Για τον πατέρα του ήταν ένα χαρισματικό, πανέξυπνο παιδί – ένας Πίτερ Παν που δεν ήθελε να μεγαλώσει. Όμως, πριν από έξι χρόνια, κάτι άλλαξε.
Ο δημοσιογράφος του «Ιndependent» Πάτρικ Κόκμπερν δεν θα ξεχάσει ποτέ τα πρώτα εμφανή συμπτώματα της σχιζοφρένειας στον γιο του. Στην αντίπερα όχθη, ο νεαρός Χένρι δεν είναι βέβαιος αν αυτό από το οποίο πάσχει είναι σχιζοφρένεια.
Η απώλεια της ελευθερίας του είναι αυτό που του στοιχίζει περισσότερο. Η ιστορία είναι η ίδια. Πατέρας και γιος, όμως, τη γράφουν διαφορετικά. Όπως τη ζουν.
Ήταν ένας Πίτερ Παν, ένα παιδί που δεν ήθελε να μεγαλώσει
Τον Φεβρουάριο του 2002, τηλεφώνησα στη σύζυγό μου Τζαν από την Καμπούλ, όπου έκανα ρεπορτάζ για την πτώση των Ταλιμπάν. Μόλις άρχισε να μου μιλά, παρατήρησα ότι ακουγόταν περισσότερο ανήσυχη από ποτέ. Ένιωσα αμέσως ότι κάποια καταστροφή συνέβη. Μου είπε ότι ο 20χρονος γιος μας, Χένρι, φοιτητής σε κολέγιο τέχνης στο Μπράιτον, βρισκόταν σε ψυχιατρική κλινική. Την προηγουμένη είχε επιχειρήσει να κολυμπήσει ντυμένος στη θάλασσα. Τον είχαν βρει ψαράδες και τον μετέφεραν σε νοσοκομείο του Μπράιτον. Η αστυνομία βρήκε το όνομά του στα κομπιούτερ της: τον είχαν συλλάβει δέκα μέρες νωρίτερα. Περαστικοί είχαν δει τον Χένρι, ξυπόλητο και αναστατωμένο να προσπαθεί να σκαρφαλώσει σε μια επίστυλη σιδηροδρομική γέφυρα. Οι αξιωματικοί της κατέληξαν πως ο Χένρι ήταν επικίνδυνος για τον εαυτό του και έτσι ο γιος μου μεταφέρθηκε στην ψυχιατρική κλινική Ρriory του Χόουβ, στις νότιες ακτές της Αγγλίας. Εγκλωβισμένος στην Καμπούλ, δεν έβρισκα πτήσεις για να επιστρέψω στο σπίτι μου και ζήτησα από τον οδηγό μου να πάμε οδικώς στο Πακιστάν. Την επομένη βρισκόμουν δίπλα του.
Γοητευτικός
Ο Χένρι ήταν πάντα πολύ έξυπνο και γοητευτικό παιδί. Έκανε φιλίες εύκολα. Κάποτε όμως μου είπε ότι ένιωθε συστολές. Ζωγράφιζε πολύ καλά και είχε κερδίσει κι ένα σημαντικό βραβείο. Δεν είχε δυσκολίες να εισαχθεί στο κολέγιο του Μπράιτον. Ήμουν περήφανος γι΄ αυτόν, μάλιστα τα πήγαινε πολύ καλά με τους ξένους συναδέλφους μου, πολύ μεγαλύτερους από εκείνον. Την ίδια στιγμή όμως ανησυχούσα πως ο Χένρι ήταν ένα είδος Πίτερ Πάν, ένα αγόρι που η «μαγική» στάση ζωής που υιοθετούσε καθιστούσε δύσκολη την ωρίμασή του.
Καθόμουν στο κρεβάτι του. Ο Χένρι είχε αναποδογυρίσει τον σκουπιδοτενεκέ και με το πόδι του τον χτυπούσε σε μουσικούς ρυθμούς· άλλοτε τραγουδούσε κάτι που θύμιζε ραπ. Είχε πει στους γιατρούς ότι είχε οράματα, ότι άκουγε φωνές: «Τα δέντρα μου μιλούσαν», έλεγε. Μιλούσε για θρησκευτικές και μυστικές δυνάμεις, δεν φορούσε παπούτσια ή εσώρουχα. Ήταν επιφυλακτικός απέναντι σε κάθε είδους ηλεκτρονική συσκευή. Στην κλινική οι γιατροί είπαν ότι βρίσκεται στα πρώτα στάδια της σχιζοφρένειας. Είχα ακούσει ότι η σχιζοφρένεια ήταν σοβαρή πάθηση, αλλά τίποτα για το τι υποφέρουν τα θύματά της. Μέσα σε πέντε χρόνια, μάθαμε τα πάντα…
Τις περισσότερες φορές μπορούσες να μιλήσεις μαζί του αλλά, περιοδικά, εξαφανιζόταν. Έτρεχε ανάμεσα σε θάμνους και δέντρα και συχνά εντοπιζόταν γυμνός, γεμάτος εκδορές και βρώμικος. Πάντα φοβόμασταν ότι κάποια μέρα δεν θα επέστρεφε. Τουλάχιστον επιβίωσε. Τους τελευταίους 18 μήνες βρίσκεται σε μια κλινική στο Ανατολικό Λονδίνο και φαίνεται πως, αργά και οδυνηρά, η κατάστασή του βελτιώνεται.
