Βρήκαν από τι πέθανε ο Τουταγχαμών

Χρησιμοποιώντας προηγμένες επιστημονικές μεθόδους, μεταξύ των οποίων αναλύσεις του DNA από βασιλικές μούμιες, επιστήμονες ανακάλυψαν ότι ο βασιλιάς Τουταγχαμών, το παιδί-Φαραώ, έχασε τη ζωή του εξαιτίας ενός κατάγματος και της ελονοσίας.

Η ίδια μελέτη αποκαλύπτει και το γενεαλογικό του δέντρο, καθώς αναγνωρίστηκαν οι μούμιες των γονέων του.

Όπως γράφουν οι επιστήμονες στο τεύχος της 17^ης Φεβρουαρίου της «Επιθεώρησης της Αμερικανικής Ιατρικής Εταιρείας» (JAMA), η 18^η δυναστεία (1550-1295 π.Χ.) του Νέου Βασιλείου ήταν ένας από τους ισχυρότερους βασιλικούς οίκους της αρχαίας Αιγύπτου.

Η δυναστεία αυτή συμπεριελάμβανε την βασιλεία του Τουταγχαμών, του πιο διάσημου ενδεχομένως Φαραώ απ’ όλους, ο οποίος όμως βασίλεψε για λίγο. Ο Τουταγχαμών πέθανε τον ένατο χρόνο της βασιλείας του, γύρω στο 1324 π.Χ., σε ηλικία 19 ετών.

«Λίγα ήταν γνωστά για τον Τουταγχαμών και τους προγόνους του πριν από την ανακάλυψη του ασύλητουτάφου του το 1922 από τον Χάουαρντ Κάρτερ, αλλά η μούμια του και οι ανεκτίμητοι θησαυροί που βρέθηκαν μαζί του, σε συνδυασμό με άλλες σημαντικές αρχαιολογικές ανακαλύψεις του 20^ου αιώνα, παρείχαν σημαντικές πληροφορίες για την ζωή και την οικογένεια του παιδιού-Φαραώ», σημειώνουν οι ερευνητές.

Επειδή ο Τουταγχαμών πέθανε τόσο νέος και δεν άφησε κληρονόμους, υπήρξαν ατέλειωτες εικασίες για τις πιθανές αρρώστιες που εκδηλώθηκαν στην οικογένειά του και συνέβαλαν στον θάνατό του.

Επιπλέον, τα αρχαία έργα Τέχνης έδειχναν πως ο Φαραώ και τα άλλα μέλη της βασιλικής οικογένειας της εποχής είχαν κάπως θηλυπρεπή εμφάνιση. Οι ασθένειες που είχαν προταθεί ως πιθανές εξηγήσεις γι’ αυτή την εμφάνιση ήταν μια μορφή γυναικομαστίας (είναι η υπερβολική ανάπτυξη των μαστών στους άντρες που συνήθως οφείλεται σε ορμονική δυσλειτουργία), το σύνδρομο Μάρφαν και άλλες.

Εντούτοις, «οι περισσότερες από τις ιατρικές διαγνώσεις είναι υποθέσεις που πηγάζουν από παρατήρηση και ερμηνεία των έργων Τέχνης και όχι από την επιστημονική αξιολόγηση των μουμιοποιημένων σωρών των μελών της βασιλικής οικογένειας», γράφουν οι επιστήμονες.

Υπήρχαν επίσης ερωτηματικά για μερικές βασιλικές μούμιες της εποχής, οι οποίες δεν είχαν ταυτοποιηθεί.

Η μελέτη

Όλ’ αυτά ανέλαβαν να τα αποσαφηνίσουν ο δρ Zahi Hawass, επικεφαλής του Ανώτατου Συμβουλίου Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου και οι συνεργάτες του.

Η έρευνά τους συμπεριέλαβε 11 βασιλικές μούμιες του Νέου Βασιλείου και είχε ως στόχο όχι μόνο να βρεθεί η ακριβής συγγενική σχέση μεταξύ τους, αλλά και τα τυχόν παθολογικά χαρακτηριστικά για κληρονομούμενες διαταραχές και λοιμώδη νοσήματα.

Η μία βασιλική μούμια ήταν αυτή του Τουταγχαμών, ενώ οι άλλες δέκα επελέγησαν επειδή ήταν της ίδιας χρονικής περιόδου (1410-1324 π.Χ.) και λογικά θα συμπεριελάμβαναν μεταξύ τους κάποιους συγγενείς του.

