Σε ένα αλλόκοτο κυνήγι στο εσωτερικό του οργανισμού μας έχει αποδυθεί μια «συνομοταξία» επιστημόνων για να εντοπίσουν απολιθώματα ιών που προσέβαλλαν τα κύτταρα του προγόνου του ανθρώπου πριν από 40 εκατομμύρια χρόνια! Οι επιστήμονες αποκαλούνται Κυνηγοί απολιθωμένων ιών και μέχρι τώρα έχουν ανακαλύψει ότι τα υπολείμματα αρχέγονων ιών διατηρούνται ακόμη μέσα στο γονιδίωμά μας και ότι το DΝΑ μας αποτελείται εν πολλοίς από τα γονίδια ιών που υπήρχαν πριν από την εμφάνιση των σύγχρονων ανθρώπων στη Γη.

O ιός της Μπόρνα είναι σκοτεινός και αλλόκοτος. Μπορεί να προσβάλλει θηλαστικά και πτηνά, όμως οι επιστήμονες γνωρίζουν ελάχιστα πράγματα για τις συνέπειες που επιφέρει στα θύματά του. Για ορισμένα είδη είναι αβλαβής, αλλά σε κάποια άλογα προκαλεί παροξυσμό και τα αναγκάζει να σκοτώνονται σπάζοντας μεταξύ τους τα κεφάλια τους. Άλλες φορές, τα ίδια ζώα δεν τρώνε τίποτα, μέχρι να πεθάνουν από την πείνα. Κάποιοι επιστήμονες έχουν υποστηρίξει ότι ο ιός της Μπόρνα μεταβάλλει την ανθρώπινη συμπεριφορά παίζοντας καθοριστικό ρόλο στην εκδήλωση σχιζοφρένειας, διπολικής διαταραχής.

Όμως τον τελευταίο καιρό ο συγκεκριμένος ιός αποδεικνύεται ότι διατηρεί έναν συνεκτικό δεσμό με κάθε άνθρωπο πάνω στη Γη. Στο τελευταίο τεύχος της επιθεώρησης Νature, μια ομάδα Ιαπώνων και Αμερικανών επιστημόνων ανέφεραν ότι το ανθρώπινο γονιδίωμα εμπεριέχει γονίδια του ιού της Μπόρνα. Φαίνεται πως ο ιός αυτός προσέβαλε πριν από 40 εκατομμύρια χρόνια τους πιθηκόμορφους προγόνους μας και τα γονίδιά του διατρέχουν το DΝΑ μας μέχρι σήμερα.

Άγνωστοι ιοί

Αυτός ο αρχέγονος ιός δεν είναι ο μόνος που ελλοχεύει στο γονιδίωμά μας. Οι επιστήμονες έχουν εντοπίσει περίπου 100.000 στοιχεία του ανθρώπινου DΝΑ τα οποία πιθανώς προέρχονται από ιούς. Όμως ο ιός της Μπόρνα ανήκει σε ένα είδος ιών που δεν έχει εντοπιστεί ποτέ ξανά στο ανθρώπινο γονιδίωμα. Η ανακάλυψή του ενισχύει την πιθανότητα ότι πολλοί ακόμη ιοί μένει να αποκαλυφθούν στο γενετικό μας υλικό.

Οι επιστήμονες που κυνηγούν μέσα μας αυτούς τους ιούς θεωρούν τούς εαυτούς τους ως παλαιοντολόγους που αναζητούν απολιθώματα. Όπως ακριβώς τα ζώα θάβονται και διατηρούνται μέσα σε πετρώματα, αυτοί οι ιοί παγιδεύονται στα γονίδια που τους φιλοξενούν. Και ενόσω οι συγγενικοί τους ιοί που «ζουν» ελεύθεροι συνεχίζουν να εξελίσσονται, οι «απολιθωμένοι» ιοί παραμένουν αδρανοποιημένοι βαθιά στο DΝΑ των κυττάρων μας.

Οι ρετροϊοί

Το 2001, όταν οι επιστήμονες ολοκλήρωσαν την αποκωδικοποίηση του ανθρώπινου DΝΑ, παρατήρησαν ορισμένα τμήματά του που παρουσίαζαν εκπληκτική ομοιότητα με τα γονίδια των ρετροϊών, στους οποίος ανήκει και ο ιός του ΑΙDS. Οι ρετροϊοί μεταφέρουν το γενετικό τους υλικό σε μια μονόκλωνη έκδοση του DΝΑ που λέγεται RΝΑ, το οποίο με τη δράση ενός ενζύμου που λέγεται αντίστροφη μεταγραφάση μετατρέπεται σε DΝΑ για να ενσωματωθεί στο γονιδίωμα του ανθρώπου. Το κύτταρο το οποίο δέχεται τον ρετροϊό τον θεωρεί ότι αποτελεί τμήμα του δικού του DΝΑ και τον αναπαράγει δημιουργώντας νέους ρετροϊούς.

