Αναζήτηση
O καρκίνος του πνεύμονα σκοτώνει τόσους ανθρώπους όσο οι καρκίνοι του μαστού, του προστάτη και του παχέος εντέρου μαζί!
«Δεν χωράει καμιά αμφιβολία ότι ο καρκίνος του πνεύμονα αποτελεί μια σύγχρονη επιδημία», τονίζει ο αναπληρωτής καθηγητής Παθολογίας- Ογκολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ, κ. Κωνσταντίνος Συρίγος. «Παραδοσιακά ήταν η πρώτη αιτία θανάτου από καρκίνο στους άνδρες, αλλά την τελευταία δεκαετία φαίνεται να είναι και η πρώτη αιτία θανάτου και στις γυναίκες, ξεπερνώντας τον καρκίνο του μαστού. Η πρόγνωση των ασθενών με καρκίνο πνεύμονα είναι δυσμενής, αφού μόνο το 40% είναι στη ζωή ένα χρόνο μετά, 27% δύο χρόνια μετά και 15% πέντε χρόνια μετά».
Οι κυριότερες μορφές καρκίνου είναι ο μικροκυτταρικός και ο μη μικροκυτταρικός τύπος. Η θεραπεία και η πρόγνωση σε κάθε είδος εξατομικεύονται και εξαρτώνται και από άλλα στοιχεία, όπως η γενική κατάσταση και η έκταση της νόσου.
Τα συμπτώματα
«Όσο πετυχημένη είναι για τον καρκίνο του πνεύμονα η πρωτογενής πρόληψη (δηλαδή, η διακοπή του καπνίσματος), τόσο ανεπιτυχής είναι η δευτερογενής πρόληψη (δηλαδή, η διάγνωση της νόσου πριν εκδηλωθεί κλινικά)», λέει ο κ. Συρίγος. «Έχουν δοκιμαστεί απεικονιστικές μέθοδοι (ακτινογραφία, αξονική και μαγνητική τομογραφία), ενδοσκοπικές μέθοδοι (βρογχοσκόπηση), μοριακές και γονιδιακές μέθοδοι, αλλά τα αποτελέσματα είναι αμφίβολα. Είναι λοιπόν σημαντικό να γίνεται έγκαιρα η διάγνωση, αμέσως μόλις η νόσος παρουσιάσει συμπτώματα».
Τα συχνότερα συμπτώματά του είναι:
* Βήχας
* Απόχρεμψη (ορισμένες φορές αιματηρή)
* Θωρακικός πόνος
* Δύσπνοια
«Αυτά, όμως, είναι συμπτώματα που συχνά υπάρχουν χρονίως στους καπνιστές, με αποτέλεσμα ούτε ο ασθενής ούτε ο θεράπων γιατρός του να θορυβούνται», υπογραμμίζει ο κ. Συρίγος. «Πρέπει λοιπόν η παραμικρή διαφοροποίηση των ανωτέρω συμπτωμάτων σε καπνιστές να αποτελεί αφορμή για περαιτέρω διερεύνηση».
Άλλα πιθανά συμπτώματα είναι:
* Αιμόπτυση
* Βραχνάδα της φωνής
* Δυσκολία στην κατάποση της τροφής
* Σφύριγμα της αναπνοής κατά την εισπνοή
* Σύνδρομο άνω κοίλης φλέβας (πρήξιμο της κεφαλής και του τραχήλου)
* Πυρετός ή δέκατα
* Απώλεια σωματικού βάρους
* Αδυναμία, καταβολή, εύκολη κόπωση
* Πόνοι στα οστά και εκδηλώσεις από μεταστάσεις στον εγκέφαλο ή στο ήπαρ
«Δυστυχώς κανένα από τα προαναφερθέντα συμπτώματα δεν εμφανίζεται μόνο στον καρκίνο του πνεύμονα», λέει ο κ. Συρίγος. «Συμπτώματα, όμως, από το αναπνευστικό σε ενεργό ή πρώην καπνιστή που επιμένουν για περισσότερο από 15 ημέρες, παρά την φαρμακευτική αγωγή, πρέπει να ελέγχονται με μεγαλύτερη προσοχή με ακτινογραφία θώρακα, εξετάσεις αίματος κ.λπ.».