Εκτός από αυτές τις 11, επελέγησαν ακόμα 5, οι οποίες ήταν προγενέστερες (1550-1479 π.Χ.) και δεν φαινόταν να έχουν συγγενική σχέση με τον Τουταγχαμών.

Αναζήτησαν επίσης τυχόν στοιχεία για τις αιτίες θανάτου του Τουταγχαμών, καθώς ως πιθανές αιτίες έχουν προταθεί κατά καιρούς τραυματισμός, σηψαιμία (μόλυνση του αίματος) ή λιπώδης εμβολισμός (είσοδος λίπους σε μία αρτηρία) έπειτα από κάταγμα του μηριαίου οστού, δολοφονία με χτύπημα στο πίσω μέρος του κεφαλιού και δολοφονία και δηλητήριο.

Από τον Σεπτέμβριο του 2007 έως τον Οκτώβριο του 2009, οι μούμιες υποβλήθηκαν σε λεπτομερείς ανθρωπολογικές, ακτινολογικές και γενετικές μελέτες (λήφθηκαν δείγματα DNA από 2-4 βιοψίες σε κάθε μούμια).

Τα ευρήματα

Τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής ήταν να αναγνωριστεί η μούμια με τον κωδικό KV35EL ως η Τίγε, μητέρα του Φαραώ Ακένατον και γιαγιά του Τουταγχαμών, η μούμια με τον κωδικό KV55 ως αυτή του Ακένατον, πατέρα του Τουταγχαμών, και η μούμια με τον κωδικό KV35YL ως αυτή της μητέρας του Τουταγχαμών και αδελφής του Ακένατον (οι γάμοι μεταξύ αδελφιών ήταν συνηθισμένοι την εποχή των Φαραώ).

Ενδείξεις γυναικομαστίας ή συνδρόμου Μάρφαν δεν βρέθηκαν, γεγονός που οδήγησε τους ερευνητές στο συμπέρασμα ότι οι ενδείξεις της θηλυπρέπειας στα έργα Τέχνης της εποχής δεν είχαν βιολογική βάση, αλλά μάλλον αντικατοπτρίζουν τις τάσεις της… μόδας της εποχής.

Ωστόσο, αυτό που βρήκαν οι ερευνητές ήταν πως στην οικογένεια του Τουταγχαμών υπήρχαν διάφορες συγγενείς δυσμορφίες των οστών (μεταξύ αυτών και μία που λέγεται νόσος Κόλερ ΙΙ) οι οποίες όμως δεν θα μπορούσαν να του έχουν κοστίσει τη ζωή.

Ο θάνατός του είναι πολύ πιθανό να επήλθε από ελονοσία από πλασμώδιο Falciparum, καθώς οι γενετικές εξετάσεις για τρία γονίδια του συγκεκριμένου παρασίτου (τα STEVOR, AMA1 και MSP1) εντόπισαν ίχνη τους στις τέσσερις μούμιες της οικογένειας του Τουταγχαμών, συμπεριλαμβανομένης της δικής του.

Επιπλέον, η ανάλυση έδειξε στο παιδί-Φαραώ την παρουσία μη αγγειακής οστικής νέκρωσης (μία κατάσταση κατά την οποία η μειωμένη παροχή αίματος στα οστά οδηγεί σε νέκρωση του οστού που δεν αιματώνεται καλά) σε κάταγμα που συνέβη λίγο καιρό πριν από τον θάνατό του.

Ο συνδυασμός της ελονοσίας με την μη αγγειακή οστική νέκρωση είναι η πιο πιθανή αιτία θανάτου του Τουταγχαμών.

Το εύρημα ότι ο Τουταγχαμών δεν περπατούσε καλά και έπασχε από ελονοσία «υποστηρίζεται και από την ανακάλυψη μπαστουνιών και ενός φαρμακείου για τη μετά θάνατον ζωή που βρέθηκαν στον τάφο του», σημειώνουν οι ερευνητές.

Οι ερευνητές καταλήγουν ότι, με βάση τα ευρήματά τους, το πιθανότερο είναι πως ο Τουταγχαμών έπαθε κάποιο κάταγμα, πιθανώς από μία πτώση, και όταν προσεβλήθη από ελονοσία υπέστη την μοιραία μη αγγειακή οστική νέκρωση.