Αναζήτηση
Διαχρονικά το ΠΑΣΟΚ υπάρχει μέσα από τις κρίσεις του – ίσως να υπάρχει και χάρη στις κρίσεις του. Μετά τον Ανδρέα Παπανδρέου που το ίδρυσε, άλλαξε δυο αρχηγούς και πάει για τρίτο, χωρίς να λείψουν οι συνεχείς εσωκομματικές αναμετρήσεις, οι διαγραφές, οι αποχωρήσεις και οι επιστροφές. Παρέμεινε ωστόσο μεγάλο κόμμα εξουσίας.
Η ΠΡΩΤΗ σύγκρουση εκδηλώθηκε σχεδόν αμέσως μετά την ίδρυσή του ανάμεσα στον Ανδρέα Παπανδρέου και την αντιδικτατορική οργάνωση Δημοκρατική Αμυνα, η οποία μετείχε στο ΠΑΣΟΚ με προκαθορισμένα ποσοστά στα όργανα. Τα στελέχη ΔΑ συνέχισαν να λειτουργούν ως χωριστή ομάδα και αμφισβητούσαν τις υπερεξουσίες που είχε κρατήσει για τον εαυτό του ο πρόεδρος του Κινήματος. Ο Ανδρέας, δείχνοντας την ισχύ του, στις 30 Ιανουαρίου του 1975 διαλύει την Προσωρινή Κεντρική Επιτροπή και προκηρύσσει το Προσυνέδριο για να ξεκαθαρίσει τα πράγματα. Στις 16 Μαρτίου στο κέντρο Μονσενιέρ στην Πλατεία Αμερικής δόθηκε – κεκλεισμένων των θυρών – η πρώτη εσωκομματική μάχη ανάμεσα σε 450 συνέδρους. Τα στελέχη της Δημοκρατικής Αμυνας προσπάθησαν να αναδείξουν τον καθηγητή Σάκη Καράγιωργα ως αντίπαλο πόλο. Αλλά ο Ανδρέας Παπανδρέου διατήρησε τον έλεγχο της ΚΕ. Και όταν διαπίστωσε ότι το Προσυνέδριο δεν εκτόνωσε την κρίση, άρχισε ένας κύκλος διαγραφών. Αποπέμπονται τα στελέχη της ΔΑ, όπως οι Σάκης Καράγιωργας, Βασίλης Φίλιας, Νίκος Κωνσταντόπουλος, Στέλιος Νέστωρ, Λαοκράτης Βάσης. Αλλά και φίλοι του Ανδρέα, όπως η Μελίνα Μερκούρη, η Αμαλία Φλέμινγκ, ακόμη και η γραμματέας του Αγγέλα Κοκόλα. Μέχρι το τέλος του Ιουνίου του 1975 τα 48 από τα 75 μέλη της ΚΕ είχαν διαγραφεί ως «σοσιαλδημοκράτες» και «υπονομευτές».
Αμέσως όμως άνοιξε ένα νέο μέτωπο ανάμεσα στον Ανδρέα Παπανδρέου και τους παλαιούς κεντρώους, από τη μια πλευρά, και τα στελέχη του ΠΑΚ, της Ν. ΠΑΣΟΚ και της ΠΑΣΠ, από την άλλη. Οι «μαρξιστές» του Κινήματος θέλουν να το θέσουν υπό τον έλεγχό τους για να εξασφαλίσουν την ιδεολογική του καθαρότητα και ο Ανδρέας Παπανδρέου τούς καταγγέλλει για «φραξιονισμό». Ώς τις αρχές του 1976 μια μεγάλη ομάδα στελεχών υπό τον Γιάννη Τσεκούρα – που αποκαλούνταν ΠΑΣΟΚ-Β – θα απομακρυνθεί. Ακολούθως εκδιώκονται με συνοπτικές διαδικασίες οι «τροτσκιστές» που επηρεάζονταν από τον Δημήτρη Λιβιεράτο.
ΣΤΙΣ 8-10 ΙΟΥΛΙΟΥ του 1977 οργανώνεται στην Αθήνα η Πανελλαδική Συνδιάσκεψη που εξελίχθηκε σε επανίδρυση του ΠΑΣΟΚ. Οι 936 σύνεδροι επιβεβαίωσαν την προσωπική επικράτηση του Ανδρέα, ο οποίος στη συνέχεια έβαλε πλώρη για την εξουσία στηριζόμενος κυρίως στους παλαιούς κεντρώους. Οποιες εστίες αριστερής αντίστασης απέμειναν εκκαθαρίστηκαν ώς το 1981, συχνά με δυναμικό τρόπο και χωρίς εξηγήσεις. Το ΠΑΣΟΚ λειτουργούσε μόνο με βάση τις κατευθύνσεις του προέδρου του. Χωρίς καν να οργανωθεί κομματικό συνέδριο.
