Ο όρος Μιµίδια προέρχεται από το έργο του γνωστού δαρβινιστή Ρίτσαρντ Ντόκινς. Τα µιµίδια, όπως το λέει και η λέξη, αναφέρονται στην µέσω µιµήσεως επανάληψη συµπεριφορών. Τα «εγωιστικά» γονίδια µεταφέρουν γενετικές πληροφορίες. Τα µιµίδια µεταφέρουν πολιτιστικές. Στην αρχή η θεωρία αφορούσε ζώα, ανθρώπους και φυτά. Στη συνέχεια, µια σειρά από επιστήµες την υιοθέτησαν κι έτσι σήµερα έχει εξελιχθεί σε µια οριζόντια τεχνική ανάλυσης.

Μια οµάδα πιθήκων στην Ιαπωνία υπήρξε αντικείµενο έρευνας σχετικά µε το θέµα. Οι επιστήµονες έριξαν ρύζι στην άµµο. Οι πίθηκοι πήραν στις χούφτες τους το µείγµα και διαχώρισαν σπυρί σπυρί το ρύζι από την άµµο. Κάποια στιγµή, ένας πίθηκος πέταξε µια χούφτα µε άµµο στην παρακείµενη θάλασσα. Μπορείτε να φανταστείτε τη συνέχεια. Το ρύζι επέπλευσε. Η άµµος βυθίστηκε. Οι πίθηκοι µάζεψαν εύκολα το ρύζι και βεβαίως το έφαγαν µε απόλαυση. Αυτή η συµπεριφορά γενικεύθηκε στα ζώα και πέρασε από γενιά σε γενιά.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 το φεµινιστικό κίνηµα, θυµάµαι, προσπαθούσε να επιβάλει το να σηκώνουν το κάθισµα της τουαλέτας οι άνδρες, όταν ουρούν. Οι αντιστάσεις µας ήταν µεγάλες και οι καβγάδες συχνοί. Σήµερα η συµπεριφορά αυτή στις πολιτισµένες οικογένειες είναι προφανής.

Δεν συζητείται και προφανώς αυτή η εξέλιξη δεν είναι αποτέλεσµα σκέψης, αλλά έχει περάσει ως µιµίδιο στη συµπεριφορά των επόµενων γενεών.

Πρόσφατα διάβαζα µια ιστοσελίδα µε τίτλο οι «δέκα περισσότερο µιµιδικές ιστοσελίδες». Και κάποιοι ισχυρίζονται ότι το γαµήλιο εµβατήριο, οι εθνικοί ύµνοι ή τα παιδικά τραγουδάκια είναι κι αυτά µιµίδια.

Και η πολιτική συµπεριφορά; Προφανώς έχει πολλά στοιχεία που κληρονοµούνται από γενιά πολιτικών στην επόµενη, χωρίς να τύχουν επεξεργασίας από µηδενική βάση. Οπως και οι προϋπολογισµοί της πατρίδας µας. Και αυτό, άλλοτε είναι καλό και άλλοτε αντιπαραγωγικό.

Ας πάρουµε για παράδειγµα πρόσφατο πάνελ µε όλους τους υποψήφιους περιφερειάρχες της Αττικής. Ενας από αυτούς επιτέθηκε µε σφοδρότητα στον αντίπαλό του, ο οποίος είχε προβάλει ως ένα από τα επιτεύγµατά του το γεγονός ότι άφησε πλεονασµατικό προϋπολογισµό στη νοµαρχία που υπηρετεί. Οι φράσεις του θα µου µείνουν αξέχαστες. «Κύριε, δικά σας είναι τα λεφτά και τα κρατάτε στα ταµεία, ενώ η κοινωνία βρίσκεται σε ύφεση;», είπε γελαστό παιδί χαρά γεµάτο. Και αποστόµωσε κάθε ορθολογικό καλβινιστή, από τους λίγους που έχουν αποµείνει. Είναι προφανές ότι η θέση του δεν προήλθε από λογική επεξεργασία και κατανόηση της έννοιας του προϋπολογισµού, αλλά από το γεγονός ότι ένα ισχυρό µιµίδιο αναδύθηκε από το βαθύτερο Είναι του.

Ενας άλλος υποψήφιος δήλωνε ότι ναι µεν έχει τάδε εκατοµµύρια έλλειµµα στον προϋπολογισµό τού χωρίς ακροαµατικότητα ραδιοσταθµού του, αλλά δεν πρόκειται να αφήσει άνεργους 150 δηµοσιογράφους. Ο αντίπαλός του επεσήµανε ότι οι πιο πολλοί από τους εργαζοµένους έχουν δυο και τρεις δουλειές. Και λίγοι µόνο είναι της γενιάς των επτακοσίων της κρίσης. Αρα; Για άλλους λόγους δηµιουργεί ελλείµµατα και χρεώνει τις µέλλουσες γενιές και όχι για λόγους κοινωνικής αλληλεγγύης. Είναι προφανές ότι ο πονηρούλης πολιτικός απευθύνεται στο ισχυρό κοινωνικό µιµίδιο της συµπαράστασης στους αδύναµους, παρεµποδίζοντας έτσι την κατανόηση των πραγµατικών επικοινωνιακών σκοπών του.

Οπως και στο παράδειγµα των πιθήκων, έτσι και µε τους υποψηφίους, είναι προφανές ότι πλήθος µιµιδικών συµπεριφορών είναι θετικές. Αλλά και άλλες, όπως στα παραδείγµατά µας, είναι αρνητικές. Καλύτερα λοιπόν, για να µη µας κοροϊδεύουν διάφοροι, να στεκόµαστε λίγο στη σκέψη, αν αυτό που µας προβάλλουν οι πολιτικοί µας είναι έκφραση µιµιδικής συµπεριφοράς, οπότε και να το βασανίζουµε, ή έκφραση ορθολογικής προσέγγισης, και τότε να µπορούµε να συµφωνήσουµε ή να διαφωνήσουµε µε βάση τα πιστεύω µας. Που κι αυτά όµως πολλές φορές είναι αποτελέσµατα µιµιδικής λειτουργίας. Τουλάχιστον τα δικά µου.

ΚΛΗΡΟΝΟΜΟΥΝΤΑΙ

Η πολιτική συµπεριφορά έχει πολλά στοιχεία που κληρονοµούνται από γενιά πολιτικών στην επόµενη.

Και αυτό άλλοτε είναι καλό και άλλοτε αντιπαραγωγικό.