Με επιχειρηματικές κινήσεις διείσδυσης και σε άλλους κλάδους, πέραν των κατασκευών, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, προσπαθούν οι μεγάλοι κατασκευαστικοί όμιλοι της χώρας να καλύψουν μέρος των απωλειών σε έσοδα και κέρδη που υφίστανται από τη συρρίκνωση των μεγάλων δημόσιων έργων στην ελληνική αγορά. Και φαίνεται πως, ώς έναν βαθμό, τα καταφέρνουν: ο Ελλάκτωρ πέτυχε στο πρώτο τρίμηνο του 2009 να αυξήσει τόσο τα έσοδά του όσο και την κερδοφορία του, το ίδιο και ο όμιλος J&Ρ Άβαξ, ενώ ο όμιλος ΓΕΚ Τέρνα κατάφερε μεν να αυξήσει τα έσοδά του, όχι όμως και την κερδοφορία του.
Ωστόσο, η εικόνα αυτή είναι τελείως διαφορετική για τους εναπομείναντες μικρότερους ομίλους του κλάδου των κατασκευών, πολλοί από τους οποίους βρίσκονται αντιμέτωποι ακόμη και με το ενδεχόμενο της πτώχευσης ακολουθώντας έτσι την τύχη άλλων κατασκευαστικών ομίλων που έκλεισαν στη διάρκεια της περασμένης πενταετίας. Παράδειγμα κατασκευαστικής εταιρείας που αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα ρευστότητας είναι η Αφοί Μεσοχωρίτη, η οποία τον περασμένο Απρίλιο υπήχθη στο άρθρο 99 για να προστατευθεί, έστω και προσωρινά, από τους πιστωτές της. Η εταιρεία υποστηρίζει πως για τα προβλήματα ρευστότητας που αντιμετωπίζει φταίει και το Ελληνικό Δημόσιο, το οποίο της χρωστάει σημαντικά ποσά για έργα που κατασκεύασε για λογαριασμό του.
Ενδεικτικό της μεγάλης απόστασης που χωρίζει τους μεγάλους από τους μικρούς κατασκευαστικούς ομίλους είναι το γεγονός ότι από το συνολικό ανεκτέλεστο υπόλοιπο (συμβάσεις έργων που έχουν υπογραφεί) των 11,50 δισ. ευρώ, τα 10 δισ. μοιράζονται οι τρεις μεγάλοι του κλάδου- Ελλάκτωρ, ΓΕΚ Τέρνα και J&Ρ Άβαξ – ενώ όλοι οι άλλοι μαζί έχουν ανεκτέλεστο μόλις 1,5 δισ. ευρώ. Το μικρό αυτό ποσό του ανεκτέλεστου έργων τροφοδοτεί φόβους ότι την τύχη της εταιρείας Αφοί Μεσοχωρίτη είναι πιθανόν να ακολουθήσουν και άλλες κατασκευαστικές εταιρείες.
Δουλειές στο εξωτερικό
Οι εκτός Ελλάδας αγορές- και κυρίως αυτές των βαλκανικών χωρών και της Μέσης Ανατολής- αποτελούν εδώ και αρκετά χρόνια μια δεύτερη «πατρίδα» για τις ελληνικές κατασκευαστικές εταιρείες, οι οποίες κατασκευάζουν δρόμους, λιμάνια, νοσοκομεία και άλλες δημόσιες υποδομές, ενώ παράλληλα ασχολούνται με το κτίσιμο οικιστικών συγκροτημάτων και εμπορικών κέντρων, τα οποία στη συνέχεια είτε πωλούν είτε νοικιάζουν. Τελευταία, οι ελληνικοί κατασκευαστικοί όμιλοι άρχισαν να δραστηριοποιούνται στο εξωτερικό και στα λεγόμενα αυτοχρηματοδοτούμενα έργα.
Μέχρι και το 40% του τζίρου τους
Σήμερα, ο κατασκευαστικός όμιλος Ελλάκτωρ έχει προς εκτέλεση στο εξωτερικό έργα συνολικού προϋπολογισμού 1,4 δισ. ευρώ, που αντιστοιχούν στο 30% του κατασκευαστικού αντικειμένου του (4,8 δισ. ευρώ), τα οποία πρέπει να ολοκληρώσει εντός της επόμενης πενταετίας. Ο όμιλος δραστηριοποιείται, μεταξύ άλλων, στη Ρουμανία, τη Βουλγαρία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ), το Κουβέιτ, το Κατάρ και το Ομάν.
