«Η οβάλ πολυκατοικία στην Πλατεία Τσιρογιάννη στη Θεσσαλονίκη κατασκευάστηκε το 1952 από τον σύζυγό µου, που ήταν πολιτικός µηχανικός. Το κτίριο έπρεπε, σύµφωνα µε τον πολεοδοµικό κανονισµό, να έχει εξωτερικά µια καµπύλη, ώστε να δένει µε τον Λευκό Πύργο, που βρίσκεται ακριβώς απέναντι».


Κατοικώντας σε µία από τις πιο ξεχωριστές πολυκατοικίες της Θεσσαλονίκης, τη λεγόµενη οβάλ εξαιτίας της µιας στρογγυλεµένης γωνίας της, η κ. Καλλιόπη Φέσσα περιγράφει στα «ΝΕΑ» πώς είναι να «αναµετριέσαι» κάθε πρωί µε τον ΛευκόΠύργο, στο ίδιο περίπου ύψος µε το σύµβολο της πόλης και µια ανάσα από τον Θερµαϊκό Κόλπο. Κτίσµατα όπως η οβάλ πολυκατοικία της Θεσσαλονίκης, η µπλε πολυκατοικία στο κέντρο της Αθήνας ή οι στρογγυλές πολυκατοικίες στο ύψος του νοσοκοµείου ΚΑΤ, στην Κηφισιά, αποτελούν πολυκατοικίες-σήµατα κατατεθέντα για τις πόλεις.

«Ο σύζυγός µου δεν ήθελενα αγοράσει το οικόπεδο, γιατί το θεωρούσε µικρό. Ευτυχώς, επέµενα εγώ. Αισθάνοµαι τυχερή που ζω σε αυτήν την πολυκατοικία» λέει καθισµένη στο σαλόνι.

Πριν ανεγερθεί το οβάλκτίριο, το διπλανό οικόπεδο σχεδίαζε να αγοράσειο Ιωάννης Βελλίδης, εκδότης του δηµοσιογραφικού συγκροτήµατος της «Μακεδονίας». Ο Βελλίδης πίεζε τιςαρχές της εποχής να παραµείνει άχτιστο το µικρό οικόπεδο, θέλοντας να εξασφαλίσει θέα προς τη θάλασσα. Τελικά,το µικρό οικόπεδο αγοράστηκε από τον πολιτικό µηχανικό Σάββα Φέσσα, που ανέγειρετην επταώροφη οβάλ πολυκατοικία καιαποθάρρυνε τον Βελλίδη ναεπενδύσει στην Πλατεία Τσιρογιάννη.

«Ο θεσµός της αστικής πολυκατοικίας εγκαινιάστηκε σε πανελλαδικό επίπεδο στη Θεσσαλονίκη κι αυτό συνέβη αναγκαστικά µετά τη µεγάλη πυρκαγιά του 1917 και την ανάθεση του πολεοδοµικούεπανασχεδιασµού της πόλης στον γάλλο αρχιτέκτονα Ερνέστ Εµπράρ. Για πρώτη φορά συντάσσονται τότε πολεοδοµικοίκανονισµοί για τηνκατασκευή κτιρίων µε οπλισµένο σκυρόδεµα και ξεκινά ένα πολεοδοµικό πείραµα. Οι τότε πολυκατοικίες στον άξονα της Αριστοτέλους µε τα νεοβυζαντινά στοιχεία αποτελούν χαρακτηριστικό δείγµα» εξηγεί οκαθηγητής του Τµήµατος Αρχιτεκτόνων τουΑΠΘ κ. Νίκος Καλογήρου.

Η «άνθηση»της πολυκατοικίας στη Θεσσαλονίκη αρχίζει µετά το 1920 και διαρκεί έως το1936-37, οπότε συρρικνώνεται η κατασκευαστική δραστηριότητα. Εκείνη την περίοδο κατασκευάζονται πολυκατοικίες που σηµαδεύουν τον προπολεµικό πολεοδοµικό ιστό, όπως το Μέγαρο Γκίνη στη συµβολή τωνοδών Μακένζυ Κινγκ και Ικτίνου.«Κατοικώ στην πολυκατοικία από το 1973 και νιώθω υπέροχα που απολαµβάνωκαθηµερινά τη θέα προς το ναό τηςΑγίας Σοφίας και τη µισή πόλη» λέει οαλλεργιολόγος κ. Παναγιώτης Γεωργιάδης. Το κτίριο χτίστηκε το 1935 από τους αρχιτέκτονες Α. Τζώνη και Λ. Παλαιολόγο και αποτελεί γνωστή και εµβληµατική πολυκατοικία της Θεσσαλονίκης, κυρίως λόγω της κυκλικής της απόκλισης στο ανατολικό άκρο.

