«Το βλέπεις αυτό το μήλο, κυρία; Εχει οκτώ φορές περισσότερες βιταμίνες και θρεπτικά συστατικά από αυτά που βρίσκεις στη λαϊκή και στα σούπερ μάρκετ. Και δεν έχει καθόλου φυτοφάρμακα. Είναι λίγο ακριβότερο, αλλά αξίζει τα λεφτά του»
O πωλητής στην υπαίθρια αγορά στην Κηφισιά μπορεί να μην έχει αποδείξεις γι΄ αυτά που λέει περί θρεπτικών συστατικών, έχει όμως σε εμφανές σημείο ένα έγγραφο που πιστοποιεί ότι τα μήλα στον πάγκο του προέρχονται από το χωράφι του και ότι πρόκειται για βιολογική καλλιέργεια. Και η κυρία, αφού ρίξει μια ματιά στο πιστοποιητικό, αγοράζει δύο κιλά μήλα «χωρίς φυτοφάρμακα», όπως την έχουν διαβεβαιώσει. Ετσι, πληρώνει σε καιρό οικονομικής κρίσης έως και 150% παραπάνω το κιλό σε σχέση με αυτά που πωλούνται στις συμβατικές λαϊκές αγορές και περίπου τα διπλάσια απ΄ ό,τι στο σούπερ μάρκετ.

Οπως φαίνεται, η συγκεκριμένη κυρία και αρκετοί ακόμα που έχουν συρρεύσει στην υπαίθρια αγορά βιολογικών στην Κηφισιά δεν δέχονται να ριψοκινδυνεύσουν την ύπαρξη υπερβολικών δόσεων φυτοφαρμάκων στα φρούτα και τα λαχανικά τους. Και το ποσοστό του ρίσκου είναι μεγάλο, συγκεκριμένα φέτος στην Αθήνα φτάνει το 12%: από τις 51 δειγματοληψίες που πραγματοποίησε η Νομαρχία σε νωπά οπωροκηπευτικά από τις αρχές του 2010 έως και τον Σεπτέμβριο εντοπίστηκαν σε λαϊκές αγορές- σύμφωνα με τον διευθυντή της Διεύθυνσης Αγροτικής Ανάπτυξης, κ. Τίτη- έξι περιπτώσεις υπέρβασης «των προβλεπόμενων τιμών των φυτοπροστατευτικών προϊόντων», οι οποίες παραπέμφθηκαν στον εισαγγελέα. Αντίστοιχα στην Ανατολική Αττική σε 37 ελέγχους εντοπίστηκαν, μέσω αναλύσεων του Γενικού Χημείου του Κράτους, δύο υπερβάσεις σε φρούτα και λαχανικά που πωλούνταν σε σούπερ μάρκετ.

Το «βάφτισμα». Ομως, δεν είναι μόνο τα φυτοφάρμακα. Ακόμα πιο συχνή παράβαση στις λαϊκές είναι τα παραπλανητικά στοιχεία προέλευσης των προϊόντων, το «βάφτισμά» τους ως ελληνικά ή από συγκεκριμένη τοποθεσία που τα κατατάσσει στην ελίτ της παραγωγής: στους 94 ελέγχους κατά τη διάρκεια του 9μήνου στην πρωτεύουσα βρέθηκαν 29 παραβάσεις τέτοιου είδους. Σαφώς λιγότερες περιπτώσεις καταγράφηκαν στα οπωροκηπευτικά αθηναϊκών σούπερ μάρκετ, όπου οι παραβάσεις «μη σωστής σήμανσης» έφτασαν τις οκτώ σε 135 ελέγχους. Την ίδια ώρα οι τιμές των φρούτων και των λαχανικών είναι κατά μέσον όρο 10-20% ακριβότερες στα σούπερ μάρκετ σε σχέση με τις λαϊκές, όπως προκύπτει από ενδεικτική τιμοληψία των «ΝΕΩΝ» τη Δευτέρα και την Τρίτη, ενώ υπάρχουν και κάποιες περιπτώσεις φθηνότερων προϊόντων στις υπεραγορές.

