Τρεις Παρθενώνες χωρούσε η Βεργίνα

Τρεις Παρθενώνες χωρούσε το ανάκτορο της Βεργίνας που έμοιαζε με το κτίριο της Βουλής και είχε εμβαδόν 15 στρεμμάτων, δείχνουν νέα στοιχεία
«Αυτό το ανάκτορο είναι το σπίτι του Φιλίππου και του Μεγάλου Αλεξάνδρου», είπε χαρακτηριστικά η αρχαιολόγος Αγγελική Κοταρίδη ανακοινώνοντας νέα στοιχεία και μια νέα άκρως εντυπωσιακή πρόταση αναστήλωσης του ερειπωμένου ανακτόρου. Η νέα πρόταση βασίζεται στην ολοκλήρωση της πρώτης λεπτομερούς αποτύπωσης των ερειπίων, εκατοντάδες μετρήσεις ακριβείας και ανασκαφές στο στρώμα της θεμελίωσης.

Το τεράστιο κτίριο χρόνια τώρα θεωρούνταν ως ένα είδος θερινής κατοικίας των βασιλέων στις Αιγές, την παλιά πρωτεύουσα της Μακεδονίας, αφού ήδη πολύ προ του Φιλίππου Β΄ ο βασιλιάς Αρχέλαος είχε αποφασίσει να μεταφέρει το κέντρο διοίκησης του βασιλείου του στην Πέλλα.

Από την αναψηλάφηση του διάσπαρτου υλικού, που έγινε με αφορμή ένα πρόγραμμα στερέωσης κόστους 3 εκατ. ευρώ, προέκυψαν αρκετά αρχιτεκτονικά στοιχεία που υπέστησαν σε ηλεκτρονική επεξεργασία. Όλες οι προηγούμενες υποθετικές αναπαραστάσεις του μεγάλου συγκροτήματος που αποτελείται από δύο οικοδομήματα με εμβαδόν 15 στρεμμάτων βασίζονταν σε μια παλιά κάτοψη του Ι. Τραυλού.

Στην οθόνη το παζλ με τα επιστήλια, τα γείσα, τα αετώματα, τις σπασμένες κολόνες απέκτησε συγκεκριμένη μορφή. Το ανάκτορο είχε διώροφη πρόσοψη συνολικού πλάτους 88 μ. με ένα πανύψηλο κεντρικό πρόπυλο, δύο στοές, από δωρικές στο ισόγειο και ιωνικές κιονοστοιχίες στον όροφο από ασβεστόλιθο και πωρόλιθο που ήταν καλυμμένες με φίνο λευκό επίχρισμα εξαιρετικής κατασκευής – με θηραϊκή γη.

Διαρθρωνόταν δε σε ορθογώνιο με μήκος πλευράς 104 μ. και τέσσερις πτέρυγες με εσωτερική κιονοστοιχία γύρω από μία κεντρική περίστυλη αυλή έκτασης δύο στρεμμάτων. Είχε τρεις τεράστιες αίθουσες υποδοχής με εμβαδόν 250 τ.μ. καθεμία (χωρούσαν περισσότερες από τριάντα κλίνες συμποσίων) και αρκετές μικρότερες. Όλες, όπως και το αίθριο, είχαν δάπεδα καλυμμένα με μαρμαροθετήματα ή ψηφιδωτά, σκέτα, με απλά γεωμετρικά θέματα ή τεράστιες σύνθετες παραστάσεις, όπως είναι η Απαγωγή της Ευρώπης, ψηφιδωτό 100 τ.μ. που μέλλει να συντηρηθεί.

Οι τοίχοι ήταν λίθινοι έως το ύψος του 1,63 μ.,

πλίνθινοι στη συνέχεια και είχαν χρωματιστά κονιάματα (ώχρα, κόκκινο, μπλε) που απομιμούνταν καλά πελεκημένους δόμους, όπως και στους επιμελημένης κατασκευής μακεδονικούς τάφους της μεγάλης Τούμπας. Οι δε κουζίνες και οι βοηθητικοί χώροι κάλυπταν έκταση 5 στρεμμάτων, σε ξεχωριστό κτίριο.

Εκτός από την αστραφτερή πολυτελή εμφάνιση και την κατασκευή (μόνο τα λίθινα μέρη υπολογίστηκε ότι θα κόστιζαν σήμερα 27 εκατ. ευρώ), εντύπωση προκαλεί η ομορφιά των καθαρών αναλογιών του κτιρίου που έχουν σχεδιαστεί με βάση το πυθαγόρειο θεώρημα και λόγο το ο κτώ, που αντιπροσωπεύει τη μουσική κλίμακα. Ορισμένες ομοιότητες που παρουσιάζει αυτό το μοναδικό γα την Ελλάδα κτίριο με το Μαυσωλείο της Αλικαρνασσού και τον ναό της Αθηνάς στην Πριήνη της Μικράς Ασίας οδήγησαν την αρχαιολόγο και μαθήτρια του Μανόλη Ανδρόνικου, Αγγελική Κοταρίδη, στην υπόθεση ότι μπορεί να είναι έργο του ίδιου αρχιτέκτονα και πολεοδόμου: του Πυθέα. Μια υπόθεση όμως που, όπως τόνισε, «δεν πρόκειται να επαληθευτεί ποτέ».

Το κρίσιμο από αρχαιολογικής πλευράς ερώτημα της χρονολόγησης επιβεβαιώθηκε όχι μόνο από τη μορφή και τις ιδιαιτερότητες του κτιρίου αλλά κατά την έρευνα των παρθένων στρωμάτων της θεμελίωσης και την εύρεση λίγων αλλά ασφαλώς χρονολογούμενων θραυσμάτων από αγγεία, που το τοποθετούν στο 350- 340 π.Χ. Λίγα δηλαδή χρόνια πριν από τη δολοφονία του πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου στο θέατρο των Αιγών, που βρίσκεται λίγο πιο κάτω, κατά τον εορτασμό των γάμων της κόρης του Κλεοπάτρας με τον βασιλιά της Ηπείρου Αλέξανδρο. Μάλιστα ένας εξώστης του παλατιού της Βεργίνας πρόσφερε άνετη θέα προς το θέατρο.

Απαιτούνται ακόμη 10 εκατ. ευρώ για να αναστηλωθούν αντιπροσωπευτικά μέρη των κιονοστοιχιών και να αποκτήσει το ανάκτορο την τρίτη διάσταση που του λείπει: το ύψος

Με μια ματιά

350- 340 π.Χ.: Το ανάκτορο χτίστηκε επί Φιλίππου Β΄.

337 π.Χ.: Δολοφονία του Φιλίππου στο Θέατρο των Αιγών.

274 π.Χ.: Οι Γαλάτες μισθοφόροι του Πύρρου καταστρέφουν το νεκροταφείο. 168 π.Χ.: Ρωμαϊκή κατάκτηση. Οι Αιγές παρακμάζουν.

3ος αι. μ.Χ.: Στο ερειπωμένο ανάκτορο κτίζονται κεραμικοί κλίβανοι.

1304 μ.Χ.: Το ανάκτορο επιβιώνει ως τοπωνύμιο του γειτονικού χωριού Παλατίτσια.

1495: Χτίζεται στο πρόπυλο η Εκκλησία της Αγίας Τριάδας.

1861: Η πρώτη σύντομη ανασκαφή. 1922: Λιθολόγηση του ανακτόρου για την κατασκευή του προσφυγικού χωριού Βεργίνα.

1937: Έναρξη συστηματικής ανασκαφής.