Οι τρόποι αντιμετώπισης
«Ο καρκίνος του πνεύμονα, αν και ξεκινάει από το ενδοθήλιο των βρόγχων και των πνευμονικών κυψελίδων, αποτελεί ένα «συστηματικό» νόσημα, με την έννοια ότι προσβάλλει και άλλα όργανα και προκαλεί συμπτώματα από όλα τα συστήματα», εξηγεί ο κ. Συρίγος. « Η θεραπευτική προσέγγιση του ασθενούς δεν πρέπει να περιορίζεται στον έλεγχο της κακοήθειας, αλλά πρέπει να αντιμετωπίζονται με αποτελεσματικό τρόπο όλα τα συμπτώματα του ασθενή».
Νέες, πιο αποτελεσματικές και πιο εξειδικευμένες θεραπείες ήδη εφαρμόζονται:
* Τα βιολογικά φάρμακα υπόσχονται μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και μικρότερη τοξικότητα.
* Η ενδοσκόπηση συμβάλλει πλέον και στη θεραπεία των ενδοαυλικών όγκων.
* Οι χειρουργικές και ακτινοθεραπευτικές τεχνικές έχουν βελτιωθεί σημαντικά.
Θεραπεία από ιατρική ομάδα
«Ο πνευμονολόγος, ο θωρακοχειρουργός, ο ογκολόγος, ο ακτινοθεραπευτής, ο ψυχίατρος, ο γιατρός πόνου, ο διαιτολόγος, ο βιολόγος και ο νοσηλευτής πρέπει να συνεργάζονται, να επικοινωνούν, να δουλεύουν πλάιπλάι, μαζί με τον ασθενή και τους φροντιστές του», τονίζει ο καθηγητής. «Μόνο έτσι θα εξασφαλιστεί το βέλτιστο δυνατό θεραπευτικό αποτέλεσμα».
Με την πάροδο του χρόνου η επιβίωση των ασθενών με καρκίνο πνεύμονα βελτιώνεται, αλλά όχι όσο θα ήθελαν οι επιστήμονες. «Αυτό που είναι πιο αισιόδοξο είναι η βελτίωση στην ποιότητα της ζωής των ασθενών αυτών, χάρη στην εξειδικευμένη θεραπεία», λέει ο κ. Συρίγος.
Τα αμέσως επόμενα χρόνια αναμένεται η χρησιμοποίηση νέων, πιο ειδικών, φαρμάκων. Οι λεγόμενες «θεραπείες στόχευσης»,(info: www. lungcancer.gr) αναμένεται να αποτελέσουν τον κορμό της θεραπείας στον καρκίνο του πνεύμονα, εκτοπίζοντας την κλασική χημειοθεραπεία.
Έως 30% μεγαλύτερος κίνδυνος για τους παθητικούς καπνιστές
Εννέα στους δέκα ασθενείς με καρκίνο πνεύμονα είναι ενεργοί ή πρώην καπνιστές. Η κακοήθεια αυτή είναι δέκα φορές συχνότερη στους καπνιστές απ΄ ό,τι στους μη καπνιστές.
«Ο κίνδυνος αυξάνει όσο αυξάνει η ποσότητα και η διάρκεια του καπνίσματος και όσο μικρότερη είναι η ηλικία έναρξης», τονίζει ο κ. Συρίγος. «Ο καπνός του τσιγάρου περιέχει 4.000 χημικές ουσίες, 55 από τις οποίες είναι δυνητικά καρκινογόνες. Όλες οι μορφές χρήσης του καπνού ενοχοποιούνται για την ανάπτυξη του καρκίνου του πνεύμονα. Η χρήση “ελαφρών” τσιγάρων δεν προστατεύει καθόλου».
