Οταν τα αγροτόπαιδα µπήκαν στο Πεκίνο
Ρούσσος Βρανάς
Η κοµµουνιστική επικράτηση δεν είχε προβλεφθεί από κανέναν. Ακόµη και το 1948, η εφηµερίδα «Λε Μοντ» καθησύχαζε τον δυτικό κόσµο υποστηρίζοντας ότι µια νίκη των κοµµουνιστών ήταν αδιανόητη. Ο Μάο και οι σύντροφοί του όµως είχαν τα δικά τους σχέδια. Οχυρωµένοι στα προπύργιά τους στη Βόρεια Κίνα, περίµεναν την κατάρρευση του εθνικιστικού στρατού. Γνώριζαν καλά πόσο ήταν αποδιοργανωµένος και απογοητευµένος µετά την ήττα του από τους Γιαπωνέζους. Για να επιταχύνουν αυτή την κατάρρευση, τον υποχρέωσαν να αναπτυχθεί υπερβολικά χωρίς τις απαραίτητες γραµµές επικοινωνίας και τον παρενοχλούσαν συστηµατικά. Ο Κόκκινος Στρατός θα δώσει το αποφασιστικό πλήγµα το φθινόπωρο του 1948 στη Μαντζουρία, που διαθέτει άφθονο σοβιετικό υλικό και εξαιρετική οργάνωση. Ο Λιν Πιάο περνάει στην επίθεση. Τριάντα µεραρχίες των εθνικιστών διαλύονται ή περνούν στην πλευρά των κοµµουνιστών. Υστερα έρχεται η σειρά της πανουργίας. Ικανοί διαπραγµατευτές ανοίγουν τον δρόµο των κοµµουνιστών προς το Τιεντσίν και το Πεκίνο. Με τίµηµα εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς, η µεγάλη µάχη του Χουαϊχάι οδηγεί στη Σαγκάη, η οποία καταλαµβάνεται τον Μάρτιο του 1949. Τα υπόλοιπα θα έρθουν από µόνα τους: η Καντώνα το φθινόπωρο της ίδιας χρονιάς, το Θιβέτ το 1951.
Πιο εντυπωσιακή και από τη στρατιωτική νίκη είναι η αποτελεσµατικότητα µε την οποία εγκαθίσταται η νέα εξουσία. Τα νέα στελέχη είναι όλα τους παιδιά του Λιου Σιαοσί και των συνεργατών του στο περίφηµο «Γραφείο της Βόρειας Κίνας». Οι εξαιρετικές οργανωτικές ικανότητες του Λιου τον έχουν φέρει στο νούµερο 2 του ΚΚΚ στο έβδοµο συνέδριό του, το 1945, το οποίο επικυρώνει την ιδεολογική και πολιτική πρωτοκαθεδρία του Μάο. Οµως και ο Τσου ΕνΛάι παίζει έναν αναντικατάστατο ρόλο ως αρχηγός του Γενικού Επιτελείου, ενώ το κόµµα διαθέτει περίπου πενήντα ακόµη πολιτικοστρατιωτικά στελέχη µεγάλης αξίας.
Παρά την πείρα τους, νιώθουν δέος µπροστά στο τιτάνιο έργο της διακυβέρνησης µιας τόσο αχανούς χώρας. Φοβούνται τις πόλεις και τις φαντάζονται να κατοικούνται από ταξικούς εχθρούς. Θα περιµένουν κάµποσους µήνες ώσπου να εγκατασταθούν στο Πεκίνο, πίσω από τους κόκκινους τοίχους ενός πάρκου που γειτνιάζει µε το αυτοκρατορικό ανάκτορο. Οι περισσότεροι αγροτόπαιδα που στρατολόγησε ο Μάο στην κινεζική ύπαιθρο, θα αντικρύσουν για πρώτη φορά στη ζωή τους ηλεκτρικούς λαµπτήρες. Και οι στρατιώτες που θα µπουν στα µεγάλα ξενοδοχεία, θα ξαφνιαστούν τόσο από τους ανελκυστήρες που θα τους γαζώσουν µε τα µυδράλια.
Η κοµµουνιστική διοίκηση θα οργανωθεί γρήγορα. Ο κοµµατικός µηχανισµός επιβάλλεται παντού. Η Λαϊκή Δηµοκρατία της Κίνας ιδρύεται την 1η Οκτωβρίου 1949. Και τότε αρχίζει µια άλλη επανάσταση. Το νέο οικογενειακό δίκαιο καταργεί την επιρροή των οικογενειακών φατριών και επεκτείνει τις αρµοδιότητες του κόµµατος στην ιδιωτική ζωή. Η αγροτική µεταρρύθµιση δίνει την ευκαιρία στους χωρικούς να συνταχθούν πίσω από τη νέα εξουσία και να συντρίψουν την τάξη των γαιοκτηµόνων.
