Το μυστήριο που κρύβει η αρχαιότερη καταποντισμένη πόλη στον κόσμο, στο Παυλοπέτρι Λακωνίας, αναζητούν Έλληνες και Άγγλοι επιστήμονες. Κανείς δεν μπορεί να πει ακόμη με σιγουριά τι ακριβώς συνέβη πριν από 5.000 χρόνια και «ανάγκασε» τα κύματα να κατευθυνθούν στη στεριά και να σκεπάσουν για πάντα το λιμάνι, τους δρόμους και τα κτίρια της πόλης…


Το φεριμπόουτ που πηγαίνει από την Πούντα (κοντά στη Νεάπολη) προς την αντικρινή Ελαφόνησο περνάει πάνω από τη βυθισμένη πόλη. Εκεί βρίσκεται και η νησίδα Παυλοπέτρι. Η διαδρομή διαρκεί μερικά λεπτά και τα νερά είναι διάφανα. Σε βάθος μικρότερο από πέντε μέτρα απλώνεται σε έκταση μερικών τετραγωνικών χιλιομέτρων η βυθισμένη πολιτεία που ήκμασε στη Νεολιθική Εποχή.

Με μια βουτιά αντικρύζει κανείς το περίγραμμα των αρχαίων κτιρίων, των δρόμων, της κεντρικής οδού της πόλης. Φαίνονται ακόμη τα απομεινάρια ενός μεγάλου οικοδομήματος μήκους 35 μέτρων, οι διαστάσεις και η κάτοψη του οποίου παραπέμπουν σε αυτό που στην αρχαιότητα ονόμαζαν μέγαρο. Τα μέγαρα ήταν μεγάλα κτίρια που δέσποζαν στα κεντρικά σημεία των οικισμών της εποχής και θεωρείται πως ήταν έδρα και κατοικία των ανθρώπων που διοικούσαν την πόλη.

Τα διάσπαρτα αυτά ερείπια, χωμένα στην άμμο του βυθού, ανακάλυψε το 1969 ο γεωλόγος-ωκεανολόγος δρ Νίκολας Φλέμινγκ από το Εθνικό Ωκεανογραφικό Κέντρο στο Σαουθάμπτον της Βρετανίας. Εκείνη την εποχή, είχε υποθέσει ότι ο αρχαίος οικισμός ευημερούσε το 1500 π.Χ. και καταποντίστηκε στα χρόνια που ακολούθησαν. Όμως, οι νεώτερες έρευνες που διεξήγαγε η Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων υπό τη διεύθυνση του αρχαιολόγου Ηλία Σπονδύλη σε συνεργασία με τη Βρετανική Σχολή Αθηνών και με επιστημονικό υπεύθυνο τον καθηγητή του Πανεπιστημίου του Νότινγχαμ Γιον Χέντερσον ανέτρεψαν τα μέχρι τώρα δεδομένα.

Το Παυλοπέτρι ήταν πολύ παλιότερο, υπήρχε από το 3.000 π.Χ. και σίγουρα αποτελούσε ένα σημαντικό ναυτικό κέντρο της εποχής και ενδεχομένως κομβικό εμπορευματικό σταθμό.

«Από τη στιγμή που αρχίσαμε να ανασκάπτουμε τα ιζήματα στον πυθμένα, θα ανακαλύψουμε τεχνουργήματα και αντικείμενα της καθημερινότητας, ώστε να καταλάβουμε πώς ήταν η ζωή σε μια πόλη πριν από 5.000 χρόνια. Είναι μάλιστα πιθανό, επειδή η πόλη βρίσκεται κάτω από το νερό, να έχουν διατηρηθεί οργανικά υλικά όπως ξύλο και φαγητό», παρατηρεί ο καθηγητής Γιον Χέντερσον.

