Ένα άρθρο στην έγκυρη ιατρική επιθεώρηση «Skeletal Radiology» προκάλεσε αίσθηση στην Ευρώπη πριν από λίγους μήνες. Επιστήμονες από το Νοσοκομείο Danube, στην Αυστρία, εξέτασαν με μαγνητική τομογραφία, πριν και μετά τον Μαραθώνιο της Βιέννης του 1997, τα γόνατα μιας ομάδας μαραθωνοδρόμων.

Δέκα χρόνια αργότερα, επανέλαβαν τον έλεγχο– και τα ευρήματά τους ήταν εκπληκτικά, σύμφωνα με την εφημερίδα «Νιου Γιορκ Τάιμς»: καμία σημαντική εσωτερική βλάβη δεν παρατηρήθηκε στα γόνατα των μαραθωνοδρόμων έπειτα από 10 χρόνια.

Μόνον το γόνατο ενός εκ των αθλητών είχε σοβαρό πρόβλημα– στην πραγματικότητα, είχε αποσυρθεί εξαιτίας του από τον Μαραθώνιο του 1997, αλλά παρ’ όλα αυτά δεν αποκλείστηκε από τη μελέτη.

Η μαγνητική του 1997 είχε δείξει πως ο αθλητής αυτός είχε αλλοιώσεις στους χόνδρους, διόγκωση και άλλες δυσμορφίες, ενώ στα χρόνια που μεσολάβησαν έως τη δεύτερη εξέταση οι ήδη υπάρχουσες βλάβες επιδεινώθηκαν.

Η εξέταση αυτή έκανε τους ερευνητές να αναρωτηθούν μήπως θα πρέπει να… συνεχίσει το τρέξιμο, διότι– όπως έδειξαν τα ευρήματά τους στους άλλους δρομείς– «η συνεχιζόμενη άσκηση είναι προστατευτική, και όχι καταστροφική» για τα γόνατα, συνεπώς αν αυτός ο αθλητής σταματήσει το τρέξιμο μπορεί να έχει ακόμα πιο ραγδαία επιδείνωση.

Ο μύθος

Δεν υπάρχει δρομέας ηλικίας άνω των 40 ετών που να μην έχει ακούσει έστω και μία φορά ότι το τρέξιμο θα καταστρέψει τα γόνατά του– μία έκφραση με την οποία οι κινδυνολόγοι εννοούν ότι «θα αναπτύξει εκφυλιστικές βλάβες στον χόνδρο της επιγονατίδας, οι οποίες θα μειώσουν την ικανότητά του να απορροφά τους κραδασμούς», κατά τον φυσιολόγο Ρος Τάκερ, ερευνητή στο Ίδρυμα Επιστήμης της Άθλησης του Πανεπιστημίου του Κέιπ Τάουν, στη Νότιο Αφρική, και συγγραφέα του βιβλίου «Το σώμα του δρομέα» (The Runner’s Body) που προσφάτως κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ.

Το να εικάζει κανείς ότι με το τρέξιμο θα αναπτυχθεί αρθρίτιδα στα γόνατα – διότι περί αυτού πρόκειται– δεν είναι παράλογο. Υπάρχουν αρκετά αθλήματα τα οποία έχουν σχετιστεί με πρώιμη εμφάνιση αρθρίτιδας στα γόνατα.

Σε μια βρετανική μελέτη σχεδόν οι μισοί μεσήλικες, τέως ελίτ ποδοσφαιριστές διαπιστώθηκε ότι έπασχαν από προχωρημένη αρθρίτιδα στο ένα τουλάχιστον γόνατό τους, ενώ το ίδιο έχει βρεθεί σε τέως αρσιβαρίστες και τέως παίκτες του αμερικανικού φουτμπόλ.

Παρά τις επικρατούσες αντιλήψεις για το αντίθετο, όμως, οι δρομείς δεν φαίνεται να είναι επιρρεπείς στην εκφύλιση των γονάτων.

Σε μια σημαντική μελέτη του 2008, που διεξήχθη στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ, επιστήμονες παρακολούθησαν επί σχεδόν 20 χρόνια μεσήλικες δρομείς μεγάλων αποστάσεων.

Όταν άρχισε η μελέτη το 1984, οι περισσότεροι δρομείς ήσαν 50άρηδες ή 60άρηδες και το 6,7% είχαν ήδη ήπια αρθρίτιδα στα γόνατα– κάτι που δεν ισχύει σε μια άλλη ομάδα εθελοντών, οι οποίοι δεν έτρεχαν.