Ολα φαίνεται να πηγαίνουν καλά για το νέο καθεστώς. Το ταξίδι του Μάο στη Μόσχα το 1950 καταλήγει σε ένα σύµφωνο σοβιετικών εγγυήσεων για την ασφάλεια της χώρας και για σοβιετική οικονοµική βοήθεια. Η νικηφόρος είσοδος της Κίνας στον κορεατικό πόλεµο προκαλεί παγκόσµια αίσθηση.
Στο εσωτερικό της χώρας, οι πρώτες επαναστατικές πράξεις της νέας εξουσίας ενθουσιάζουν τον εξαντληµένο πληθυσµό. Το νέο καθεστώς αποκαθιστά την τάξη, σταθεροποιεί το εθνικό νόµισµα και ξαναβάζει µπροστά την οικονοµία, δίνοντας διαβεβαιώσεις στους επιχειρηµατίες οι οποίες οδηγούν στην ανάκαµψη της βιοµηχανίας. Ο Λιου Σιαοσί θα φτάσει στο σηµείο να πει: «Η εκµετάλλευση έχει κι αυτή τα πλεονεκτήµατά της». Τίποτα λιγότερο και τίποτα περισσότερο από αυτό ακριβώς που θα εφαρµόσει µερικές δεκαετίες αργότερα ο Ντενγκ Σιαοπίνγκ, υιοθετώντας ένα µοντέλο µεικτής οικονοµίας («σοσιαλισµό της αγοράς» το είπαν µερικοί) και θέτοντας τα θεµέλια του κρατικού καπιταλισµού της σύγχρονης Κίνας. Οµως, εκείνη η δήλωση του Λιου Σιαοσί αποδείχτηκε µοιραία για την καριέρα του (και ίσως και για τη ζωή του). Ιδιες ιδέες, άλλα χρόνια.
Οι στρατιώτες από την κινεζική ύπαιθρο, µπαίνοντας στα µεγάλα ξενοδοχεία του Πεκίνου, ξαφνιάστηκαν τόσο από τους ανελκυστήρες που τους γάζωσαν µε τα µυδράλια
Οι πρωταγωνιστές
?1893?1976?
Ο µεγάλος τιµονιέρης
Δάσκαλος ήθελε να γίνει ο φτωχός επαρχιώτης. Πάντα έλεγε πως το πρώτο χρέος στη ζωή του ήταν να γίνει δάσκαλος. Εµελλε όµως να γίνει ένας από τους σηµαντικότερους ηγέτες του 20ού αιώνα. Από τους ιδρυτές του Κοµµουνιστικού Κόµµατος το 1921, ο Μάο βρέθηκε αντιµέτωπος µε τον αρχηγό της εθνικιστικής κυβέρνησης Τσιανγκ Καϊ Σέκ, σε έναν ανελέητο εµφύλιο πόλεµο που έληξε µετά τον Β Παγκόσµιο Πόλεµο µε την επικράτηση των κοµµουνιστών. Η χώρα την οποία ανέλαβε να κυβερνήσει ο Μάο ήταν εξαιρετικά υπανάπτυκτη και φτωχή, χωρίς ορατές προοπτικές για το µέλλον.
Αντιµετωπίζοντας τα προβλήµατα της αγροτικής µεταρρύθµισης και του εκσυγχρονισµού είχε σχετική επιτυχία. Το 1956, η ανανεωτική εκστρατεία του µε το σύνθηµα «Αφήστε να ανθίσουν εκατό λουλούδια» γύρισε µπούµερανγκ, προκαλώντας ζωηρές επικρίσεις κατά της ηγεσίας και αιτήµατα για ριζικές αλλαγές. Η αντίδραση του Μάο ήταν να καταστείλει αυτό το κίνηµα. Τα επόµενα χρόνια σηµαδεύτηκαν από διαµάχες µε τη Σοβιετική Ενωση, εσωτερικές συγκρούσεις για την οικονοµική πολιτική και έντονες εχθρότητες στο περιβάλλον του προέδρου Μάο. Η Πολιτιστική Επανάσταση του 1966 ανέτρεψε την κοµµατική ιεραρχία και απείλησε µε κατάρρευση την Επανάσταση. Σηµαντικοί ηγέτες ταπεινώθηκαν και διαποµπεύθηκαν. Το 1969 όµως, όταν η κατάσταση βγήκε εκτός ελέγχου, ο Μάο τερµάτισε και αυτήν την επανάσταση. Παρ όλα αυτά, η χώρα σηµείωσε σηµαντική πρόοδο στη γεωργική και βιοµηχανική ανάπτυξη. Στις διεθνείς σχέσεις έγινε ισότιµος συνοµιλητής ισχυρών ασιατικών και δυτικών δυνάµεων.
Και ο Μάο έµεινε στην Ιστορία σαν ένας από τους τρεις χωρικούς που, µαζί µε τους ιδρυτές των δυναστειών των Χαν και των Μινγκ, κατάφεραν να κυβερνήσουν µια ενιαία Κίνα. ΛΙΟΥ ΣΙΑΟΣΙ
?1898?1969?
