«Και τους τρεις άντρες της ζωής μου τους παντρεύτηκα» έλεγε η Κυβέλη. Εζησε μια ζωή με περιπέτειες και δυσκολίες αλλά μακρά (πέθανε ενενήντα, τουλάχιστον, χρονών) και γεμάτη (πρωταγωνίστησε για δεκαετίες στην πορεία του ελληνικού θεάτρου) και άφησε πίσω της μια καλλιτεχνική δυναστεία

Ηταν γύρω στα 1890 όταν μια φτωχή γυναίκα, η Μαρία Αδριανού, που ξενοδούλευε, βρήκε ένα κοριτσάκι, βρέφος ακόμα, έκθετο που στον λαιμό του είχε περασμένο ένα κόσμημα με χαραγμένο το όνομα Κυβέλη. Με τη συμβουλή της οικογένειας Λεονάρδου στην οποία εργαζόταν θα το παραδώσει στο Βρεφοκομείο Αθηνών απ΄ όπου αργότερα με τον άνδρα της, τον τσαγκάρη Αναστάση Αδριανό, θα το υιοθετήσουν. Το όνομα αυτού, Κυβέλη: η κατοπινή Κυρία Κυβέλη που κυριάρχησε για πολλές δεκαετίες στην ελληνική σκηνή.

Ο μύθος θέλει το κοριτσάκι να έχει γεννηθεί στη Σμύρνη το 1888 αλλά παίζουν και οι χρονολογίες 1887 και 1884. Από παιδί «είχε μέσα του τον διάβολο για το θέατρο». Από τα μαθήματα απαγγελίας στον καθηγητή Σιγάλα που την έστειλαν να κάνει και το πρώτο βραβείο που κέρδισε το 1901, έφηβη ακόμα, σε επίδειξη των μαθητριών του, θα βρεθεί την ίδια χρονιά στη βραχύβια δραματική σχολή του Βασιλικού Θεάτρου. Και αμέσως μετά στην ομάδα- τους «μύστες»- της «Νέας Σκηνής» του Κωνσταντίνου Χρηστομάνου- από τους σταθμούς του ελληνικού θεάτρου στην ανατολή του 20ού αιώνα. Εκεί η Κυβέλη θα πάρει το βάφτισμα της σκηνής: Ιουλιέτα στη σκηνή του μπαλκονιού από την τραγωδία του Σαίξπηρ «Ρωμαίος και Ιουλιέτα», τον Σεπτέμβριο του 1901. Εκεί θα χρισθεί αμέσως πρωταγωνίστρια. Ο δύσμορφος αλλά βαθιά καλλιεργημένος Χρηστομάνος θα γίνει ο Πυγμαλίων της μικρής και η όμορφη Κυβέλη η μούσα του.

Ο μύθος λέει πως ήταν βαθιά ερωτευμένος μαζί της- του θύμιζε λέει τη Σίσι, τη θλιμμένη αυτοκράτειρα, της οποίας υπήρξε δάσκαλος. Η Κυβέλη στα τέσσερα χρόνια που άντεξε η «Νέα Σκηνή» θα παίξει ρεπερτόριο ευρύ που κυμαίνεται από δραματικούς έως κωμικούς ρόλους και από Τολστόι και Γκολντόνι έως Τσέχωφ και Ιψεν.

Στον θίασο όμως ήταν και ο νεαρός Μήτσος Μυράτ- ο Ρωμαίος στην πρώτη της εμφάνιση. Ο οποίος επίσης την ερωτεύτηκε. Τρελά. Δεν θα συμβεί το ίδιο με την Κυβέλη. Θα τον παντρευτεί όμως. Το 1903. Ο γάμος θα αντέξει λιγότερο από την «Νέα Σκηνή»: τρία χρόνια. Θα αποκτήσουν δύο παιδιά, και μάλιστα μέσα στον ίδιο χρόνο, το 1905: τον Αλέκο και τη Μιράντα που αργότερα θα ακολουθήσει την πορεία της μητέρας και του πατέρα της. Η Κυβέλη δεν θα αγαπήσει ποτέ τον Μυράτ.

