυγε η φλοκάτη απ΄ τα σπίτια, μειώθηκε άρα αισθητά και η λειτουργία τους…».

Τελευταία Νέα