Αναζήτηση
Η φοβία είναι ο έντονος και αδικαιολόγητος φόβος για ένα συγκεκριμένο αντικείμενο ή μια κατάσταση. Συχνά, η φοβία συγχέεται με τον «φόβο», που είναι βασικό ανθρώπινο συναίσθημα απέναντι στην απειλή (π.χ. πόνος, επικείμενος κίνδυνος) ή με το «άγχος», που αποτελεί μία δυσάρεστη κατάσταση διάχυτης απειλής ή ανησυχίας, χωρίς να προηγείται απαραίτητα ένα εντοπισμένο εξωγενές φοβογόνο ερέθισμα.
Η έκθεση του ατόμου στο φοβογόνο ερέθισμα το οδηγεί στην εκδήλωση μίας άμεσης αγχώδους αντίδρασης, με συμπτώματα που περιλαμβάνουν εφίδρωση, ταχυκαρδία, τρέμουλο, ζαλάδα, δύσπνοια, τάσεις λιποθυμίας, φόβο απώλειας ελέγχου, φόβο επικείμενου θανάτου, κ.ο.κ.
Τα συμπτώματα αυτά μπορούν να εκδηλωθούν ακόμη και με τη φαντασιακή/ νοητική έκθεση του ατόμου σε αυτό που φοβάται. Η φοβία είναι βασανιστική για το άτομο. Η αποφυγή των καταστάσεων που πυροδοτούν τη φοβία αποτελεί έναν συνήθη μηχανισμό ανακούφισης.
Αν και η αποφυγή κατευνάζει τη δυσάρεστη ψυχολογική και σωματική κατάσταση του φοβικού ατόμου, αποτελεί έναν εχθρό απέναντι στην καταπολέμηση της φοβίας. Ένας φαύλος κύκλος διατηρεί το άτομο εγκλωβισμένο στη φοβία του, καθ΄ ότι εκείνη με τον χρόνο μεγεθύνεται και εδραιώνεται ως κατάσταση, αφού το άτομο δεν μαθαίνει ότι η πραγματική απειλή είναι στατιστικά ασήμαντη. Και για να το καταλάβει αυτό, πρέπει να την αντιμετωπίσει.
Σύγχρονες έρευνες στην Ψυχολογία αποκαλύπτουν χιλιάδες είδη φοβιών! Στην πραγματικότητα οποιοδήποτε αντικείμενο ή κατάσταση μπορεί εν δυνάμει να μεταμορφωθεί σε ειδική φοβία. Οι επικρατέστερες φοβίες είναι:
– αγοραφοβία: o φόβος των συνωστισμένων χώρων, από τους οποίους η διαφυγή βιώνεται ως δύσκολη (π.χ. σούπερ μάρκετ, κινηματογράφος) και η εν δυνάμει εξέλιξή του σε εγκλεισμό του ατόμου στο σπίτι του.
– κλειστοφοβία: o φόβος και η αποφυγή των κλειστών χώρων (π.χ. ασανσέρ) και οι φαντασιώσεις εγκλωβισμού σε παράλογα μικρούς χώρους (π.χ. φέρετρο)
– πετοφοβία: ο φόβος του αεροπλάνου και η μερική ή πλήρης αποφυγή του – υψοφοβία: o φόβος του ατόμου να βρίσκεται σε ψηλά σημεία (π.χ. ουρανοξύστες, γέφυρες) και η προσπάθεια αποφυγής τους – μικροβιοφοβία: ο φόβος ότι το άτομο θα μολυνθεί από μικρόβια.
Ο φοβίες ανταποκρίνονται θετικά σε έναν κύκλο γνωσιακής- συμπεριφορικής θεραπείας, όπου η παρέμβαση εστιάζεται στην τροποποίηση των αρνητικών σκέψεων του ατόμου που διατηρούν τον φόβο του και στη σταδιακή και ιεραρχική έκθεση στις φοβικές καταστάσεις. Στα πλαίσια της θεραπείας επεξεργάζονται τις βαθύτερες αρνητικές πεποιθήσεις του ατόμου που γεννούν τα συμπτώματα (π.χ., η πίστη ότι «είμαι ευάλωτος»).
Η Μυρσίνη Κωστοπούλου είναι ψυχολόγος- ψυχοθεραπεύτρια (Ρh.D). Εmail: myrsi@hol.gr