Το 1906 γνωρίζει τον ωραίο και εύπορο νέο Κώστα Θεοδωρίδη. Το φλερτ θα εξελιχθεί σε έρωτα. Αμοιβαίο. Και σε σκάνδαλο. Η Κυβέλη εγκαταλείπει σύζυγο και μωρά παιδιά και φεύγει με τον Θεοδωρίδη στο Παρίσι! Βουίζει ο τόπος. Οταν γυρίζουν έπειτα από δέκα μήνες και η Κυβέλη επανεμφανίζεται στη σκηνή, ο Τύπος χτυπάει με… ρομφαία την άπιστη που παράτησε την οικογένειά της. «Τω καιρώ εκείνω υπήρχε γυνή τις ονόματι Κυβέλη […] Και εγκαταλείψασα τον σύζυγον και τα τέκνα, μετέβη μετά του ερωμένου αυτής εις Παρισίους. Και επανακάμψασα εκείθεν μετά δέκα μήνες, καλεί σήμερον το φιλοθεάμον κοινόν ίνα και πάλι θαυμάση αυτήν» γράφουν. Ο Μυράτ δεν λέει να το χωνέψει- κοντεύει να τρελαθεί. Και θυμάται, λέει το παραμύθι, πως όταν η γυναίκα του κόντεψε να πεθάνει από επιλόχειο πυρετό μετά τη γέννα της Μιράντας είχε προσευχηθεί: «Ας γίνει καλά κι ας τη χάσω». Και την έχασε. Ο κόσμος όμως εύκολα τη συγχωρεί. Η Κυβέλη είναι αγαπημένη ηθοποιός του, πρωταγωνίστρια, έχει κοινό φανατικό… Και γίνεται πια θιασαρχίνα. Ο καινούργιος της άντρας, με τον οποίο αποκτούν το 1907 την Αλίκη, τη δεύτερη κόρη της, που επίσης θα ακολουθήσει τον δρόμο του θεάτρου, αναλαμβάνει τα διοικητικά και τα οικονομικά του θιάσου για μια εικοσαετία και διατηρεί την ευθύνη ακόμα και μετά το διαζύγιό τους.

Τη θεατρική ζωή του τόπου, μετά τη διάλυση της «Νέας Σκηνής» και το κλείσιμο του «Βασιλικού Θεάτρου», στοιχειώνει η βεντετοκρατία: από τη μια πλευρά η Κυβέλη, από την άλλη η αναλόγων προδιαγραφών Μαρίκα Κοτοπούλη, η προερχόμενη από τους κόλπους του «Βασιλικού». Περίπου συνομήλικες, σε αντίπαλα πολιτικά στρατόπεδα καθώς ο Διχασμός βράζει- βενιζελική η Κυβέλη, βασιλική η Μαρίκα – ζουν τον δικό τους… εμφύλιο: ποια θα ανεβάσει το τάδε έργο πρώτη, ποια θα εξασφαλίσει τον καινούργιο Ξενόπουλο ή τον καινούργιο Μελά, δύο στρατόπεδα, κατάσκοποι, αψιμαχίες… Φτάνουν να ανεβάζουν το ίδιο έργο την ίδια μέρα. Η παρουσία του Μήτσου Μυράτ, ο οποίος παντρεύτηκε στο μεταξύ την αδελφή της Κοτοπούλη, την Χρυσούλα, επίσης ηθοποιό (γιος τους, ο Δημήτρης Μυράτ), ενίσχυε την αντιπαλότητα.

Η ταύτισή της με το βενιζελικό στρατόπεδο έχει και τα επίχειρά της. Η Κυβέλη συλλαμβάνεται στα Νοεμβριανά του 1917, κατεβάζουν το όνομά της από τη μαρκίζα του θεάτρου, της απαγορεύουν να παίξει, αργότερα αυτοεξορίζεται στο Παρίσι όπου σπουδάζουν τα παιδιά της. Το ΄17 γνωρίζονται εκ του σύνεγγυς με τον Ελευθέριο Βενιζέλο και το διάστημα της δικής του αυτοεξορίας στο Παρίσι, μετά την ήττα του στις εκλογές του 1920, τον συναναστρέφεται στενά. Οι φήμες για ειδύλλιο φουντώνουν. Η ίδια δεν θα το διαψεύσει ποτέ. Ούτε θα το επιβεβαιώσει. Το αφήνει να «σέρνεται». Ξέρει να συντηρεί τον μύθο της… «Μα πώς είναι δυνατόν να σκεφτώ ότι θα με ερωτευτεί ο Κύριος Ημών Ιησούς Χριστός;» απαντούσε πλαγίως στις σχετικές ερωτήσεις. Σίγουρα όμως θα την ερωτευτεί άλλος- μέλλων- πρωθυπουργός.

Θερμές ευχαριστίες στο Ινστιτούτο Κυβέλη που εδρεύει στη Σύρο, και προσωπικά στην πρόεδρό του Βαλεντίνη Στεφανίδου- Ποταμιάνου, δισεγγονή της Κυβέλης, εγγονή της Μιράντας και κόρη της Κυβέλης Θεοχάρη- Ζωγραφίδου, και στη θεατρολόγο Μαίρη Καπή που σχεδιάζει την πρώτη βιογραφία της Κυβέλης για την αμέριστη βοήθειά τους και τη διάθεση των φωτογραφιών από το αρχείο του Ινστιτούτου. Το αφιέρωμα βασίστηκε στη σύντομη βιογραφία της Κυβέλης που περιέχεται στην ιστοσελίδα www. cybele. gr του Ινστιτούτου.

gsarigiannis@dolnet.gr

Ερωτευμένη με τον Γ. Παπανδρέου

1920. Η Κυβέλη περιοδεύει στη Χίο, ο παρεπιδημών στο νησί, αξιωματικός ακόμα του Πολεμικού Ναυτικού, συγγραφέας Παντελής Χορν την πληροφορεί πως το ρεπερτόριό της έχει λογοκριθεί και πως δεν μπορεί να παρουσιάσει όλα τα έργα που έχει προγραμματίσει προκειμένου να μην εξαφθούν τα εύφλεκτα πολιτικά πάθη. Η Κυβέλη, μια και δυο τα μαζεύει και πηγαίνει να διαμαρτυρηθεί στον υπεύθυνο: τον γενικό διοικητή του νησιού- κάτι σαν νομάρχης. Είναι ο Γεώργιος Παπανδρέου. Τα πολιτικά πάθη δεν θα εξαφθούν. Θα ανάψει όμως ένας θυελλώδης έρωτας. Και μια παράνομη ερωτική σχέση αρχίζειη Κυβέλη είναι παντρεμένη, όπως και ο Παπανδρέου, ο γιος του Ανδρέας χρονιάρικο μωρό είναι ακόμη. «Αν δεν είχα συναντήσει τον Γιώργη δεν θα είχα μάθει ποτέ τι πράγμα είναι ο έρωτας» ομολογούσε η Κυβέλη. Κάποια στιγμή ο Μήτσος Μυράτ, ο πρώτος σύζυγος, όταν εκείνη το έσκασε, λέγεται πως είπε στον Κώστα Θεοδωρίδη- τον δεύτερο: «Κάποτε θα σε πληρώσει με το ίδιο νόμισμα». Ο λόγος του επαληθεύτηκε.

Θα παντρευτούν με τον Παπανδρέου- ο τρίτος της γάμος- ύστερα από αρκετά χρόνια, στο τέλος της δεκαετίας, αφού έχουν το 1928 αποκτήσει έναν γιο, τον Γιώργο, τη μεγάλη αδυναμία της Κυβέλης.

Ο Παπανδρέου όμως δεν θέλει την Κυβέλη στη σκηνή. Και η Κυβέλη αποσύρεται. Από το 1934 μέχρι το ΄49, με μια μικρή διακοπή το 1941. Δεκαπέντε ολόκληρα χρόνια. Θα ακολουθήσει την πορεία του άντρα της που φτάνει μέχρι την πρωθυπουργία- φυγαδεύεται, μάλιστα, στη Μέση Ανατολή, κοντά του. Οι περιπέτειες με την υγεία του μικρού της γιου την οδηγούν σε πολλά ταξίδια στην Ευρώπη και την Αμερική. Ο έρωτας με τον Παπανδρέου ξεθυμαίνει. Από το 1949 αποξενώνονται. Δεν θα πάρουν ποτέ διαζύγιο αλλά θα παραμείνουν σε διάσταση.

Και φυσικά η Κυβέλη επιστρέφειπού αλλού;- στη σκηνή. Εως το 1967, οπότε και αποσύρεται. Τον Νοέμβριο του 1968 πεθαίνει ο Γεώργιος Παπανδρέου- Γέρος της Δημοκρατίας πια. Θα ακολουθήσει τη σορό του- συνέχιζε να είναι η νόμιμη σύζυγός του- σε μία κηδεία που μετατρέπεται στην πρώτη παλλαϊκή διαμαρτυρία κατά της δικτατορίας.

Η Κυβέλη θα φύγει από τη ζωή το 1978. Είναι τουλάχιστον 90 ετών. Και αυτή που δεν είχε προηγούμενη γενιά, αφήνει, εκτός από τον μύθο της, μια γενιά μεγάλη και δεμένη. Που κάρπισε στις τέχνες- μια αληθινή καλλιτεχνική δυναστεία: τέσσερα παιδιά, πέντε εγγόνια, έξι δισέγγονα και πέντε τρισέγγονα που μέχρι σήμερα έχουν πολλαπλασιαστεί.

1888

Η πιθανολογούμενη χρονιά γέννησής της

1903

Γάμος με τον Μήτσο Μυράτ

1906

Γάμος με τον Κώστα Θεοδωρίδη

1928

Γάμος με τον Γεώργιο Παπανδρέου

Τελευταία Νέα