Το ανεκτέλεστο υπόλοιπο έργων της J&Ρ Άβαξ στο εξωτερικό, συμπεριλαμβανομένων των συμβάσεων της θυγατρικής Αθηνά, που εδώ και αρκετά χρόνια έχει παρουσία στην περιοχή του Περσικού Κόλπου, διαμορφώνεται σήμερα στο ποσό των 1,1 δισ. ευρώ. Το ποσό αυτό αποτελεί σχεδόν το 40% της συνολικής αξίας των υπογεγραμμένων συμβάσεων του ομίλου (2,7 δισ. ευρώ). Η J&Ρ Άβαξ έχει παρουσία στην Πολωνία, την Ιορδανία (αυτοχρηματοδοτούμενο έργο ανάπτυξηςδιαχείρισης του αεροδρομίου Queen Αlia), την Κύπρο, τα ΗΑΕ μέσω της Αθηνά, αλλά και στη Ρουμανία, τη Βουλγαρία και την Αλβανία.
Περίπου το 33% των συμβάσεων που ήδη έχει υπογράψει ο όμιλος ΓΕΚ Τέρνα αφορούν έργα στο εξωτερικό. Συγκεκριμένα, σε ένα σύνολο ανεκτέλεστου έργου περίπου 2,1 δισ. ευρώ, τα 700 εκατ. αποτελούν έργα που ο κατασκευαστικός όμιλος εκτελεί στη Ρουμανία, τη Βουλγαρία, τα ΗΑΕ, το Κατάρ και το Μπαχρέιν. Στο real estate
Αποκλειστικά και μόνο στον τομέα του real estate επικεντρώνονται οι δραστηριότητες της Μηχανικής στο εξωτερικό. Τα τελευταία χρόνια έχει προχωρήσει στην εξασφάλιση σειράς εκτάσεων στη Ρωσία, την Ουκρανία, την Αίγυπτο και τη Βουλγαρία, όπου και κατασκευάζει εμπορικά κέντρα και οικιστικά συγκροτήματα. Το συνολικό ανεκτέλεστο έργων της Μηχανικής ανέρχεται στα 235 εκατ. ευρώ.
Το σημαντικότερο από τα έργα που διαθέτει στο εξωτερικό η Ιντρακάτ είναι ιδιωτικό και αφορά την κατασκευή οικιστικού συγκροτήματος στην Πολωνία, project στο οποίο συμμετέχει η ελληνικών συμφερόντων Αlpha Γκρίσιν. Σημειώνεται πως το συνολικό ανεκτέλεστο των έργων της Ιntrakat εντός και εκτός Ελλάδος αγγίζει σήμερα τα 300 εκατ. ευρώ.
Από το συνολικό ανεκτέλεστο υπόλοιπο (συμβάσεις έργων που έχουν υπογραφεί) των 11,50 δισ. ευρώ, τα 10 δισ. μοιράζονται οι τρεις μεγάλοι του κλάδου Ελλάκτωρ, ΓΕΚ Τέρνα και J&Ρ Άβαξ
Η μάχη της νέας Αττικής Οδού
Στο τελευταίο μεγάλο δημόσιο έργο επικεντρώνουν το ενδιαφέρον τους οι τρεις μεγάλοι του κλάδου. Πρόκειται για τη λεγόμενη νέα Αττική Οδό, η οποία θα κατασκευαστεί με τη μέθοδο της συγχρηματοδότησης, θα κοστίσει περίπου 1,65 δισ.
ευρώ και ο ανάδοχος που θα αναλάβει το έργο θα την εκμεταλλεύεται για 25 χρόνια. Το έργο πάντως, αν και έχει σχεδιαστεί, φαίνεται ότι σκοντάφτει στις αντιδράσεις τοπικών φορέων κι έτσι ο χρόνος της δημοπράτησής του είναι προς το παρόν άγνωστος. Μάλιστα, στον χώρο των κατασκευαστικών ομίλων υπάρχει διάχυτη η εκτίμηση ότι προς το παρόν και υπό τις παρούσες πολιτικές συνθήκες το έργο έχει παραπεμφθεί στις ελληνικές καλένδες.
Στην περίπτωση, πάντως, που η δημοπράτηση του έργου προχωρήσει, η μάχη θα είναι σκληρή, καθώς αναμένεται να συμμετάσχουν στον διαγωνισμό όλοι οι μεγάλοι ελληνικοί κατασκευαστικοί όμιλοι και ανάλογοι από το εξωτερικό. Στην κατασκευαστική «πιάτσα» ακούγεται ότι το λογικό φαβορί είναι μια κοινοπραξία που θα αποτελείται από την Ελλάκτωρ, την J&Ρ Άβαξ και την ΓΕΚ Τέρνα.
Οι δύο πρώτοι όμιλοι συμμετέχουν ήδη στην κοινοπραξία που διαχειρίζεται την Αττική Οδό, ενώ ο τρίτος συμμετέχει με έμμεσο τρόπο μέσω της μετοχικής παρουσίας του στην Αττικάτ, η οποία συμμετέχει στην κοινοπραξία.
