Σε ιστορικά υψηλά επίπεδα αναμένεται να κινηθεί το 2010 το δημόσιο χρέος, το οποίο θα εξακολουθήσει να αναπτύσσεται με εκρηκτικούς ρυθμούς, όπως προβλέπεται στον κρατικό προϋπολογισμό της επόμενης χρονιάς. Πρόκειται για εξέλιξη που θα επηρεάσει αρνητικά το κόστος δανεισμού, το οποίο θα κινηθεί και του χρόνου σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα.

Αρνητική ήταν άλλωστε και η αντίδραση των αγορών στην ανακοίνωση του νέου προϋπολογισμού και των στοιχείων για το χρέος, καθώς τα spread, που αποτελούν τη διαφορά απόδοσης μεταξύ των γερμανικών και ελληνικών τίτλων, στα δεκαετή ομόλογα εκτοξεύθηκαν χθες έως 1,78% από 1,72% μία ημέρα νωρίτερα. Όπως φαίνεται, τα μέτρα που περιλαμβάνει ο νέος προϋπολογισμός δεν κρίνονται επαρκή από τις διεθνείς αγορές, οι οποίες εξακολουθούν να επηρεάζονται από την αβεβαιότητα σε ό,τι αφορά την ελληνική οικονομία. Η εξέλιξη αναμένεται να εντείνει την ανησυχία του οικονομικού επιτελείου για την πορεία του προγράμματος δανεισμού της επόμενης χρονιάς και τη στάση που θα τηρήσουν από εδώ και πέρα οι διεθνείς αγορές. Άλλωστε, από τις αρχές Οκτωβρίου του 2009 και μετά, το επιτόκιο δανεισμού για το Ελληνικό Δημόσιο διευρύνεται συνεχώς, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στις υπόλοιπες χώρες, ως αποτέλεσμα της σημαντικής απόκλισης των δημοσιονομικών μεγεθών της φετινής χρονιάς από τους αρχικούς στόχους. Όπως προκύπτει από τον κρατικό προϋπολογισμό, το δημόσιο χρέος της γενικής κυβέρνησης θα εκτιναχθεί το 2010 στο 120,8% του ΑΕΠ από 113,4% φέτος και 99,2% πέρυσι. Πάντως, το οικονομικό επιτελείο δεν έχει συμπεριλάβει προβλέψεις για τον περιορισμό της αύξησης του δημοσίου χρέους από έσοδα αποκρατικοποιήσεων καθώς, όπως αναφέρεται, το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων είναι υπό αναθεώρηση και θα ανακοινωθεί το προσεχές διάστημα.

Υπέρογκος δανεισμός και του χρόνου

Και του χρόνου όμως προβλέπεται υπέρογκος δανεισμός προκειμένου να καλυφθεί το κόστος αποπληρωμής των τόκων, των χρεολυσίων και του υψηλού δημοσιονομικού ελλείμματος. Σύμφωνα με τα στοιχεία του προϋπολογισμού εκτιμάται ότι θα απαιτηθούν τουλάχιστον 54,636 δισ. ευρώ σε νέο δανεισμό. Φέτος, ο δανεισμός έχει ήδη ανέλθει σε 64 δισ. ευρώ, ενώ οι αρχικές προβλέψεις έκαναν λόγο για 43 δισ. ευρώ, εξέλιξη που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στον εκτροχιασμό του ελλείμματος.

Συγκεκριμένα, με βάση τις προβλέψεις του προϋπολογισμού, το Δημόσιο θα κληθεί να καταβάλει το επόμενο έτος για χρεολύσια 19,510 δισ. ευρώ έναντι 29 δισ. φέτος, ενώ οι δαπάνες για τόκους θα ανέλθουν σε 12,950 δισ. ευρώ (5,3% του ΑΕΠ) έναντι 12,340 δισ. ευρώ φέτος. Παράλληλα, το δημοσιονομικό έλλειμμα θα συνεχίσει να κινείται σε πολύ υψηλά επίπεδα, φθάνοντας τα 22,176 δισ. ευρώ. Με δεδομένες τις αυστηρές συστάσεις των Βρυξελλών που απαιτούν δημοσιονομική προσαρμογή, είναι φανερό ότι το οικονομικό επιτελείο καλείται, όπως άλλωστε δεσμεύεται στο κείμενο του προϋπολογισμού, να δώσει έμφαση στην αποκλιμάκωση του δημοσίου χρέους τα επόμενα χρόνια. Εξάλλου, με βάση το ύψος του δημοσίου χρέους η Ελλάδα καταλαμβάνει τη δεύτερη χειρότερη θέση ανάμεσα στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης μετά την Ιταλία.