Ενας πρόωρος Ντενγκ
Γόνος εύπορης αγροτικής οικογένειας, ήταν ένας επαναστάτης, πολιτικός και θεωρητικός που έζησε σε λάθος χρόνο. Οι απόψεις του για τις αναγκαίες οικονοµικές µεταρρυθµίσεις στην Κίνα, που «έκλειναν το µάτι» σε έναν ελεγχόµενο καπιταλισµό, θα µπορούσαν σήµερα να του είχαν χαρίσει µεγάλες δόξες. Μολονότι όµως άσκησε χρέη προέδρου της χώρας επί δεκαετία, όταν για ένα διάστηµα ο Μάο είχε αποσυρθεί, έπεσε σε δυσµένεια στα χρόνια της Πολιτιστικής Επανάστασης, επειδή αυτές οι απόψεις του θεωρήθηκαν δεξιές και επειδή είχαν µεγάλη απήχηση στον κοµµατικό µηχανισµό και τον λαό ύστερα από τις καταστρεπτικές συνέπειες του µαοϊκού «µεγάλου άλµατος προς τα εµπρός». Με την έκρηξη της Πολιτιστικής Επανάστασης και τις εκκαθαρίσεις των εσωκοµµατικών αντιπάλων του Μάο, ο Λιου καταγγέλθηκε ως «προδότης» που έχει ξεστρατίσει στον καπιταλισµό. Τον Ιούλιο του 1966 αντικαταστάθηκε στην αντιπροεδρία του ΚΚΚ από τον Λιν Πιάο. Οι συνθήκες του θανάτου τού Λιου παραµένουν µέχρι σήµερα αδιευκρίνιστες. Μερικές εβδοµάδες µετά τον θάνατό του, ερυθροφρουροί ανακάλυψαν το πτώµα του στο πάτωµα, στις 12 Νοεµβρίου 1969. Με µυστικότητα η σορός του µεταφέρθηκε µε τζιπ σε ένα κρεµατόριο, όπου αποτεφρώθηκε µε το όνοµα Λιου Χουιχουάνγκ. Ως αίτιο του θανάτου γράφτηκε στο πιστοποιητικό «νόσος».
Η οικογένειά του έκανε τρία χρόνια να το µάθει και ο κινεζικός λαός δέκα. Οταν ο Ντενγκ Σιαοπίνγκ ανέβηκε στην εξουσία το 1978, αποκατέστησε πολιτικά τον Λιου και του έκανε δηµοσία δαπάνη µια κηδεία που είχε καθυστερήσει περισσότερο από δέκα χρόνια.
ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
1949
Υστερα από 20 χρόνια εµφυλίου πολέµου µε τους εθνικιστές, ο Μάο ιδρύει τη Λαϊκή Δηµοκρατία της Κίνας. Οι δυνάµεις του Τσανγκ Καϊ Σέκ αποσύρονται στην Ταϊβάν.
1950
Η Κίνα υποστηρίζει τη Βόρεια Κορέα εναντίον της υποστηριζόµενης από τις ΗΠΑ Νότιας Κορέας. Τουλάχιστον 100.000 κινέζοι στρατιώτες σκοτώνονται στον κορεατικό πόλεµο.
1956
Η ιδεολογική εκστρατεία των «Εκατό λουλουδιών». Η κριτική στο καθεστώς πρώτα ενθαρρύνεται και κατόπιν καταστέλλεται. 1958
Με το «Μεγάλο άλµα προς τα εµπρός», η Κίνα επιχειρεί να εισέλθει στη σύγχρονη εποχή µε κολεκτιβοποίηση της γεωργίας και εντατικοποίηση της βιοµηχανίας. Εκατοµµύρια Κινέζοι θα βρουν τον θάνατο από την πείνα µέχρι τον τερµατισµό του πειράµατος το 1961.
1966
Η δεκαετής Πολιτιστική Επανάσταση µε ιδεολογικό στόχο την αναβίωση του επαναστατικού πνεύµατος µετατρέπεται σε σύγκρουση για την εξουσία και προκαλεί µαζική κοινωνική και πολιτική αναταραχή. Ο Λιου Σιαοσί ταπεινώνεται από τους νεαρούς ερυθροφρουρούς.
1971
Η Κίνα γίνεται δεκτή ως µέλος του ΟΗΕ στη θέση της Ταϊβάν. Ο πρωταγωνιστής της Πολιτιστικής Επανάστασης Λιν Πιάο σκοτώνεται σε αεροπορικό δυστύχηµα, ύστερα από υποτιθέµενη απόπειρα πραξικοπήµατος κατά του Μάο.
1972
Επίσκεψη του προέδρου των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Νίξον στην Κίνα για την εξοµάλυνση των σχέσεων των δύο χωρών.
1976
Θάνατος του Μάο. Βετεράνοι του κόµµατος αποκρούουν την απόπειρα της χήρας του να καταλάβει την εξουσία µε τη λεγόµενη «Συµµορία των τεσσάρων». Ανοίγουν έτσι τον δρόµο στον µετριοπαθή µεταρρυθµιστή Ντενγκ Σιαοπίνγκ, που αναδεικνύεται σε κορυφαία προσωπικότητα της µεταµαοϊκής Κίνας.
