Η σχολική βία είναι ένα αυξανόμενο φαινόμενο. Πώς ορίζεται και γιατί συμβαίνει;

Η βία περιλαμβάνει τις καταστάσεις αυτές όπου το παιδί-θύτης συστηματικά λέει ή κάνει πράγματα για να επιβάλει τη δύναμη και την εξουσία του σε ένα άλλο παιδί-θύμα.

Περιλαμβάνει την ψυχολογική και τη σωματική κακοποίηση από τον θύτη στο θύμα, δηλαδή τη χρήση υποτιμητικών ονομάτων, τον αποκλεισμό του από τις ομαδικές δραστηριότητες, τον εξευτελισμό του μπροστά σε άλλα παιδιά, τις απειλές, τον εκφοβισμό, τον ξυλοδαρμό, τον εξαναγκασμό του σε ανεπιθύμητες πράξεις.

Γιατί όμως ένα παιδί γίνεται βίαιο; Φταίει το ίδιο ή το περιβάλλον του; Οι παράγοντες που συνήθως ενοχοποιούνται για τη βία περιλαμβάνουν:

* Το χαμηλό κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο (δίχως να αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση).

* Την κοινωνική ταύτιση του ανδρισμού με την επιβολή της δύναμης στα αγόρια.

* Την απώλεια της προσωπικής ταυτότητας και τη διάχυση της ευθύνης μέσα σε μια «βίαιη» ομάδα.

* Την προβολή και τη φυσικοποίηση της βίας μέσα από την καθημερινή τηλεοπτική εικόνα.

* Τη συστηματική έκφραση και χρήση της βίας μέσα στην οικογένεια όπου το παιδί μεγαλώνει.

* Την απουσία θετικής σχέσης με τους γονείς και τη μη δυνατότητα κάλυψης των συναισθηματικών αναγκών του.

* Την εξωστρέφεια, τη χαμηλή ανοχή στον θυμό και τη συναισθηματική ευερεθιστότητα ως χαρακτηριστικά της προσωπικότητας.

* Το ιστορικό κακοποίησης – ένα κακοποιημένο παιδί είναι πιθανότερο να γίνει βίαιο, ιδιαίτερα απέναντι σε έναν αδύναμο στόχο.

Η άσκηση βίας μπορεί να έχει επιπτώσεις στον ψυχισμό του παιδιού που την υφίσταται;

Καθότι το θύμα της βίας συνήθως έχει ένα ανεπιθύμητο για τους άλλους φυσικό χαρακτηριστικό ή μοιάζει αδύναμο ως παρουσία ή ντύνεται και μιλάει με έναν τρόπο μη αποδεκτό, χάνει την αυτοπεποίθησή του μέσα από αυτό που υφίσταται. Μπορεί να φοβάται, να νιώθει ότι δεν έχει τον έλεγχο στη ζωή του, να θλίβεται και σε σπανιότερες περιπτώσεις να πέφτει σε κατάθλιψη και να μη θέλει άλλο να ζει.

Δυστυχώς, η ενοχοποίηση του εαυτού και η ντροπή για αυτό που βιώνει το εμποδίζουν να αναφέρει το τραγικό γεγονός σε έναν ενήλικο, με αποτέλεσμα να βυθίζεται σε αδιέξοδο. Κάθε παιδί δικαιούται να ζει σε ένα ασφαλές και προστατευμένο περιβάλλον και η λύση έγκειται στην πρόληψη της βίας και όχι σε μια εκ των υστέρων παρέμβαση στο πρόβλημα.

H Mυρσίνη Κωστοπούλου είναι ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια (Ph.D.), myrsi@hol.gr