Αβέβαιη φρεσκάδα. «Στο ερώτημα “σούπερ μάρκετ ή λαϊκές αγορές” θα απαντούσα ότι το ελεγχόμενο περιβάλλον των σούπερ μάρκετ μάλλον είναι ασφαλέστερο απ΄ ό,τι η λαϊκή αγορά, καθώς στους εσωτερικούς χώρους εντοπίζονται λιγότεροι επιβαρυντικοί παράγοντες. Αντίθετα, στους πάγκους στον δρόμο τα προϊόντα είναι εκτεθειμένα για πολλές ώρες. Μπορεί να υπάρχει η αίσθηση ότι είναι πιο φρέσκα στη λαϊκή, όμως αυτό δεν είμαι σίγουρος ότι ισχύει στην πραγματικότητα», λέει ο διατροφολόγος-διαιτολόγος Γρηγόρης Ρίσβας. «Σε γενικές γραμμές τα νωπά φρούτα και λαχανικά που διατίθενται σε μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ είναι κατά τη γνώμη μου πιο ασφαλή, καθώς μπαίνουν αυστηρές προϋποθέσεις για τους παραγωγούς-προμηθευτές, ενώ μπορεί κανείς να ανιχνεύσει από πού ακριβώς προέρχονται, σε περίπτωση που χρειαστεί να γίνει ανάκληση προϊόντος. Ξοδεύουν πολλά χρήματα για αναλύσεις υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων και περιβαλλοντικών ρύπων και λαμβάνουν μέτρα προστασίας, καθώς δεν θέλουν με τίποτα να διακινδυνεύσουν το όνομά τους, αφού έτσι και συμβεί κάτι σε ένα υποκατάστημα το μαθαίνει όλη η Ελλάδα», εξηγεί ο χημικός τροφίμων, επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Διαιτολογίας Διατροφής του Χαροκόπειου Πα νεπιστημίου, Γιώργος Μπόσκου. Ανάμεσα σε άλλα τονίζει πως το προσωπικό των μεγάλων σούπερ μάρκετ έχει συνεχή εκπαίδευση σε θέματα ασφάλειας των τροφίμων, την ώρα που στις λαϊκές αγορές «η εφοδιαστική αλυσίδα δεν είναι ελεγχόμενη», καθώς εμφανίζονται πολλοί μεσάζοντες. Υπάρχει όμως και η αντίθετη άποψη: «Στις λαϊκές μπορεί να βρεθεί εύκολα η προέλευση των προϊόντων και αυτό γίνεται από τα τιμολόγια. Ακόμα και αν υπάρχει μεσάζοντας, θα πρέπει και πάλι να έχει παραστατικά», υποστηρίζει η κ. Ασπασία Μαρούγκα, πρόεδρος του συλλόγου εργαζομένων στον Ενιαίο Φορέα Ελέγχου Τροφίμων και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Οργανισμού Λαϊκών Αγορών.

Πρόβλημα προέλευσης. Επειτα, υπάρχουν και οι έλεγχοι, οι οποίοι όπως φαίνεται καταλογίζουν σε σούπερ μάρκετ- κυρίως στις δυτικές συνοικίες της Αθήνας- αρκετές παραβάσεις που έχουν να κάνουν με τη δυνατότητα ανίχνευσης της προέλευσης των προϊόντων που διαθέτουν στα ράφια τους. Για παράδειγμα, υποκατάστημα μίας από τις μεγαλύτερες αλυσίδες υπεραγορών στο Ιλιον «συνελήφθη» τον Μάρτιο να μην τηρεί με τον σωστό τρόπο τα βιβλία για την προέλευση των οπωροκηπευτικών, ενώ έναν μήνα πριν άλλα δύο σούπερ μάρκετ δεν ανέγραφαν την τιμή αγοράς και τους αριθμούς παρτίδας των φρούτων και των λαχανικών στα δελτία αποστολής. Συνολικά από ελέγχους υπεραγορών στη Δυτική Αθήνα βρέθηκαν 16 περιπτώσεις κατά τις οποίες υπήρχαν προβλήματα στον εντοπισμό της προέλευσης προϊόντων.