Έπειτα από δύο δεκαετίες, όμως, τα γόνατα των δρομέων ήταν πιο υγιή: μόνο στο 20% των δρομέων υπήρχε αρθρίτιδα, έναντι του 32% των εθελοντών που δεν έτρεχαν. Επιπλέον, σε λιγότερο από το 2% των δρομέων η αρθρίτιδα ήταν σοβαρή, ενώ στην ομάδα των μη δρομέων από σοβαρή αρθρίτιδα στα γόνατα έπασχε το σχεδόν 10%.

«Ήταν μεγάλη έκπληξη», δήλωσε η επικεφαλής ερευνήτρια δρ Ελίζα Τσακραβάρτι, επίκουρη καθηγήτρια στην Ιατρική Σχολή του Στάνφορντ. «Όταν αρχίζαμε τη μελέτη πιστεύαμε ότι οι δρομείς θα ανέπτυσσαν πιο συχνή και πιο σοβαρή αρθρίτιδα, λόγω των επαναλαμβανόμενων χτυπημάτων των ποδιών τους στο έδαφος».

Αρμονική προσαρμογή

Αντ’ αυτού, τα ευρήματά τους– όπως αυτά άλλων μελετών– υποδηλώνουν πως το τρέξιμο θωρακίζει κατά κάποιον τρόπο τα γόνατα από την αρθρίτιδα, εν μέρει επειδή τα γόνατα αναπτύσσουν ένα είδος αρμονικής κίνησης.

Μηχανικοί και γιατροί του Στάνφορντ δημοσίευσαν φέτος τον Φεβρουάριο στην «Επιθεώρηση Χειρουργικής Οστών & Αρθρώσεων» (JBJS) άλλη μελέτη που έδειξε ότι με την κίνηση που κάνουν τα γόνατα κατά τη βάδιση και το τρέξιμο, οι χόνδροι της περιοχής «προσαρμόζονται» στις πιέσεις που τους ασκούνται και τις συνηθίζουν. Έτσι, μπορεί κανείς να τρέχει χιλιόμετρα ολόκληρα, επί δεκαετίες ή για όλη του τη ζωή, δίχως να βλάπτεται.

Εάν, όμως, η αρμονική αυτή κίνηση διαταραχθεί– κάτι που συνήθως οφείλεται σε τραυματισμό– οι μηχανισμοί φόρτισης της άρθρωσης του γόνατος αλλάζουν, τα κινητικά μέρη της αρθρώσεως δεν λειτουργούν πλέον αρμονικά και «ανοίγει ένα μονοπάτι εκφύλισης». Ο χόνδρος, όπως συμβαίνει με ένα μη ζυγοσταθμισμένο λάστιχο, αρχίζει να φθείρεται και σταδιακά αναπτύσσονται πόνος, ιστική αποσύνθεση και, τελικά, αρθρίτιδα.

Οι τραυματισμοί προκαλούν την αρθρίτιδα

Ο καλύτερος τρόπος για να μην υποστούν τα γόνατα βλάβη από το τρέξιμο είναι να μην τραυματιστούν ποτέ. «Ο μεγαλύτερος προάγγελος της μελλοντικής φθοράς είναι ένας τραυματισμός κατά το παρελθόν», λέει ο κ. Τάκερ.

«Και ο καλύτερος τρόπος για να τον αποφύγει κανείς είναι η στοχευμένη προπόνηση για δύναμη. Οι σταθεροποιητές των ισχίων, οι τετρακέφαλοι, οι γαστροκνήμιοι και οι κοιλιακοί και ραχιαίοι μύες πρέπει να είναι δυνατοί. Εάν κάποιος ή κάποιοι εξασθενήσουν, θα πρέπει να αναλάβουν το έργο τους οι άλλοι μύες και η διαταραχή της μυϊκής ισορροπίας οδηγεί στους τραυματισμούς».

Εάν έχετε ήδη κατά το παρελθόν τραυματίσει τα γόνατά σας, ιδίως εάν έχετε υποστεί ρήξη στον πρόσθιο χιαστό σύνδεσμο (στη μελέτη του Στάνφορντ, η ρήξη του πρόσθιου χιαστού σχετίστηκε έντονα με εκφύλιση των χόνδρων στα γόνατα), συζητήστε με τον γιατρό σας το θέμα του τρεξίματος.

Για τους περισσότερους δρομείς, πάντως, οι επιστημονικές παρατηρήσεις της δρος Ελίζα Τσακραβάρτι, από το Στάνφορντ, ηχούν την αλήθεια: «Το πιο εκπληκτικό με τη μελέτη μας ήταν ότι οι δρομείς μας εξακολουθούσαν να τρέχουν, παρ’ ότι είχαν φτάσει τα 70 ή τα 80 τους χρόνια», λέει. «Δεν έτρεχαν πολύ. Δεν έτρεχαν συχνά. Ο μέσος όρος τους ήταν 90 λεπτά την εβδομάδα. Αλλά εξακολουθούσαν να τρέχουν»…

Τελευταία Νέα