«Η επανεµφάνιση τηςπολυκατοικίας στη Θεσσαλονίκη γίνεται µετά το ’50, όµως µε σαφώς πιο υποβαθµισµένα χαρακτηριστικά» λέει ο κ. Καλογήρου. Παρ’ όλα αυτά, χτίζονται και τότε οικοδοµές γνωστές έως σήµερα και εµβληµατικές, η καθεµιά για διαφορετικό λόγο.

Μία τέτοιαείναι η λεγόµενη άσπρη πολυκατοικίαστηνοδόΑγγελάκη 1. Σχεδιάστηκε το 1960 από τον αρχιτέκτονα Γιάννη Τριανταφυλλίδη, καθηγητή του Τµήµατος Αρχιτεκτόνων του ΑΠΘ, ο οποίος έζησε για κάποια χρόνια στο κτίριο. Στην ίδια πολυκατοικία, που εµφανίζεται συχνά σε πλάνα ταινιών του ελληνικού κινηµατογράφου, ζει ο υπεραιωνόβιος οµότιµος καθηγητής της Φιλοσοφικής του ΑΠΘ Εµµανουήλ Κριαράς. Το ίδιο και πολλοί ακόµη καθηγητές πανεπιστηµίου, µεαποτέλεσµα το κτίριο να γίνει γνωστό ως η «πολυκατοικία των καθηγητών».

Το παραπάνω προσωνύµιο ωστόσο απέκτησε δικαιωµατικά στα τέλη της δεκαετίας του ’60 η πολυκατοικία στην οδό Μ. Αλεξάνδρου 23 στη νέα παραλία, στην οποία κατοικούν καθηγητές που τη σχεδίασαν και την έχτισαν. Το κτίριο θεωρήθηκε προχωρηµένο για την εποχή, καθώς έχει εµφανές σκυρόδεµα, πλάκεςχωρίς δοκούς και η κατασκευή του προβάλλεται.

Την περίοδο της δικτατορίας κατασκευάζονται στη Θεσσαλονίκη πέντε δωδεκαώροφες πολυκατοικίες. ∆ύο είναι «δίδυµες», έχοντας κοινά θεµέλιακαι «παράλληλη» µοίρα στον αριθµό 59 της οδού Λαγκαδά, οριοθετώντας τα δυτικάσύνορα του ∆ήµου Θεσσαλονίκης αλλά και… τον ουρανό. «Αρχισαν να κατασκευάζονται στις αρχές του ’70 και λέγεται πως επιβλέπονταν από ιάπωνα µηχανικό» λέειστα «ΝΕΑ» ο διαχειριστής του νότιουκτιρίου κ. Γιώργος Βλαστός, όση ώρα συνοµιλούµε στην ταράτσα µε θέατη Θεσσαλονίκη απότο ένα άκρο έως το άλλο.«Εχω συνηθίσει το ύψος µετά από τόσαχρόνια. Αγαπώ το σπίτι µου καιθα ήµουν ευχαριστηµένος αν καθαρίζονταντα άδεια κτίσµατα στο ισόγειο, που στέγαζαν παλιότερα τα ΚΤΕΛ» λέει.

Οι πολυκατοικίες σχεδιαζόταν να παραχωρηθούν σε στρατιωτικούς, ωστόσο µετά τη µεταπολίτευση δόθηκαν σε δικαιούχους του Οργανισµού Εργατικής Κατοικίας. Στον σεισµό του ‘78 οι δωδεκαώροφες σχεδόν ακούµπησαν η µία την άλλη, όµως ακόµη και σήµερα θεωρούνται από τα πλέον αντισεισµικά κτίρια στην πόλη. Κάθε πολυκατοικία έχειδύο ασανσέρ, αντλία πυρόσβεσηςσε κάθε όροφο και χώρο συσκέψεωντης επιτροπής κατοίκων. Σε καθεµιά κατοικούν 38 οικογένειες, αρκετές από τις οποίες παλιννοστούντων από την πρώην Σοβιετική Ενωση.