Με βρήκαν γυμνό να μιλώ με τα δέντρα στο δάσος…
Την πρώτη φορά που άκουσα τη λέξη «σχιζοφρενής» ήμουν στο σχολείο. Κάποιος είχε κάνει εκπληκτικά σχέδια. Ο δάσκαλος είπε ότι «έμοιαζαν με τα σχέδια σχιζοφρενή». Άκουσα ξανά τη λέξη στο νοσοκομείο. Ο γιατρός μου είπε ότι συμβαίνει συχνά σε άτομα της ηλικίας μου. Δεν το δέχτηκα όμως ως ασθένεια αλλά ως αφύπνιση, ως πνευματική αφύπνιση.
Εκείνη τη μέρα περπατούσα ξυπόλητος στην ακτή. Ένιωθα ότι τα δέντρα, τα άγρια ζώα, όλα με κοιτούσαν, ένιωθα αυτό που σκέφτονταν. Πίστευα ότι από την πίσω πλευρά του κυματοθραύστη κρύβονταν φυλακισμένοι και τους τραγούδησα. Τώρα που βρίσκομαι στο νοσοκομείο, κοιτώ πίσω και βλέπω ότι οι μέρες στο Μπράιτον ήταν οι πιο ευτυχισμένες στη ζωή μου. Έκανα πολλούς φίλους στο κολέγιο, αλλά λυπάμαι που κανείς δεν μου τηλεφώνησε.
Ήμουν πάντα καλός στις τέχνες. Επηρεάστηκα έντονα από τον Αμερικανό καλλιτέχνη Ζαν Μισέλ Μπασκιά, τα σύμβολά του και στα έργα του έβρισκα μια διέξοδο μαγείας. Οι κυκλικές μορφές στα σχέδιά μου με απασχόλησαν. Λίγο αργότερα, αγόρασα ένα βιβλίο για τον Τζάκσον Πόλοκ. Έλεγε ότι είχε καταληφθεί από δαιμόνια και πως, όταν ένας καλλιτέχνης ζωγραφίζει κύκλους, αυτό είναι σημάδι τρέλας.
Για ένα παιδί που μεγαλώνει, ο κόσμος είναι περίπλοκος τόπος. Το δυνατό μου σημείο ήταν η τέχνη και μέσω της τέχνης κατανοούσα τον κόσμο μου. Στην κλινική Ρriory χρησιμοποίησα τον μεταλλικό σκουπιδοτενεκέ ως ταμπούρλο και συνέθεσα ένα τραγούδι: «περνώ, περνώ και πάω στο Περού…». Είχα πάει στο Περού για τον γάμο του ξαδέλφου μου πριν από ένα χρόνο. Στο Νιουχάβεν μού μίλησαν πρώτη φορά τα δέντρα. Ήθελα να φτιάξω ένα τύμπανο για τον αδερφό μου Άλεξ και είχα πάει να μαζέψω ξύλα. Ένιωθα ότι βρισκόμουν σε αποστολή…
Το χειρότερο νοσοκομείο ήταν αυτό στο Καντέρμπουρι. Κάποιος με χτύπησε. Το ΄σκασα 18 φορές. Στο κολέγιο άλλαξα. Σταμάτησα την κάνναβη και άρχισα να περπατώ χωρίς παπούτσια. Κάπνισα πολύ από τα 14 ώς τα 19. Τα χρόνια της εφηβείας μου θα ήταν διαφορετικά αν δεν κάπνιζα. Γιατί καπνίζαμε τόσο πολύ; Ίσως εξαιτίας του σκηνικού που δημιουργούσε η μουσική. Αν έχω σχιζοφρένεια; Δεν ξέρω. Το πιστεύουν όμως η μαμά, ο μπαμπάς και ο γιατρός μου. Έχουν επιχειρήματα, όπως το ότι με βρήκαν γυμνό να μιλώ με τα δέντρα στο δάσος. Νομίζω απλώς ότι βλέπω διαφορετικά τον κόσμο και αν οι ψυχίατροι το καταλάβαιναν αυτό δεν θα ήμουν στο νοσοκομείο. Νιώθω πραγματικά εγκλωβισμένος εδώ. Νιώθω ξεχασμένος.
Με μια ματιά
51.000.000 άνθρωποι πάσχουν από σχιζοφρένεια σε όλο τον κόσμο ΣΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ενός επεισοδίου, οι ασθενείς μπορεί να μην μπορούν να ξεχωρίσουν το πραγματικό από το φανταστικό ΟΡΙΣΜΕΝΟΙ μπορεί να υποστούν μια κρίση στη ζωή τους και άλλοι πολλές, αλλά να ζουν σχετικά φυσιολογικά στα διαστήματα που παρεμβάλλονται ΣΕ ΚΑΠΟΙΕΣ περιπτώσεις έχουν ψευδαισθήσεις, η πιο συχνή ότι ακούν φωνές ΣΥΜΦΩΝΑ με τους ειδικούς, γενετικοί αλλά και περιβαλλοντικοί παράγοντες συμβάλλουν στην εμφάνισή της Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ με φάρμακα είναι αποτελεσματική, αλλά οι ασθενείς συνήθως αντιδρούν αρνητικά στη λήψη τους