Η ηλικιακή σειρά γέννησής μας μέσα στην οικογένεια θεωρείται ένας σημαντικός παράγοντας επιρροής στην ανάπτυξη της προσωπικότητάς μας. Ο Αυστριακός ψυχίατρος Άλφρεντ Άντλερ, γνωστός για το έργο του στον χώρο της μεταφροϋδικής ψυχαναλυτικής σκέψης, πίστευε ότι η σειρά γέννησης μπορεί να καθορίσει σημαντικά τη δυνατότητα ενός ατόμου να χτίζει φιλίες σχέσεις αγάπης και να εργάζεται.

Τα μοναχοπαίδια είναι συνήθως καλομαθημένα, έχουν όλη την προσοχή και τη φροντίδα εστιασμένη στο πρόσωπό τους, αλλά ταυτόχρονα, είναι και οι μόνοι δέκτες των όποιων αρνητικών οικογενειακών βιωμάτων.

Οι πρωτότοκοι μεγαλώνουν αρχικά ως μοναχοπαίδια, αλλά με τη γέννηση του δεύτερου παιδιού αποσύρονται εξ ανάγκης από τον «θρόνο» τους. Αρχικά, το παιδί παλεύει για να ανακτήσει τη «χαμένη» του θέση, συχνά π.χ. παλινδρομεί και γίνεται το μωρό ή επαναστατεί και αρνείται την υποταγή στον γονιό, για να λάβει την προσοχή που νιώθει ότι έχει χάσει. Σύμφωνα με τον Άντλερ, το πρωτότοκο παιδί είναι πιο προσεκτικό στη ζωή του, πιο μοναχικό και πιο συντηρητικό από τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας.

Οι υστερότοκοι γεννιούνται σε ένα περιβάλλον όπου ήδη οι πρωτότοκοι έχουν θέσει ένα πλαίσιο προσδοκιών και έτσι τείνουν να γίνονται ανταγωνιστικοί, σε μία αγωνιώδη προσπάθεια να προσπεράσουν, αλλά και να διαφοροποιηθούν από τα μεγαλύτερα αδέλφια τους. Συχνά υποκύπτουν σε έναν ατέρμονο ανταγωνισμό, όπου νιώθουν ότι ο «αγώνας» ποτέ δεν είναι αρκετός, με αποτέλεσμα να χάνουν την ουσιαστική επαφή με το ποιοι πραγματικά είναι.

Οι Βενιαμίν είναι συνήθως τα παιδιά που παραμένουν αιωνίως παιδιά και που λαμβάνουν την άπλετη φροντίδα και προστασία από τους γονείς τους αλλά και από τα αδέλφια τους. Άλλωστε, δεν απειλούνται ποτέ ότι θα χάσουν τη θέση τους από ένα μικρότερο αδελφάκι στην οικογένεια. Ωστόσο, και για εκείνους καραδοκούν απειλές, όπως για παράδειγμα το γεγονός ότι τείνουν να νιώθουν ουσιαστικά ανίσχυροι μπρος στη δύναμη που αντιλαμβάνονται ότι έχουν τα μεγαλύτερα αδέλφια τους.

Τέλος, ας έχουμε κατά νου ότι η προσωπικότητα δεν αποτελεί ένα σύνολο σταθερών και αναλλοίωτων μέσα στον χρόνο γνωρισμάτων. Από την αρχή της ζωής έως το τέλος, η ανθρώπινη συμπεριφορά δεν παύει να είναι το αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης του ατόμου με το περιβάλλον του. Βρίσκεται σ΄ ένα διαρκές δυναμικό γίγνεσθαι- και αυτό, είναι μεγάλη παρηγοριά (όποια κι αν είναι η θέση μας μέσα στην οικογένεια)!

Η Μυρσίνη Κωστοπούλου είναι ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια (Ρh. D.) Εmail:myrsi@hol.gr