Οι επιστήμονες θεωρούν ότι οι ρετροϊοί που παγιδεύονται στο σπέρμα και τα κύτταρα των ωαρίων ενδεχομένως να μπορούν να μεταβιβάζονται από απόγονο σε απόγονο του ανθρώπου. Καθώς ο ιός περνά από γενιά σε γενιά, το DΝΑ του υφίσταται μεταλλάξεις και θεωρητικά χάνει σταδιακά την ικανότητά του να παράγει καινούργιους ιούς. Στο τέλος αδρανοποιείται.

Οι ειδικοί εκτιμούν ότι ο εντοπισμός και η μελέτη αυτού του μεγάλου αριθμού απολιθωμένων ιών στο σώμα μας θα μπορεί στο μέλλον να ρίξει φως στο θέμα της ανθρώπινης εξέλιξης. Εκτιμούν ότι περίπου το 8,3% του ανθρώπινου γονιδιώματος αντλεί την καταγωγή του από αρχέγονες προσβολές ιών. Το ποσοστό αυτό ισοδυναμεί με πολύ περισσότερο DΝΑ από αυτό που κρύβουν μέσα τους τα περίπου 20.000 γονίδια του ανθρώπινου οργανισμού τα οποία κωδικοποιούν πρωτεΐνες στο σώμα μας.

«Ίσως μάλιστα το εύρος των απολιθωμένων ιών στο σώμα μας να είναι τελικά εντυπωσιακά μεγαλύτερο», λέει στην εφημερίδα «Τhe Υork Τimes» o κ. Άρης Κατζουράκης που είναι εξελικτικός βιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.

Οι… Σέρλοκ Χόλμς του ανθρώπινου DΝΑ

Τη διεισδυτική ματιά του Σέρλοκ Χόλμς πρέπει να έχουν οι ειδικοί για να καταφέρουν να εντοπίσουν στα κύτταρά μας τα απολιθώματα των ιών. Για κάποιο λόγο, είναι πολύ καλά κρυμμένα. Η ανακάλυψη μάλιστα του ιού της Μπόρνα μέσα μας κάνει μερικούς ειδικούς να αναρωτιούνται αν το DΝΑ μας είναι περισσότερο «ιογενές» απ΄ όσο πιστεύαμε μέχρι σήμερα. Όλα τα απολιθώματα ιών που ανακαλύφθηκαν στον άνθρωπο μέχρι σήμερα είναι ρετροϊοί. Εκτός από τον ιό της Μπόρνα. Ο ιός αυτός, σε αντίθεση με τους ρετροϊούς, εισχωρεί στον πυρήνα του κυττάρου, δηλαδή στον θάλαμο που κρύβεται το DΝΑ μας. Εκεί στήνει το στρατηγείο του και δίνει εντολές στις πρωτεΐνες του κυττάρου να δημιουργήσουν νέα αντίγραφα του ιού.

Ο ιός της Μπόρνα ανακαλύφθηκε από καθαρή τύχη. Ο Κέιζο Τομονάγκα που είναι ιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Οζάκα στην Ιαπωνία συνέκρινε τα γονίδια του ιού με ανθρώπινα γονίδια ώστε να διαπιστώσει αν ο ιός είχε εξελιχθεί με τέτοιον τρόπο ώστε να μιμείται τον ρόλο που διαδραματίζουν στο σώμα μας οι πρωτεΐνες. Αντί γι΄ αυτό, ανακάλυψε τέσσερα τμήματα του ανθρώπινου DΝΑ τα οποία ήταν ξεκάθαρα απόγονοι ενός γονιδίου του ιού.

Ο ίδιος με τους συναδέλφους του βρήκαν τον ίδιο ιό σε πιθήκους και μαϊμούδες. Με άλλα λόγια, ο ιός της Μπόρνα πρώτα εισέβαλε στον κοινό πρόγονο των ανθρώπων, πιθήκων και μαϊμούδων πριν από 40 εκατομμύρια χρόνια. Όμως τα πρωτεύοντα θηλαστικά δεν ήταν ο μοναδικός του στόχος. Είχε εισβάλει και σε άλλα ζώα όπως οι ελέφαντες, οι χοίροι Γουινέας και οι σκίουροι. Με αφορμή τις διαπιστώσεις αυτές, επιστήμονες όπως ο Τζον Κόφιν από το Πανεπιστήμιο Ταφτς, προχωρούν ένα βήμα περισσότερο και εκμεταλλευόμενοι τις on line βάσεις δεδομένων με τους γονιδιακούς χάρτες διαφόρων θηλαστικών επιχειρούν να ανασυνθέσουν την εξελικτική ιστορία των ιών, φθάνοντας πίσω στον χρόνο έως και δεκάδες εκατομμύρια χρόνια.

Τελευταία Νέα