Τo παθητικό κάπνισμα επίσης ενοχοποιείται για την ανάπτυξη καρκίνου του πνεύμονα. Επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι ενήλικες που συζούν με καπνιστές και δεν καπνίζουν έχουν 20-30% πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο πνεύμονα σε σύγκριση με άλλους που έχουν «άκαπνους» συμβίους.
Με τη διακοπή του καπνίσματος ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου του πνεύμονα εξομοιώνεται με του μη καπνιστή ύστερα από 15 – 20 έτη.
Ορισμένοι άνθρωποι είναι πιο επιρρεπείς από άλλους στην ανάπτυξη καρκίνου του πνεύμονα, όταν εκτίθενται σε ίσα καρκινογόνα. Επίσης, οι γυναίκες είναι πιο ευάλωτες από τους άνδρες.
«Οι διαπιστώσεις αυτές είναι ενδεικτικές κάποιας κληρονομικότητας, αλλά ο ρόλος της είναι περιορισμένος και απλώς ΄΄συμπληρωματικός΄΄ της τοξικής δράσης του καπνού», επισημαίνει ο κ. Συρίγος.
Δύο θεραπείες για να κόψετε το κάπνισμα
Δύο με τρεις φορές περισσότερες πιθανότητες έχει με τις σύγχρονες επιστημονικές μεθόδους ένας καπνιστής να απαλλαγεί από την κύρια αιτία δημιουργίας καρκίνου του πνεύμονα, παρά μόνος του.
Στην Ελλάδα- όπως μας πληροφορεί ο πνευμονολόγος, υπεύθυνος του Ιατρείου Διακοπής Καπνίσματος στο Νοσοκομείο «Σωτηρία» κ. Ι. Γκιόζος- χρησιμοποιούνται:
1) Η Θεραπεία Υποκατάστασης με Νικοτίνη, π.χ. με τη μορφή διαδερμικών επιθεμάτων (αυτοκόλλητο), τσίχλας, υπογλώσσιου δισκίου ή εισπνεόμενης νικοτίνης (εικονικό τσιγάρο).
2) Η Θεραπεία με Βαρενικλίνη (φαρμακευτική ουσία) με τη μορφή δισκίου.
«Ταυτόχρονα, ο καπνιστής χρειάζεται και την ψυχολογική του υποστήριξη, ανεξαρτήτως από τη φαρμακευτική αγωγή που θα ακολουθήσει», επισημαίνει ο κ. Γκιόζος.
Οι μελέτες
Η θεραπεία με υποκατάστατα της νικοτίνης έδειξε σε πληθώρα μελετών δύο φορές περίπου περισσότερες πιθανότητες διακοπής του καπνίσματος κατά την παρακολούθηση για ένα έτος των καπνιστών, ανεξαρτήτως του είδους του υποκατάστατου που χρησιμοποιήθηκε.
Η θεραπεία με βαρενικλίνη, όταν δοκιμάστηκε σε δύο μεγάλες μελέτες σε περισσότερους από 2.000 καπνιστές, όπου οι καπνιστές έλαβαν θεραπεία για 12 εβδομάδες και τους παρακολούθησαν επί ένα χρόνο, έδειξε ότι όσοι έλαβαν βαρενικλίνη είχαν 2,5 φορές περίπου μεγαλύτερη σχετική πιθανότητα διακοπής του καπνίσματος από όσους έλαβαν εικονικό (ψεύτικο) φάρμακο.
Οι συμμετέχοντες ήταν καπνιστές που επιθυμούσαν να διακόψουν το κάπνισμα και κάπνιζαν κατά μέσο όρο πάνω από 20 τσιγάρα την ημέρα για περισσότερο από 20 έτη.
Η θεραπεία με υποκατάστατα νικοτίνης δίνει στον καπνιστή τη νικοτίνη που χρειάζεται, ιδίως κατά το αρχικό διάστημα της διακοπής, όπου τα πιθανά συμπτώματα στέρησης είναι πιο έντονα (εκνευρισμός, αδυναμία συγκέντρωσης, υπνηλία κ.ά.). Έτσι, μπορεί να ανταποκρίνεται στην καθημερινότητά του χωρίς να καπνίζει.
