Μια καρτ ποστάλ από το… 5 δισ. μ.Χ. θα μπορούσε να είναι η εντυπωσιακή φωτογραφία ενός αστεριού που πέθανε, τυλιγμένο σε ένα κοκκινωπό σύννεφο αερίων. Είναι η μοίρα που θα έχει και ο δικός μας Ηλιος στα βαθιά του γεράματα.
Ο αστροφωτογράφος Μπιλ Σνάιντερ έστρεψε τον φακό του 1.240 έτη φωτός μακριά μας, εκεί όπου βρίσκεται το πλανητικό νεφέλωμα του Αλτήρα, και απαθανάτισε πριν από λίγο καιρό τις τελευταίες πνοές ενός μακρινού ήλιου. Αυτός ο ήλιος, που ήταν μικρότερος από τον δικό μας, απελευθέρωνε καθώς πέθαινε το υλικό από το οποίο αποτελούνταν, δηλαδή υδρογόνο, οξυγόνο, άζωτο και άλλα στοιχεία.
«Το υδρογόνο αποτελεί το βασικό συστατικό στοιχείο του Ηλίου και είναι αυτό που τροφοδοτεί τις θερμοπυρηνικές αντιδράσεις που γίνονται στο εσωτερικό του. Οταν αυτές οι αντιδράσεις κοπάσουν, τότε ο Ηλιος θ’ αρχίσει να καταρρέει», εξηγεί στα «ΝΕΑ» ο καθηγητής Φυσικής Διαστήματος στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ξενοφών Μουσσάς. «Ο δικός μας Ηλιος, όταν έρθει αυτή η στιγμή, θα πολλαπλασιαστεί σε όγκο και θα μεταμορφωθεί σε έναν ερυθρό γίγαντα. Μετά θα αρχίσει να καταρρέει μέσα από διαδοχικές εκρήξεις».
Κάθε φορά που ένας ήλιος πεθαίνει, αφήνει πίσω του ένα πλανητικό νεφέλωμα, ένα κέλυφος αερίων. Αυτό συμβαίνει κυρίως όταν ο ήλιος έχει μάζα μικρότερη από οκτώ φορές τη μάζα του δικού μας Ηλίου. Η μάζα ενός αστεριού προκαθορίζει και τι μορφή θα λάβει στη… μετά θάνατον ζωή του. Μπορεί να γίνει άσπρος νάνος – υπόλειμμα του πυρήνα ενός αστέρα μικρής ή μεσαίας μάζας – ή αστέρας νετρονίου, κι αν στα νιάτα του ήταν γιγαντόσωμος, θα καταλήξει σε μαύρη τρύπα!
Τα αστέρια που καταλήγουν σε πλανητικά νεφελώματα αποτελούν το 95% των περίπου 200 δισεκατομμυρίων άστρων που υπάρχουν στον γαλαξία μας. Το πλανητικό νεφέλωμα του Αλτήρα είναι το πρώτο πλανητικό νεφέλωμα που αντίκρισε ανθρώπινο μάτι. Ανακαλύφθηκε από τον Τσαρλς Μεζιέρ το 1764 και βρίσκεται στον αστερισμό της Αλεπούς, σε απόσταση 1.240 ετών φωτός.
Μέχρι ο δικός μας Ηλιος να φθάσει στο σημείο να κλείσει τις… μηχανές του θα περάσουν δισεκατομμύρια χρόνια. Προς το παρόν δείχνει αρκετά «ορεξάτος» και μας οδηγεί, τη Γη και τους άλλους πλανήτες του ηλιακού συστήματος, σε ένα συνεχόμενο ταξίδι γύρω από το κέντρο του γαλαξία που ολοκληρώνεται κάθε 220 εκατομμύρια χρόνια.
Οπως αναφέρουν στο βιβλίο τους «Με θέα το Σύμπαν» ο Μάκης Παλαιολόγου, διδάκτωρ Αστροφυσικής του Πανεπιστημίου Ιλινόι, και ο Γιάννης Παπαμαστοράκης, ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου Κρήτης που ίδρυσε το Αστεροσκοπείο του Σκίνακα, ο Ηλιος μας είναι ένα τυπικό σε μάζα, χρώμα και λαμπρότητα αστέρι.
Η ζωή του άρχισε πριν από 4,6 δισ. χρόνια, ενώ ο Γαλαξίας μας δημιουργήθηκε πριν από περίπου 13 δισεκατομμύρια χρόνια. Ο Ηλιος βρίσκεται στον δίσκο του Γαλαξία, σε απόσταση 25.000 ετών φωτός από το κέντρο του. Η τωρινή του θέση είναι ανάμεσα στις δύο κύριες σπείρες του Γαλαξία, στον δευτερεύοντα βραχίονα του Ωρίωνα και μερικές δεκάδες έτη φωτός πάνω από το γαλαξιακό επίπεδο. Στο αέναο ταξίδι γύρω από το κέντρο του Γαλαξία κινείται με ταχύτητα 220 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο.