«Το graffiti δεν είναι “παίρνω ένα σπρέι και μουντζουρώνω τους τοίχους”. Είναι τέχνη που κρύβει μέσα της τις ευαισθησίες όσων ασχολούνται. Είναι τρόπος έκφρασης για πολλά παιδιά, ενώ και για μας τους πιο παλιούς παραμένει ένα σημαντικό κομμάτι της ζωής μας».
Στα 15 του ο Γιάννης άρχισε να γράφει σε τοίχους, όπως έκαναν και άλλα παιδιά της ηλικίας του, χωρίς να είναι βέβαιος για ποιο λόγο το κάνει. Το νεαρό της ηλικίας του δεν τον έπειθε πως τότε έκανε κάτι παράνομο. Στην πορεία των χρόνων ήρθε σε επαφή με άλλους καλλιτέχνες, έμαθε για την τέχνη του graffiti, ενώ άρχισε να φτιάχνει το προσωπικό του στυλ, σχεδιάζοντας χαρακτήρες. Σήμερα, ο Sake, όπως είναι γνωστός, είναι ένας από τους πιο αναγνωρισμένους καλλιτέχνες, με διεθνείς διακρίσεις σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο, ενώ έχει εξελίξει το στυλ του σχεδιάζοντας φωτορεαλιστικά πορτρέτα, ακόμα και σε καμβά. Συνοδοιπόρος, ο Γιώργος, γνωστός στον χώρο των γκραφιτάδων και της hip hop μουσικής ως Dask. Από τα 13 του άρχισε να παρακολουθεί άλλους γκραφιτάδες και έκανε ατελείωτα ξενύχτια σχεδιάζοντας μέχρι να φτάσει στο προσωπικό του στυλ.
«Υπάρχει μια ιδιότυπη μάχη ανάμεσα στις ομάδες των γκραφιτάδων. Το να βάλεις την υπογραφή σου σε σημείο που θα περάσουν και θα το δουν όλοι είναι θέμα εγωισμού. Είναι μια μορφή τέχνης που, ειδικά τα πρώτα χρόνια, συνδυάστηκε, δυστυχώς, με τον βανδαλισμό και υπήρξαν τρομερές διώξεις. Τα πράγματα σήμερα είναι διαφορετικά, παρ΄ όλο που αυτά τα φαινόμενα δεν έχουν εκλείψει εντελώς», τονίζει ο Dask.
Χρώμα παντού!
Τοίχοι, γέφυρες, μάντρες, ακόμα και εγκαταλελειμμένα αυτοκίνητα είναι ιδανικά σημεία για τους γκραφιτάδες. Δεκάδες σπρέι, αγορασμένα ως επί το πλείστον από το χαρτζιλίκι, χρησιμοποιούνται για την ολοκλήρωση ενός έργου, ενώ θέματα είναι συνήθως χαρακτήρες, πρόσωπα, ήρωες κόμικς ή άλλες δημιουργίες των καλλιτεχνών. Το βάψιμο μιας επιφάνειας παύει να είναι παράνομο, αν υπάρχει άδεια από τον φορέα ή τον ιδιώτη στον οποίο ανήκει, κάτι που πλέον είναι γνωστό τόσο στους ίδιους τους γκραφιτάδες όσο και στην αστυνομία.
Υπάρχουν, ωστόσο, ορισμένοι άγραφοι νόμοι, οι οποίοι ακολουθούνται ευλαβικά: Ποτέ δεν σβήνεις “ιστορικά” graffiti, δεν βάφεις πάνω σε έργο παλαιότερου καλλιτέχνη, ειδικά αν εκείνος έχει φύγει από τη ζωή, δεν βάφεις αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία και εκκλησίες, ενώ για να βάψεις στην περιοχή κάποιας ομάδας πρέπει να έρθεις σε επαφή μαζί της.
«Είναι ζήτημα σεβασμού, δεν σημαίνει πως όπου βρεις τοίχο ή επιφάνεια πας και βάφεις», επισημαίνουν, ενώ αναφέρουν ότι σε περιπτώσεις που παραβιαστούν οι παραπάνω “νόμοι” δεν λείπουν και τα επεισόδια ανάμεσα στις ομάδες. «Στο εξωτερικό έχουν βγει ακόμα και όπλα. Στην Ελλάδα, φυσικά, δεν υπάρχουν τόσο ακραίες καταστάσεις, αλλά δεν είναι λίγες οι φορές που έχουν έρθει στα χέρια αν κάποιος δεν τηρήσει αυτά που πρέπει», επισημαίνει ο Dask.
Για πολλούς γκραφιτάδες, το κίνητρο μιας “παράνομης” επιφάνειας είναι μεγάλο. Τόσο στην Ελλάδα όσο, κυρίως, στο εξωτερικό, οι συρμοί του τρένου είναι ο πιο ποθητός στόχος. Στην προσπάθεια αυτή, πολλές φορές έρχονται αντιμέτωποι με το προσωπικό φύλαξης των σταθμών που προσπαθεί να τους εμποδίσει, με αποτέλεσμα συχνά να δημιουργούνται επεισόδια. Το πιο πρόσφατο περιστατικό σημειώθηκε πριν από λίγες μέρες, όταν ομάδα νεαρών, στην προσπάθειά της να βάψει ένα συρμό στον σταθμό του Ηλεκτρικού στο Φάληρο ήρθε στα χέρια με εργαζομένους του ΗΣΑΠ. Ο οδηγός του συρμού τραυματίστηκε ελαφρά, ενώ οι νεαροί έβαψαν με σπρέι έναν ακόμα εργαζόμενο. Η μάχη των τρένων έχει και θύματα. Πριν από περίπου ένα χρόνο, νεαρός πέθανε από ηλεκτροπληξία στην προσπάθειά του να εισέλθει στο αμαξοστάσιο των συρμών.
Η υπογραφή ταξιδεύει
Ο πόθος του τρένου, ωστόσο, έχει και εξήγηση. «Το στοίχημα είναι να βάλεις την υπογραφή σου και αυτή να… ταξιδέψει με το τρένο κατά μήκος της πόλης. Η αίσθηση της παρανομίας πολλές φορές προκαλεί και το νεαρό της ηλικίας. Προσωπικά, όμως, παρ΄ όλο που όταν ήμουν πολύ νεώτερος το δοκίμασα κι εγώ, προσπαθώ να συμβουλεύσω τα νέα παιδιά για τους κινδύνους», δηλώνει ο Sake, ενώ από την πλευρά του ο Dask θέτει τα όρια. «Είναι θέμα επιλογής αν θα ακολουθήσεις το νόμιμο, στο οποίο είσαι ήσυχος και μπορείς να σχεδιάσεις με τις ώρες ή το παράνομο για το οποίο πρέπει να σκαρφαλώσεις, να τρέξεις, να κινηθείς μέσα στον κίνδυνο. Το παράνομο εξιτάρει τις αισθήσεις και ανεβάζει την αδρεναλίνη, αλλά ο καθένας θα πρέπει να είναι έτοιμος να δεχθεί και τις όποιες συνέπειες. Επιπλέον, θεωρώ λάθος να βάψει κάποιος το σπίτι, το αυτοκίνητο ή τη βιτρίνα κάποιου και να τον βάλει σε έξοδα μόνο και μόνο για να διασκεδάσει», τονίζει.
Οι δύο νέοι είναι από τα παλαιότερα μέλη της ομάδας Τill death. Το όνομά της δεν είναι τυχαίο. «Από τη στιγμή που έχεις περάσει την ηλικία των 18-20 που ακόμα θεωρείται μια νεανική τρέλα και συνεχίζεις μετά από αρκετά χρόνια, σημαίνει ότι το κάνεις συνειδητά. Πλέον είναι το χόμπι μου», λέει ο Dask, ενώ ο Sake ονειρεύεται τη νέα γενιά γκραφιτάδων: «Σαν γονιός θα έχω τις ίδιες ανησυχίες που είχαν και οι δικοί μου, αλλά θα νιώσω χαρά αν ο γιος μου πει ότι θα ήθελε να βάφει κι αυτός».
Η ΜΑΝΙΑ ΤΟΥ ΤΡΕΝΟΥ
«Το στοίχημα είναι να βάλεις την υπογραφή σου και αυτή να… ταξιδέψει με το τρένο κατά μήκος της πόλης»
«Όλα άρχισαν από την ανάγκη να μπει λίγο χρώμα στην καθημερινότητα»
Από το 1992, όταν δημιούργησε την πρώτη ομάδα graffiti στην Αθήνα και λίγο αργότερα που άρχισε να φέρνει τη ραπ μουσική στα ελληνικά ακούσματα με το μουσικό συγκρότημα Τerror Χ Crew, ήταν από τους ελάχιστους που ασχoλούνταν με αυτή την «αλήτικη» τέχνη.
Έζησε τα χρόνια των αυτοσχέδιων μαρκαδόρων, των σπρέι από γυαλιστικά παπουτσιών και της τράκας από τη μάνα για να αγοράσει χρώματα, ενώ περνούσε ατελείωτες ώρες προσπαθώντας να αντιγράψει σχέδια που έβλεπε σε εξώφυλλα δίσκων hip hop.
Πειραματίστηκε με τα γράμματα μέχρι να καταλήξει στους χαρακτήρες, με τους οποίους υπογράφει, ενώ έχει οργώσει σχεδόν όλη την Ελλάδα συμμετέχοντας σε φεστιβάλ και εκδηλώσεις.
«Η εικόνα της πόλης εκείνη την εποχή μέσα στο τόσο τσιμέντο ήταν γκρίζα, μίζερη και καταθλιπτική. Έτσι, όλα άρχισαν από την ανάγκη να μπει λίγο χρώμα στην καθημερινότητα», λέει ο Αρτέμης. Όπως θυμάται, τότε η ποικιλία των χρωμάτων δεν ήταν μεγάλη. «Αρχικά ήταν μόνο τα βασικά χρώματα. Κάποτε μια εταιρεία έφερε ένα μοβ σπρέι και θυμάμαι είχα ξετρελαθεί. Για πολύ καιρό όλα μου τα σκίτσα ήταν μοβ».
Στα 33 του ο Αρτέμης χαίρεται που βλέπει τη νέα γενιά των γκραφιτάδων να αναπτύσσεται, ενώ και ο ίδιος δεν έχει εγκαταλείψει την τέχνη. «Εξακολουθώ και βρίσκω ήρεμα σημεία για να βάψω. Είναι ακόμα μια μορφή έκφρασης αλλά και χαλάρωσης, για μένα όμως σημαίνει και κάτι άλλο. Το graffiti είναι η εικαστική πλευρά του hip hop», λέει.
Στάση εργασίας για τα μπλόκα στους συρμούς
