Βία, έγκλημα και πόνος βρίσκουν τη θέση τους στο Μουσείο Ορσέ του Παρισιού. Και αναδεικνύουν την… ομορφιά τους.

Με υπογραφές από τον Γκόγια ώς τον Πικάσο και από τον Ντεγκά ώς τον Γουόρχολ
Κάνει εμφάνιση πρωταγωνίστριας 33 χρόνια μετά τον τελευταίο αποκεφαλισμό που διέπραξε. Ποζάρει ντυμένη με μαύρα πέπλα ανάμεσα σε αριστουργήματα που υπογράφουν από τον Γκόγια ώς τον Πικάσο και από τον Ντεγκά ώς τον Γουόρχολ. Η «Χήρα», όπως είναι το παρατσούκλι της, δεν είναι παρά η γκιλοτίνα που χρησιμοποιήθηκε για τελευταία φορά στη Γαλλία το 1977. Και που τώρα «εξαγνίζεται» και εμφανίζεται ως μουσειακό έκθεμα στην έκθεση «Έγκλημα και Τιμωρία» του Μουσείου Ορσέ στο Παρίσι (έως τις 27 Ιουνίου).

Μια έκθεση- πρόκληση που επιχειρεί να ανακαλύψει την ομορφιά της βίας σε μια διοργάνωση που για πρώτη φορά παγκοσμίως συγκεντρώνει σε έναν χώρο τόσα πολλά κορυφαία έργα τέχνης των τελευταίων 200 ετών- από το 1791 που ο Γάλλος πολιτικός Λε Πελετιέ ντε Σεν Φαργκό ζήτησε την κατάργηση της θανατικής ποινής έως τις 30 Σεπτεμβρίου του 1981 οπότε και καταργήθηκε η θανατική ποινή στη Γαλλία.

«Η έκθεση έχει κάποιες αποτρόπαιες διαστάσεις. Όπως η γκιλοτίνα», παραδέχεται στη διεθνή έκδοση του «Ιndependent» και στον Τζον Λίτσφιλντ ο βασικός επιμελητής της έκθεσης, ιστορικός της τέχνης Ζαν Κλερ. «Όπως επίσης πρωτοσέλιδα εφημερίδων και σκίτσα που δεν θα περιμένατε πιθανόν να δείτε σε ένα μουσείο όπως το Ορσέ. Υπάρ χουν όμως και εξαιρετικά έργα των Γκόγια, Μπλέικ, Ντελακρουά, Ντεγκά…».

Πίσω από την ιδέα για την έκθεση βρίσκεται ο πρώην υπουργός Δικαιοσύνης της Γαλλίας Ρομπέρ Μπατεντέρ- 82 ετών σήμερα- που αγωνίστηκε με πάθος για την κατάργηση της θανατικής ποινής και την κατάργηση της γκιλοτίνας. Και ήταν εκείνος που επέμενε για την παρουσία του «παλιού του εχθρού», όπως αποκαλεί την γκιλοτίνα, στην έκθεση.

Τι γυρεύουν όμως τόσοι φόνοι, βιασμοί, στραγγαλισμοί, αποκεφαλισμοί, λιθοβολισμοί, κανιβαλισμοί και βασανιστήρια, τόσο άγρια εγκλήματα, γεμάτα φρίκη και πόνο σε έναν χώρο που φιλοξενεί μία από τις σπουδαιότερες συλλογές ιμπρεσιονιστών και φημίζεται για την ηρεμία που αποπνέει; «Ο ρόλος της βίας είναι γνωστός στη λογοτεχνία από την αρχαία ελληνική τραγωδία ώς τον Αλμπέρ Καμί και μυθιστορήματα- θρίλερ. Η βία ως βασικό στοιχείο της ανθρώπινης ύπαρξης υφίσταται εξίσου στην τέχνη, αλλά συχνά είτε προσεγγίζεται επιφανειακά είτε αγνοείται», εκτιμά ο κ. Μπατεντέρ.

«Ομορφιά και φρίκη είναι αδιαίρετα στοιχεία της ανθρώπινης ύπαρξης», λέει ο Ζαν Κλερ. «Θα αναρωτιέστε τι θέλουμε να πούμε με αυτήν την έκθεση. Ότι μπορεί η τέχνη να μας απελευθερώσει από τον τρόμο; Όχι ακριβώς. Ότι μπορεί να αναδείξει την ομορφιά μέσα από τον φόβο και τον θάνατο; Ναι. Μπορεί, αλλά όχι με την πρωτότυπη έννοια του όρου ομορφιά. Μάλλον προσφέροντάς μας τη βαθύτερη δυνατή αίσθηση περί του τι είναι η ζωή».

Ενοχα μυστικά


Άγνωστες- βίαιες- πτυχές μεγάλων ζωγράφων έχουν την ευκαιρία να ανακαλύψουν οι επισκέπτες της έκθεσης στο Μουσείο Ορσέ του Παρισιού. Ποιος φαντάζεται πως ο ζωγράφος των τοπίων και των νεκρών φύσεων, Πολ Σεζάν, είχε ζωγραφίσει έναν άντρα να στραγγαλίζει μια γυναίκα με τη βοήθεια μιας άλλης; Ή πόσοι γνωρίζουν πως ο «αιρετικός των ιμπρεσιονιστών» Εντγκάρ Ντεγκά πέρα από τις αγαπημένες του μπαλαρίνες είχε ζωγραφίσει και τον πίνακα «Βιασμός», στον οποίο απεικονίζεται ένας άνδρας που δείχνει να έχει απειλητικές διαθέσεις στο ίδιο δωμάτιο με μια αλλόφρονα μισόγυμνη γονατιστή γυναίκα;