Χωρίς μεσάζοντα. «Τι εννοείτε αν μπορεί κανείς να εντοπίσει από πού προέρχονται τα προϊόντα μου; Πελάτες μου από την Αθήνα έχουν έρθει στην Αργολίδα και έχουν δει τα χωράφια μου. Τα τελευταία 12-13 χρόνια έχω κάθε εβδομάδα παρουσία στη λαϊκή αγορά στο Κοντόπευκο την Τρίτη, στα Βριλήσσια την Παρασκευή, στην Αγία Παρασκευή το Σάββατο. Η Νομαρχία μού έχει κάνει πολλούς ελέγχους, ο γεωπόνος μου προσέχει τις ποσότητες φυτοφαρμάκων που χρησιμοποιούμε και οι άνθρωποι που με εμπιστεύονται και αγοράζουν από τον πάγκο μου με ξέρουν προσωπικά εδώ και χρόνια. Ετσι και πάθει κανείς κάτι επειδή δεν είναι καλό αυτό που του δίνω, πάει, έκλεισα», λέει ο παραγωγός οπωροκηπευτικών Δημήτρης Δρούγκας, που πουλάει απευθείας σε λαϊκή αγορά χωρίς την παρεμβολή μεσαζόντων.

Η κατάσταση με τις παραβάσεις στα σούπερ μάρκετ και τις λαϊκές δεν διαφέρει πολύ στον Πειραιά. Από τους ελέγχους της αρμόδιας Νομαρχίας εντός του 2010, όπως και στην περίπτωση της πρωτεύουσας, έτσι και στο επίνειό της καταγράφηκαν περισσότερα φάουλ στις λαϊκές αγορές (22% επί του συνολικού αριθμού ελέγχων) παρά στους τομείς πώλησης οπωροκηπευτικών στα σούπερ μάρκετ (8,9%). «Στα σούπερ μάρκετ έχουμε πολλές υπερβάσεις ποσοστού κέρδους, διαφορές τιμής από το ράφι στο ταμείο, αλλά και ανακριβή στοιχεία για τις ημερομηνίες παραγωγής και λήξης», λέει ο αντινομάρχης Πειραιά, Σταύρος Μαρκάτος.

Οι κίνδυνοι:

εκτός από τα φυτοφάρμακα, υπάρχουν και οι «βαφτίσεις» των προϊόντων

Πιο αυστηροί οι έλεγχοι στα βιολογικά προϊόντα


Στο βασίλειο των βιολογικών υπαίθριων αγορών τα πράγματα φαίνονται εξ αρχής διαφορετικά: «Ημουν στη συμβατική καλλιέργεια και ξέρω τι γίνεται. Γι΄ αυτό πλέον τρώω μόνο βιολογικάακόμα και κρέας» λέει ο κ. Χρήστος Μπασανιώτης από το Βέλο Κορινθίας χωρίς να φοβάται αν θα κάνει τους άλλους να νομίζουν ότι προσπαθεί, με κάθε μέσο, να διαφημίσει τα προϊόντα του. «Εχουμε και ΙSΟ και σύστημα για την ανίχνευση της προέλευσης των προϊόντων και μας έχουν εγκρίνει από την Ε.Ε.». «Μόνο το ξεχορτάριασμα που χρειάζεται επειδή δεν χρησιμοποιούμε ζιζανιοκτόνα ανεβάζει το κόστος 30-40%. Επιπλέον τα προϊόντα μας είναι ευπαθή και αναγκαζόμαστε να πετάμε πολλά από αυτά, καθώς τα κόβουμε το πρωί για να τα πουλήσουμε το μεσημέρι ή το απόγευμα», συμπληρώνει ο παραγωγός βιολογικών από τον Μαραθώνα κ. Αλέξης Παπαθεοδωρόπουλος. Οπως κάθε βασίλειο όμως, έτσι και αυτό των βιολογικών έχει κάτι σάπιο: παραγωγοί υπό το καθεστώς της ανωνυμίας καταγγέλλουν ότι «συνάδελφοί» τους- μετρημένοι στα δάχτυλα- πωλούσαν προϊόντα για βιολογικά χωρίς να έχουν τα απαραίτητα πιστοποιητικά. Το κόλπο, σύμφωνα με γνώστες των καταστάσεων, έχει ως εξής: ένας παραγωγός έχει πιστοποιητικό για το χωράφι του που βγάζει χωρίς φυτοφάρμακα π.χ. 100 κιλά μήλα, όμως, ως διά μαγείας, πουλά τις διπλάσιες ή και τριπλάσιες ποσότητες, οι οποίες δεν φέρουν την πιστοποίηση του αρμόδιου φορέα για βιολογικά προϊόντα. Σε σχετικό ερώτημα των «ΝΕΩΝ», ο αντιπρόεδρος των Βιολογικών Καλλιεργητών Αττικής κ. Φαβιανός Ρουγγέρης διαψεύδει πως πρόκειται για πολλές περιπτώσεις και επισημαίνει πως τον τελευταίο χρόνο από εσωτερικούς ελέγχους έχει εντοπιστεί μόνο ένας που πωλούσε χωρίς πιστοποιητικό. «Η ποινή που του επιβλήθηκε ήταν αποκλεισμός από τις βιολογικές λαϊκές αγορές για μεγάλο χρονικό διάστημα», λέει ο κ. Ρουγγέρης.