Ξαφνικά όμως κάτι φοβερό φαίνεται πως συνέβη στο νότιο άκρο της Πελοποννήσου και η πόλη στο Παυλοπέτρι άρχισε σιγά σιγά να βυθίζεται. «Μπορούμε να θεωρήσουμε ότι ένα μέρος της πόλης ενδεχομένως να σκεπάστηκε από τη θάλασσα όταν η στάθμη της ανέβηκε περίπου κατά ένα μέτρο», λέει στα «ΝΕΑ» ο δρ Νίκολας Φλέμινγκ.

ΝΑΥΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ

Το Παυλοπέτρι αποτελούσε σημαντικό ναυτικό κέντρο της εποχής και ενδεχομένως κομβικό εμπορευματικό σταθμό

Πριν από το τσουνάμι χτυπήθηκε από σεισμό


«ΕΚΕΙΝΗ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ η στάθμη της θάλασσας ήταν σε πιο χαμηλό σημείο απ΄ ό,τι είναι σήμερα. Μπορεί να ήταν και 4 μέτρα χαμηλότερη», λέει στα «ΝΕΑ» ο Δημήτρης Σακελλαρίου, διευθυντής Ερευνών στον Τομέα Θαλάσσιας Γεωλογίας και Γεωφυσικής του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ).

«Ωστόσο είναι πολύ πιθανόν, γνωρίζοντας τα γεωλογικά χαρακτηριστικά της περιοχής, να υποθέσουμε ότι το πρώτο στάδιο της καταβύθισης της πόλης μπορεί να προκλήθηκε από έναν ή περισσότερους μεγάλους σεισμούς και από τη δραστηριοποίηση ρηγμάτων».

Ο κ. Δ. Σακελλαρίου θα επιχειρήσει σε λίγο καιρό μαζί με συναδέλφους του γεωλόγους και ωκεανογράφους από το ΕΛΚΕΘΕ, αλλά και τους Άγγλους ειδικούς, να αναπαραστήσουν την αρχαία ακτογραμμή στο σημείο αυτό της Λακωνίας και να αποτυπώσουν με τα όργανα που διαθέτουν το μέγεθος και την έκταση που καταλάμβανε η πόλη, ώστε να κατανοήσουν τα αίτια που την οδήγησαν στον πυθμένα της θάλασσας. «Υπάρχει όμως και μία άλλη εκδοχή που δεν μπορούμε προς το παρόν να την αποκλείσουμε και η οποία λέει ότι η πόλη δέχτηκε δύο διαδοχικά χτυπήματα».

Σοβαρές ζημιές

Το πρώτο είναι η εκδήλωση ενός μεγάλου τσουνάμι, το οποίο δημιουργήθηκε στο Αιγαίο και κινήθηκε προς την ακτογραμμή της Πελοποννήσου πέφτοντας πάνω στον οικισμό. Το τσουνάμι όμως δεν βύθισε την πόλη αλλά προκάλεσε πολύ σοβαρές ζημιές, αν δεν γκρέμισε τα κτίρια στο Παυλοπέτρι. Οι συστάδες των κτιρίων που βρίσκονται στη λάσπη του πυθμένα δείχνουν ότι αυτό που έμεινε από τα οικοδομήματα είναι σχεδόν η πρώτη σειρά από πέτρες. Με βάση μια πρώτη εκτίμηση, «η πόλη δεν βυθίστηκε όπως ήταν, αλλά κάτι άλλο ίσως συνέβη πριν τη σκεπάσουν τα κύματα».

Αυτό μπορεί να ήταν ο μεγάλος σεισμός και η δράση ρηγμάτων.

«Σίγουρα πρόκειται για ένα σπάνιο εύρημα», παρατηρεί ο αρχαιολόγος κ. Ηλίας Σπονδύλης. «Η σπουδαιότητά του έγκειται στο γεγονός ότι από τη στιγμή που καταβυθίστηκε δεν ήταν δυνατό να επανακατοικηθεί και κατ΄ αυτόν τον τρόπο απέμεινε σαν ένα ζωντανό απολίθωμα του παρελθόντος».

Τελευταία Νέα