Υπέρογκο εμφανίζεται το δημόσιο χρέος και σε απόλυτα μεγέθη, καθώς το επόμενο έτος θα αγγίξει τα 294,950 δισ. ευρώ. Αν μάλιστα ληφθεί υπόψη το ενδοκυβερνητικό χρέος ύψους 31,745 δισ. ευρώ (από 28,846 δισ. ευρώ φέτος) αλλά και η επονομαζόμενη «άσπρη τρύπα» που αφορά στα πλεονάσματα των οργανισμών κοινωνικής ασφάλισης και των ΟΤΑ, τότε το χρέος της κεντρικής κυβέρνησης εκτοξεύεται σε 326,305 δισ. ευρώ του χρόνου από 300.800 δισ. ευρώ φέτος, με τα ομόλογα να εξακολουθούν να αποτελούν το κύριο όγκο του χρέους (82,6% στο τέλος Οκτωβρίου του 2009). Η προβλεπόμενη αύξηση του χρέους οφείλεται, εκτός από την κάλυψη του ελλείμματος του κρατικού προϋπολογισμού, και στην ανάληψη υποχρεώσεων ασφαλιστικών οργανισμών και ΟΤΑ, στην αγορά μετοχών τραπεζών και του ΤΕΜΠΜΕ, καθώς και στην υλοποίηση των εξοπλιστικών προγραμμάτων του υπουργείου Εθνικής Άμυνας.

Από τις αρχές Οκτωβρίου του 2009 το επιτόκιο δανεισμού για το Ελληνικό Δημόσιο διευρύνεται συνεχώς, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στις υπόλοιπες χώρες

Σταδιακή η επαναφορά στη μακροοικονομική ισορροπία

ΤΟΥ ΓΚΙΚΑ Α. ΧΑΡΔΟΥΒΕΛΗ


Στον προϋπολογισμό του 2010 γίνεται προσπάθεια να ξεκινήσει μια νέα πορεία νοικοκυρέματος των δημοσιονομικών μεγεθών χωρίς το νοικοκύρεμα αυτό να πλήξει την πραγματική οικονομία. Αν ο προϋπολογισμός ήταν πολύ αυστηρότερος, τότε η ύφεση θα συνεχιζόταν πιο έντονα από φέτος και δεν επρόκειτο να επιτευχθεί ο στόχος του περιορισμού του ελλείμματος. Σύμφωνα με τον προϋπολογισμό, η χρυσή τομή ανάμεσα στους δύο αντικρουόμενους στόχους είναι το έλλειμμα να βρεθεί στο 9,1% του ΑΕΠ, δηλαδή ανάμεσα στο έλλειμμα του 2009 που είναι 12,7% και του 2008 που ήταν 7,7%.

Ο προϋπολογισμός του 2010 έχει μια συνεπή εσωτερική δομή και αξιοπιστία. Οι προβλέψεις του για τη μεταβολή των δημοσιονομικών μεγεθών συνάδουν με τις προβλέψεις για την οικονομική δραστηριότητα και έτσι είναι περισσότερο ρεαλιστικές από αυτές που εμφανίστηκαν στον περσινό προϋπολογισμό. Στον προϋπολογισμό του 2010 σηματοδοτείται η προσπάθεια νοικοκυρέματος με τη μείωση των πρωτογενών δαπανών, καθώς και η προσπάθεια στήριξης της οικονομίας με την αύξηση των δαπανών του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων. Επίσης η αύξηση των φόρων προέρχεται από αύξηση των άμεσων φόρων, αφού οι έμμεσοι φόροι έχουν πιο στενή σχέση με την οικονομική δραστηριότητα.

Το τεράστιο πρόβλημα των δαπανών

Επειδή το 2009 αποδείχτηκε έτος με τεράστιες αποκλίσεις, η σύγκριση του 2010 με το 2008 αποδίδει πιο ξεκάθαρα συμπεράσματα. Έτσι, από το 2008 στο 2010, το ονομαστικό ΑΕΠ αυξάνεται κατά 5 δισ. ευρώ (από 239,1 δισ. σε 244,1 δισ.), τα έσοδα κατά 1,9 δισ. (από 56,7 σε 57,6) και οι δαπάνες κατά 8,8 δισ. (από 71,3 σε 80,1). Η απλή αυτή σύγκριση δείχνει το τεράστιο πρόβλημα των δαπανών, οι οποίες εκτοξεύτηκαν το 2009 και έτσι είναι δύσκολο να περιοριστούν άμεσα σε ομαλά επίπεδα, χωρίς ο περιορισμός τους, όπως προαναφέρθηκε, να πλήξει την οικονομία.

Οι Ευρωπαίοι πιθανόν να απαιτήσουν ακόμα μεγαλύτερο περιορισμό στις δαπάνες για το 2010 όταν η κυβέρνηση τον Ιανουάριο κληθεί να καταθέσει ένα ρεαλιστικό σενάριο τριετούς σύγκλισης. Στο τριετές αυτό σενάριο, είναι προφανές ότι θα περιλαμβάνονται μεγάλες σχετικές περικοπές δαπανών στα έτη 2011, 2012 και 2013. Το χρέος γενικής κυβέρνησης ήδη ανέρχεται το 2009 στο 113,4% του ΑΕΠ και, σύμφωνα με τις κυβερνητικές προβλέψεις, βαίνει αυξανόμενο στο 120,8% του ΑΕΠ στο τέλος του 2010. Αν η άνοδός του ανησυχήσει ακόμα περισσότερο τις αγορές και τα περιθώρια επιτοκίου αυξηθούν, τότε ο αναμενόμενος περιορισμός των δαπανών πιθανόν να επιταχυνθεί. Οψόμεθα.

Καθηγητή Χρηματοοικονομικής του Πανεπιστημίου Πειραιώς και οικονομικού συμβούλου της ΕFG Εurobank

Τελευταία Νέα