Ο όρος ουλίτιδα περιγράφει τη διαδικασία που ξεκινά με την ανάπτυξη βακτηρίων εντός της στοματικής κοιλότητας και μπορεί να καταλήξει, εφόσον δεν γίνει η κατάλληλη θεραπεία, σε απώλεια δοντιών λόγω καταστροφής του ιστού που τα περιβάλλει.
Ποια η διαφορά ουλίτιδας και περιοδοντίτιδας;
Συνήθως η ουλίτιδα προηγείται της περιοδοντίτιδας. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε, ωστόσο, ότι δεν εξελίσσονται όλες οι ουλίτιδες σε περιοδοντίτιδα. Στα αρχικά στάδια της ουλίτιδας, αναπτύσσονται βακτήρια στην πλάκα, τα οποία προκαλούν φλεγμονή των ούλων -τα ούλα κοκκινίζουν και πρήζονται και συνήθως ματώνουν εύκολα κατά το βούρτσισμα. Παρότι όμως τα ούλα είναι ερεθισμένα, τα δόντια εξακολουθούν να στηρίζονται γερά στα φατνία. Στο στάδιο αυτό δεν έχει προκληθεί ακόμη μόνιμη βλάβη στο οστό της γνάθου ή στον συνδετικό ιστό που στηρίζει τα δόντια. Αν η ουλίτιδα παραμεληθεί και δεν γίνει θεραπεία, μπορεί να εξελιχθεί σε περιοδοντίτιδα. Στην περίπτωση αυτή, το εσωτερικό των ούλων και το οστό υποχωρούν και δημιουργείται μια σχισμή, ένα διάκενο ανάμεσα στο ούλο και το δόντι, στο οποίο συγκεντρώνονται υπολείμματα τροφών που μπορεί να δημιουργήσουν φλεγμονή. Όσο εξαπλώνεται και αναπτύσσεται η πλάκα κάτω από τα ούλα, τόσο το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού προσπαθεί να καταπολεμήσει τα βακτήρια.
Τα βακτήρια της πλάκας αλλά και τα «καλά» ένζυμα του οργανισμού που καταπολεμούν τις φλεγμονές παράγουν τοξίνες, οι οποίες σιγά σιγά καταστρέφουν τον οστικό και συνδετικό ιστό που συγκρατεί το δόντι στη θέση του. Με την πρόοδο της νόσου, τα διάκενα μεγαλώνουν, τα ούλα υποχωρούν περισσότερο και καταστρέφεται όλο και περισσότερο οστό και συνδετικός ιστός. Στο στάδιο αυτό, τα δόντια δεν έχουν πια πού να στηριχθούν, αρχίζουν και κουνιούνται και μπορεί ακόμη και να πέσουν. Η περιοδοντίτιδα είναι η πρώτη αιτία απώλειας δοντιών στους ενήλικες.
Πώς προκαλείται η περιοδοντίτιδα;
Η περιοδοντίτιδα προκαλείται κυρίως από την πλάκα. Ωστόσο, υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνισή της, όπως:
- Οι ορμονικές μεταβολές που συμβαίνουν στη διάρκεια της εγκυμοσύνης, στην εφηβεία, στην εμμηνόπαυση και στη διάρκεια της έμμηνης ρήσης αυξάνουν την ευαισθησία των ούλων κι έτσι αναπτύσσεται πιο εύκολα η ουλίτιδα.
- Κάποιες ασθένειες ενδέχεται να επηρεάσουν την κατάσταση των ούλων, όπως ο καρκίνος ή ο HIV, που διαταράσσουν τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Ο διαβήτης, επίσης, επειδή διαταράσσει την ικανότητα του οργανισμού να μεταβολίζει τα σάκχαρα, αυξάνει τον κίνδυνο να προσβληθεί ο ασθενής από φλεγμονές κάθε είδους, συμπεριλαμβανομένης της περιοδοντίτιδας.
- Μερικά φάρμακα επηρεάζουν την υγεία της στοματικής κοιλότητας γιατί μειώνουν τη ροή σάλιου, το οποίο προστατεύει τα δόντια και τα ούλα. Φάρμακα όπως το αντιεπιληπτικό Dilantin και τα Procardia και Adalat για τη στηθάγχη μπορεί να προκαλέσουν αφύσικη ανάπτυξη του ιστού των ούλων.
- Οι κακές συνήθειες όπως το κάπνισμα δεν επιτρέπουν στα ούλα να αποκατασταθούν τόσο καλά από μόνα τους.
- Η παραμέληση της στοματικής υγιεινής διευκολύνει την εκδήλωση της περιοδοντίτιδας. Γι’ αυτό είναι τόσο σημαντικό το καθημερινό βούρτσισμα και η χρήση οδοντικού νήματος.
- Το οικογενειακό ιστορικό ουλίτιδας μπορεί να συντελεί στην εκδήλωση περιοδοντίτιδας.
