Την περασμένη εβδομάδα έκανε τον γύρο του κόσμου η είδηση ότι οι εξετάσεις φύλου στις οποίες υποβλήθηκε η παγκόσμια πρωταθλήτρια των 800 μέτρων του στίβου Κάστερ Σεμένια έδειξαν πως διαθέτει γυναικεία αλλά και ανδρικά χαρακτηριστικά του φύλου. Τα ευρήματα αυτά πρέπει να επαληθευθούν από ομάδα ειδικών και είναι πιθανόν να περάσουν 1-2 εβδομάδες πριν επιβεβαιώσει ή διαψεύσει η Παγκόσμια Ομοσπονδία Στίβου την είδηση.

Το θέμα με τη Σεμένια προέκυψε πριν από έναν μήνα, στη διάρκεια του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος Στίβου και η καθυστέρηση αποδεικνύει πόσο πολύπλοκη είναι η διάγνωση των διαταραχών του φύλου _ ενός όρου που περικλείει πολλαπλές αναπτυξιακές διαταραχές στο αναπαραγωγικό και σεξουαλικό σύστημα του σώματος.

Πώς ορίζεται, όμως, το φύλο; Ο δρ Πίτερ Μπόουεν-Σίμπκινς, εκπρόσωπος του Βασιλικού Κολεγίου Μαιευτήρων-Γυναικολόγων της Βρετανίας και ειδικός στις διαταραχές αυτές, απαντά πως υπάρχουν τέσσερα είδη φύλου.

Το πρώτο είναι ο φαινότυπος, ο οποίος αντιπροσωπεύει το πώς μοιάζει κανείς. Το δεύτερο είναι το ψυχολογικό φύλο, που αντιπροσωπεύει το πώς νιώθει κανείς και συνήθως είναι ίδιο με τον φαινότυπο και σχετίζεται με την ανατροφή μας. Το τρίτο φύλο είναι το γοναδικό, το οποίο αντιπροσωπεύει το αν διαθέτει κανείς ωοθήκες ή όρχεις. Το τέταρτο είναι το χρωμοσωμικό φύλο, το οποίο αντιπροσωπεύει τι συνδυασμό των χρωμοσωμάτων Χ και Υ έχει ένας άνθρωπος. Φυσιολογικά, τα κορίτσια έχουν τον συνδυασμό ΧΧ και τα αγόρια τον συνδυασμό ΧΥ.

Τα χρωμοσώματα

Τον πιο καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του φύλου παίζουν τα χρωμοσώματα, καθώς είναι αυτά που ρυθμίζουν την παραγωγή των ορμονών και έτσι καθορίζουν αν ένα έμβρυο θα εξελιχθεί για να γίνει θηλυκό ή αρσενικό. Ωστόσο, η ρύθμιση δεν είναι πάντοτε τέλεια. Σε μία αρκετά συνηθισμένη διαταραχή που αποκαλείται σύνδρομο μη ευαισθησίας στα ανδρογόνα, το έμβρυο φέρει το ανδρικό χρωμόσωμα (το Υ) αλλά δεν ανταποκρίνεται στην τεστοστερόνη. Το επακόλουθο είναι να αναπτύσσεται το έμβρυο ως θηλυκό και οι όρχεις να μη γίνονται εμφανείς, αλλά να παραμένουν κρυμμένοι στο σώμα. Η κατάσταση δεν γίνεται εμφανής παρά μόνο στην εφηβεία, επειδή το κορίτσι δεν έχει έμμηνο ρύση.

«Οι περιπτώσεις αυτές είναι χαρακτηριστικές του πώς ορίζει κανείς το φύλο», λέει ο δρ Μπόουεν-Σίμπκινς. «Το γεγονός ότι τα κορίτσια αυτά φέρουν το ανδρικό χρωμόσωμα δεν σημαίνει ότι είναι αγόρια, από τη στιγμή που το χρωμόσωμα Υ είναι ανενεργό. Αυτά τα κορίτσια αισθάνονται γυναίκες και μοιάζουν με γυναίκες, ό,τι κι αν “λένε” τα χρωμοσώματά τους». Σε μία άλλη διαταραχή που αποκαλείται συγγενής επινεφριδική υπερπλασία, το έμβρυο είναι θηλυκό αλλά παράγει πάρα πολλή τεστοστερόνη, με συνέπεια να αναπτύσσονται ανδρικά γεννητικά όργανα.