ΑΘΗΝΑ 


ΕΞΑΡΧΕΙΑ

Η µπλε πολυκατοικία

«Στο όνοµα Βέµπο έρχεται ακόµη ο λογαριασµός της ΕΥ∆ΑΠ… Είναι σαν να µας το άφησε ενθύµιο. Οταν µετακόµισε το 1952, ο πατέρας µου αγόρασε το σπίτι αυτό έναντι 800 χρυσών λιρών». Η µπλε πολυκατοικία των Εξαρχείων η οποία χτίστηκε την περίοδο του 1932-1933 ήταν ένα πρωτοποριακό οικοδόµηµα για την εποχή της. Το χρώµα της το χρωστάει στον Σπύρο Παπαλουκά, φίλο και στενό συνεργάτη του Κούλη Παναγιωτάκου, ενός από τους σηµαντικότερους αρχιτέκτονες της γενιάς του. Ο διαχειριστής της µπλε πολυκατοικίας Χρήστος Πολλάκης (φωτογραφία) έχει έντονες µνήµες από τους διάσηµους ενοίκους που φιλοξένησε κατά καιρούς στα διαµερίσµατά της. «Ακριβώς πάνω από µας έµενε η Βούλα Ζουµπουλάκη µε τον ∆ηµήτρη Μυράτ και τους άκουγα που έκαναν πρόβες». Ο κ. Χρήστος Πολλάκης τονίζει ότι αναγκάστηκε πολλές φορές να βάψει τις δύο εισόδους µε άσπρη µπογιά για να σβήσει συνθήµατα. Κάπως έτσι σβήστηκε και η επιγραφή του διάσηµου γάλλου αρχιτέκτονα Λε Κορµπιζιέ ο οποίος όταν την είδε είχε γράψει «C’est tres beau».

ΕΞΑΡΧΕΙΑ

Eµµανουήλ Mπενάκη 118

Αρκετά χρόνια αργότερα λίγο πιο πάνω, στο νούµερο 118 της οδού Εµµ. Μπενάκη,δύο νέοι αρχιτέκτονες, οι ∆ηµήτρης και Σουζάνα Αντωνακάκη, κάνουν τη δική τους πρόταση στο κατοικείν τηςµεγαλούπολης.

Την εργολαβία του κτιρίουανέλαβαν οι ίδιοι οι κάτοικοι: οι δύο αρχιτέκτονες και τρεις ακόµη οικογένειες.

«Το γεγονός ότι στις τέσσερις κατοικίες που έχει η πολυκατοικία ήταν γνωστό από την αρχή ποιοι θα κατοικούσαν διευκόλυνε τον τρόπο που θα χτιζόταν», λέει η κ. Σουζάνα Αντωνακάκη (φωτογραφία) . Στόχος ήταν ο σχεδιασµός του κάθε διαµερίσµατος να καλύπτει κατά το δυνατόν τις ειδικές ανάγκες της κάθε οικογένειας. Ως κεφάλαιο προσέφεραν ανάλογα, το οικόπεδο, χρήµατα και δουλειά, εξηγεί. Το κτίριο έχει ισόγειο και τέσσερις ορόφους. Tα διαµερίσµατα δεν περιορίζονται σε έναν όροφο, αλλά εκτείνονται σε περισσότερα επίπεδα. Ο πρώτος όροφος έχει διπλό ύψος, ο τρίτος ενώνεται εν µέρει µε τον δεύτερο, ο τέταρτος µε το δώµα και το ισόγειο µε το υπόγειο.

ΚΗΦΙΣΙΑΣ

Η στρογγυλή πολυκατοικία

«Οταν καλώ κάποιον στον σπίτι µου ή όταν παραγγέλνω φαγητό δεν χρειάζεται να πω τη διεύθυνση. Λέω απλώς “στη στρογγυλή πολυκατοικία της Κηφισίας”». Ο Γιώργος Καραπαναγιώτης (φωτογραφία) µένει εκεί από τον Αύγουστο του 1999. «Οταν έγινε ο σεισµός του Σεπτεµβρίου κατοικούσαµε ήδη ένα µήνα. Το κτίριο δεν υπέστη καµία ζηµιά, παρόλο που δίνει την εντύπωση ότι βρίσκεται στον αέρα». Τέσσερις γιγάντιες στρογγυλές κολόνες το στηρίζουν και όπως λέει ο κ. Καραπαναγιώτης «χρειάζονται πέντε γιγαντόσωµοι άντρες για να αγκαλιάσουν την κάθε κολόνα». Αν και κλείνει σχεδόν τριάντα χρόνια, είναι ένα δείγµα σύγχρονης αρχιτεκτονικής. Την εποχή της δεν ήταν κάτι εντυπωσιακό. Μπορεί το σχήµα της να δείχνει ότι οι ωφέλιµοι χώροι της είναι µικρότεροι, εντούτοις και το παραµικρό τετραγωνικό έχει αξιοποιηθεί. Για παράδειγµα, στα σηµεία που στρογγυλεύει έγιναν ντουλάπες. Παρόλο που νιώθει τυχερός για το διαµέρισµά του, θα ήθελε να υπήρχε τρόπος να αλλάξει κάτι: «Ο θόρυβος στην Κηφισίας είναι αρκετός. Τον χειµώνα τον καλύπτουν τα διπλά τζάµια, αλλά το καλοκαίρι…».

Τελευταία Νέα