ΓΝΩΜΗ Διασφαλίστε ποιότητα και ασφάλεια

Της ΓΙΟΛΑΝΤΑΣ ΤΟΤΣΙΟΥ


Το δίλημμα λαϊκές αγορές Vs super market θα πρέπει να εξετάζεται υπό το πρίσμα ορισμένων παραμέτρων που διασφαλίζουν την ποιότητα, την υγιεινή και ασφάλεια, την προέλευση και τη φρεσκάδα των προϊόντων. Τα στοιχεία αυτά μπορούν να αναζητηθούν τόσο στο super market όσο και στις λαϊκές αγορές και προσδιορίζονται κυρίως από τη γνώση και την επισήμανση των παραγωγών και της προέλευσης των προϊόντων, που καταδεικνύει και την ιχνηλασιμότητα. Τα super market διασφαλίζουν σε ικανοποιητικό βαθμό την ασφάλεια και ιχνηλασιμότητα των προϊόντων μέσω των συστημάτων ποιότητας που εφαρμόζουν (ΗΑCCΡ, ΙSΟ 9001, ΕURΕΡCΑΡ κ.ά.), ωστόσο ποιοτικές παράμετροι όπως η γεύση, το άρωμα ή η φρεσκάδα των προϊόντων συχνά υστερούν σε σχέση με τα φρεσκοκομμένα νωπά που διαθέτουν οι παραγωγοί στις λαϊκές αγορές. Αναφέρομαι στους παραγωγούς, διότι στις αγορές υπάρχουν κατά το μεγαλύτερο ποσοστό μικροπωλητές που λειτουργούν ως μεσάζοντες και αγοράζουν τα προϊόντα από τη λαχαναγορά ή πιθανόν από άλλους μεσάζοντες. Στην περίπτωση αυτή υπάρχουν κενά ως προς την ασφάλεια, την ποιότητα και την ιχνηλασιμότητα των προϊόντων. Ωστόσο, μια ιδιαίτερα αξιόπιστη προσέγγιση των υπαίθριων αγορών αποτελεί η (λαϊκή) αγορά βιολογικών προϊόντων, στην οποία τα προϊόντα διατίθενται μόνο από παραγωγούς βιολογικών προϊόντων που διαθέτουν πιστοποιητικά σε ισχύ. Διασφαλίζεται κατ΄ αυτόν τον τρόπο η ιχνηλασιμότητα, η ασφάλεια, η ποιότητα και η φρεσκάδα των προϊόντων. Στις αγορές βιολογικών προϊόντων υπάρχει η δυνατότητα αιφνιδιαστικών ελέγχων από τους πιστοποιητικούς οργανισμούς για υπολείμματα, συχνά διενεργούνται αυτοέλεγχοι από τους ίδιους τους παραγωγούς και σε πολλές περιπτώσεις η δημοτική αστυνομία έχει τη δυνατότητα να ελέγχει τα πιστοποιητικά των παραγωγών και των προϊόντων αν είναι σε ισχύ. Οι αγορές βιολογικών προϊόντων διαθέτουν σταθερούς πελάτες, αλλά παράλληλα υπάρχει άγνοια, έλλειψη ενημέρωσης και «καχυποψία» από μεγάλο μέρος του καταναλωτικού κοινού.

Η Γιολάντα Τότσιου είναι γεωπόνος (Ρh.D)- σύμβουλος ανάπτυξης

Τελευταία Νέα