Μπορεί επίσης να φέρει ένα έμβρυο μη φυσιολογικό αριθμό χρωμοσωμάτων, όπως συμβαίνει στο σύνδρομο Τέρνερ στο οποίο οι πάσχοντες έχουν ένα χρωμόσωμα Χ αλλά κανένα Υ. Στο σύνδρομο Κλάινφελτερ εξάλλου, τα αγόρια έχουν δύο ή περισσότερα χρωμοσώματα Χ μαζί με ένα Υ, με συνέπεια να μην αναπτύσσονται φυσιολογικά οι όρχεις και έτσι τα επίπεδα της ορμόνης του ανδρικού φύλου, της τεστοστερόνης, να είναι χαμηλά.

Υπάρχουν επίσης άνδρες που κληρονομούν ένα έξτρα Υ χρωμόσωμα και συνήθως είναι ψηλότεροι από τον μέσο άντρα και επιπλέον επιρρεπείς στην ακμή, λόγω υψηλών επιπέδων τεστοστερόνης. Το έξτρα Υ χρωμόσωμα έχει επίσης σχετισθεί με μαθησιακές δυσκολίες και προβλήματα συμπεριφοράς.

Ένα παιδί στα 3.000 εμφανίζει διαταραχή

Για να διαγνωστεί μια διαταραχή φύλου δεν αρκεί η αναζήτηση τυχόν ανατομικών ιδιαιτεροτήτων. Πρέπει να ελεγχθούν και πολλοί άλλοι παράγοντες, όπως οι γενετικοί και οι ορμονικοί.

Όταν ο κόσμος μιλάει για «έλεγχο του φύλου» σκέπτεται στην πραγματικότητα μόνο το βιολογικό φύλο ενός ατόμου. Ωστόσο, το πώς βλέπει ένας άνθρωπος το φύλο του μπορεί να είναι αντίθετο από το φύλο που η φύση τον προορίζει να έχει. Η συχνότητα των διαφόρων διαταραχών του φύλου είναι δύσκολο να υπολογιστεί, εν μέρει διότι εξαρτάται σημαντικά από το είδος του φύλου για το οποίο μιλάει κανείς. Σε γενικές γραμμές, πάντως, υπολογίζεται πως περίπου ένα στα 3.000 παιδιά γεννιούνται με διαταραχή φύλου η οποία μπορεί να είναι εμφανής από την αρχή, να εκδηλωθεί αργότερα στη ζωή ή να μη γίνει ποτέ αντιληπτή.

Ηεπώδυνη «διόρθωση»

Όταν ένα μωρό γεννιέται με μια διαταραχή φύλου η οποία αμέσως είναι εμφανής, οι αποφάσεις για το φύλο που θα του «δοθεί» είναι δύσκολες για τους γονείς. Όταν, όμως, η διαταραχή του φύλου γίνει εμφανής ή διαγνωστεί στην εφηβεία ή και στην ενήλικο ζωή ακόμα, ο αντίκτυπος είναι ακόμα μεγαλύτερος.

«Οι συζητήσεις για τις διαταραχές του φύλου πρέπει να γίνονται με ευαισθησία και ο ασθενής με τους γονείς του να λάβουν κάθε δυνατή βοήθεια», λέει ο δρ Μπόουεν-Σίμπκινς. Στην περίπτωση της Κάστερ Σεμέγια εκτιμά πως όσα συμβαίνουν πρέπει να αποτελούν αληθινό εφιάλτη για την ίδια και την οικογένειά της.

«Θα πρέπει να βασανίζονται όλοι ψυχικά», λέει. «Τη μεγάλωσαν νομίζοντας ότι είναι κορίτσι και τώρα τους λένε ότι δεν είναι. Είναι αδύνατον να πει κανείς από ποια διαταραχή του φύλου πάσχει, αλλά στο τέλος θα είναι εκείνη που θα αποφασίσει πώς νιώθει και τι είναι. Είναι ενήλικη και η απόφαση για το αν, λ.χ., θα κάνει εγχείρηση ή όχι πρέπει να είναι μόνο δική της. Το πιο σημαντικό είναι να της παρέχεται η σωστή υποστήριξη – και ψυχολογική – και πραγματικά ελπίζω ότι την έχει».

Τελευταία Νέα