Ποια είναι τα συμπτώματα της περιοδοντίτιδας;
Η περιοδοντίτιδα μπορεί να εξελίσσεται χωρίς πόνο και να δίνει ελάχιστα ορατά συμπτώματα, ακόμη και στα τελευταία στάδια. Παρά ταύτα, η νόσος δίνει κάποια προειδοποιητικά σημάδια. Υπάρχουν συμπτώματα που παραπέμπουν σε κάποια μορφή της νόσου, αν και συνήθως είναι δυσδιάκριτα, π.χ.:
- Ούλα που ματώνουν κατά το βούρτσισμα ή μετά το βούρτσισμα
- Κόκκινα, πρησμένα ή ευαίσθητα ούλα
- Επίμονη κακοσμία του στόματος ή άσχημη γεύση
- Υποχώρηση ούλων
- Δημιουργία μεγάλων διάκενων ανάμεσα στα δόντια και στα ούλα
- Χαλάρωση, κούνημα ή μετατόπιση των δοντιών
- Αλλαγές στη σύγκλειση των δοντιών ή αλλαγές στην εφαρμογή κάποιας γέφυρας.
Πώς κάνει διάγνωση της περιοδοντίτιδας ο οδοντίατρός μου;
Κατά την περιοδοντολογική εξέταση, ο οδοντίατρος συνήθως ελέγχει τα εξής:
- Αιμορραγία των ούλων, οίδημα (πρήξιμο), σφριγηλότητα και κενά στο περιδόντιο (περιοχή μεταξύ ούλου και δοντιού). Όσο μεγαλύτερο το κενό, τόσο σοβαρότερη η νόσος.
- Ευαισθησία και κινητικότητα των δοντιών, καθώς και ορθή ευθυγράμμιση
- Ελέγχει επίσης τη γνάθο, ώστε να διαγνώσει καλύτερα τυχόν καταστροφή του οστού που περιβάλλει τα δόντια.
Πώς θεραπεύεται η περιοδοντίτιδα;
Στόχος της περιοδοντικής θεραπείας είναι να διευκολύνει την επανασυγκόλληση των υγιών ούλων στα δόντια, ώστε να μειώσει το οίδημα, το βάθος των σχισμών και τον κίνδυνο φλεγμονής, καθώς και να σταματήσει την πρόοδο της νόσου. Η θεραπεία εξαρτάται από το στάδιο της νόσου, από το πώς ανταποκρίθηκε ο ασθενής σε τυχόν προηγούμενη θεραπεία και από τη γενικότερη κατάσταση της υγείας του. Οι θεραπευτικές επιλογές καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα, από τη μη χειρουργική αντιμετώπιση για τον έλεγχο της ανάπτυξης των βακτηρίων μέχρι τη χειρουργική επέμβαση για την αποκατάσταση των συνδετικών ιστών. Για πλήρη περιγραφή των θεραπευτικών δυνατοτήτων, βλέπε Θεραπεία Περιοδοντίτιδας.
Πώς προλαμβάνεται η ουλίτιδα;
Η ουλίτιδα είναι αναστρέψιμη σχεδόν πάντα, εφόσον γίνεται αποτελεσματικός έλεγχος της πέτρας. Αποτελεσματικός έλεγχος της πέτρας σημαίνει καθαρισμός (αποτρύγωση) από τον οδοντίατρο τουλάχιστον δύο φορές το χρόνο και βούρτσισμα και οδοντικό νήμα καθημερινά. Το βούρτσισμα απομακρύνει την πλάκα από τις επιφάνειες των δοντιών που φθάνει η βούρτσα, ενώ το νήμα απομακρύνει τα υπολείμματα των τροφών και την πλάκα από τα μεσοδόντια διαστήματα και κάτω από τα ούλα.
Άλλες αλλαγές καθημερινών συνηθειών που μειώνουν τον κίνδυνο εκδήλωσης ουλίτιδας, τουλάχιστον σε σοβαρή μορφή, ή επιβραδύνουν την εξέλιξή της είναι οι εξής:
- Κόψτε το κάπνισμα. Το κάπνισμα αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο εκδήλωσης περιοδοντίτιδας. Οι καπνιστές έχουν επτά φορές περισσότερες πιθανότητες να πάθουν περιοδοντίτιδα από τους μη καπνιστές, ενώ το κάπνισμα μπορεί να μειώσει τις πιθανότητες επιτυχίας ορισμένων θεραπειών.
- Μειώστε το στρες. Το στρες δυσχεραίνει την καταπολέμηση της φλεγμονής από το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού.
- Φροντίστε να έχετε μια ισορροπημένη διατροφή. Η σωστή διατροφή διευκολύνει την καταπολέμηση της φλεγμονής από το ανοσοποιητικό σας. Η κατανάλωση τροφών με αντιοξειδωτικές ιδιότητες, π.χ. τροφών που περιέχουν βιταμίνη E ή βιταμίνη C (βιταμίνη E περιέχουν κυρίως τα φυτικά έλαια, οι ξηροί καρποί και τα πράσινα λαχανικά, ενώ βιταμίνη C περιέχουν τα εσπεριδοειδή, τα μπρόκολα και οι πατάτες), βοηθά τον οργανισμό να αποκαταστήσει τους ιστούς που έχουν υποστεί βλάβη.
- Μην σφίγγετε και μην τρίζετε τα δόντια σας. Αν το κάνετε, επιβαρύνετε περισσότερο τον συνδετικό ιστό των δοντιών και μπορεί να επιταχυνθεί ο ρυθμός καταστροφής του.