Η ακριβής δοσολογία της νικοτίνης καθορίζεται από τον θεράποντα γιατρό, ανάλογα με το πόσο εξαρτημένος είναι ο καπνιστής. Επίσης, ο γιατρός μπορεί να συνδυάσει μεταξύ τους τα διάφορα υποκατάστατα της νικοτίνης.
«Υπάρχει ειδική διεθνής κλίμακα εξάρτησης από την νικοτίνη», εξηγεί ο κ. Γκιόζος. «Σταδιακά, ο ιατρός μειώνει τη νικοτίνη που λαμβάνει ο καπνιστής, έως ότου ΄΄απεξαρτηθεί΄΄ πλήρως».
Η θεραπεία με βαρενικλίνη επιτρέπει τις πρώτες 7-14 ημέρες στον καπνιστή να καπνίζει, ενώ έχει αρχίσει θεραπεία με το φάρμακο (σε χαμηλές δόσεις). Έπειτα, όμως, διακόπτει εντελώς το κάπνισμα και συνεχίζει θεραπεία με αυξημένες δόσεις του φαρμάκου.
Στην πρώτη περίοδο (όπου ο καπνιστής ακόμα καπνίζει), το φάρμακο δρα ανταγωνιστικά στη νικοτίνη μειώνοντας την αίσθηση ευχαρίστησης από το κάπνισμα. Στη δεύτερη περίοδο, το φάρμακο δρα όπως η νικοτίνη και παρέχει ανακούφιση από την έντονη επιθυμία για τσιγάρο.
Η επιθυμητή διάρκεια θεραπείας και για τις δύο μεθόδους είναι οι τρεις μήνες.
Τα ποσοστά επιτυχίας
«Το κλειδί της πετυχημένης διακοπής του καπνίσματος είναι η πραγματική επιθυμία του καπνιστή να το διακόψει», λέει ο κ. Γκιόζος. «Εκτός από τη δική του προσπάθεια, η συμμετοχή του γιατρού και του οικογενειακού περιβάλλοντος είναι ιδιαίτερα σημαντική, γιατί πρέπει να καταλάβουν ότι ο καπνιστής ουσιαστικά προσπαθεί να αλλάξει τρόπο ζωής».
Τα ποσοστά επιτυχούς διακοπής του καπνίσματος στα Κέντρα Διακοπής του Καπνίσματος των μεγάλων νοσοκομείων στην Ελλάδα κυμαίνονται από 20-30% στο ένα έτος παρακολούθησης. Μόλις 3-5% των καπνιστών καταφέρνει να διακόψει το κάπνισμα χωρίς ιατρική βοήθεια- μόνο με τη δύναμη της θέλησης.
«Δοκιμάζονται διεθνώς φάρμακα για τη διακοπή του καπνίσματος, όπως π.χ. οι εκλεκτικοί ανταγωνιστές των κανναβινοειδών υποδοχέων, ανταγωνιστές των ντοπαμινεργικών υποδοχέων DΑD3, αγωνιστές των υποδοχέων GΑΒΑΒ κ.ά.», λέει ο κ. Γκιόζος.
Επίσης, αξίζει να αναφερθεί η πειραματική μελέτη εμβολίων (Χenoba, Νabi, Cytos) κατά του καπνίσματος, τα οποία επάγουν την παραγωγή αντι-νικοτινικών αντισωμάτων».
Κέντρα βοήθειας
Η χώρα μας διαθέτει κέντρα διακοπής του καπνίσματος σε μεγάλα νοσοκομεία (όπως Σωτηρία, Σισμανόγλειο, Ευγενίδειο Θεραπευτήριο) και στα πανεπιστημιακά νοσοκομεία. Αλλά και στα επαρχιακά νοσοκομεία καθώς και κέντρα υγείας του ΕΣΥ, αρχίζουν να ασχολούνται με τη διακοπή του καπνίσματος.