ΘΑ ΟΡΓΑΝΩΘΕΙ για πρώτη φορά τον Μάιο του 1984, δέκα χρόνια μετά την ίδρυσή του, με το ΠΑΣΟΚ ήδη στην κυβέρνηση και ήταν απλώς μια πανηγυρική σύναξη στελεχών. Ο Ανδρέας Παπανδρέου μίλησε για τρεις ώρες και 15 λεπτά και χειροκροτήθηκε 130 φορές. Οι σύνεδροι φωνάζουν «ο αγώνας τώρα δικαιώνεται». Και η εκλογή της νέας ΚΕ έγινε εικονικά – τα ονόματα είχαν αποφασιστεί πριν από την ψηφοφορία. Η μόνη σοβαρή αντιπαράθεση αφορούσε την ΕΓΕ, καθώς η Μαργαρίτα Παπανδρέου αξίωνε να εκλεγεί ένας αριθμός γυναικών στην ΚΕ. Η άσκηση της εξουσίας απορροφούσε τους κραδασμούς.
ΩΣΤΟΣΟ η επόμενη εσωκομματική κρίση δεν άργησε. Το φθινόπωρο του 1985 κλιμακώθηκε η σύγκρουση του Ανδρέα Παπανδρέου με τον Γεράσιμο Αρσένη, που είχε συγκεντρώσει γύρω του συνδικαλιστικά στελέχη από τις ΔΕΚΟ. Οταν μετά τις εκλογές του 1985 μένει εκτός κυβέρνησης, ασκεί κριτική στην ηγεσία με αιχμή τους συνδικαλιστές που επηρεάζει. Τον Οκτώβριο εφτά στελέχη της ΓΣΕΕ διαγράφονται από το ΠΑΣΟΚ. Ανάμεσά τους ήταν και ο σημερινός γενικός διευθυντής του κόμματος Ροβέρτος Σπυρόπουλος. Σύντομα θα έλθει και η σειρά του ίδιου του Γεράσιμου Αρσένη. Την 1η Μαρτίου του 1986, ύστερα από μια ομιλία του στην Καρδίτσα που κρίθηκε αντικομματική ομιλία, έφτασε στις εφημερίδες η ανακοίνωση της διαγραφής του: «Με τις πράξεις του έθεσε εαυτόν εκτός Κινήματος».
ΣΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ που έγινε τον Σεπτέμβριο του 1990, το ΠΑΣΟΚ έχει μόλις ηττηθεί τρεις φορές μέσα σ’ έναν χρόνο και ο Ανδρέας Παπανδρέου με τρεις υπουργούς του έχουν πάρει τον δρόμο για το Ειδικό Δικαστήριο. Αλλά θα επανεκλεγεί διά βοής, όπως είχε ζητήσει «για να δικαιωθεί». «Δεν θα γίνουμε πατροκτόνοι», διακηρύσσει ο Κώστας Λαλιώτης. Εκείνο το συνέδριο έμεινε στην ιστορία ως «το συνέδριο της νοθείας». Ο Στέφανος Τζουμάκας κατήγγειλε ότι υπήρξε εκτεταμένη λαθροχειρία στην καταμέτρηση των ψηφοδελτίων. Ενώ ψήφισαν κάπου 3.600 άτομα, τα ψηφοδέλτια ήταν περισσότερα από 4.000!
Στο ίδιο το συνέδριο θεσμοθετήθηκε θέση γραμματέα της Κεντρικής Επιτροπής. Αλλά η πρώτη συνεδρίασή της στο ξενοδοχείο Πεντελικόν τον Νοέμβριο του 1990 που θα εκλέξει τον Ακη Τσοχατζόπουλο, θα εξελιχτεί σε εσωκομματική σύγκρουση στελεχών με τον ίδιο τον πρόεδρο. Η κυριαρχία του οποίου είχε ήδη αμφισβητηθεί στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ στις αρχές του 1989, με την κορύφωση του σκανδάλου Κοσκωτά.
Ο ΑΝΔΡΕΑΣ θεωρούσε ως οργανωτή της αναμέτρησης στο Πεντελικόν τον Κώστα Σημίτη. Η Μελίνα Μερκούρη τον επισκέφθηκε με ένα τελεσίγραφο: «Αν προτείνεις τον Ακη, εμείς θα προτείνουμε τον Παρασκευά». Ο ίδιος όμως είναι αποφασισμένος για όλα. «Αν δεν βγει ο Ακης, διαλύω το ΠΑΣΟΚ και πάω για νέο κόμμα». Στη συνεδρίαση επετέθη ευθέως σε όσους του αμφισβητούσαν το δικαίωμα να ορίζει το κόμμα.
«Αυτή τη βδομάδα βρέθηκα ενώπιον ενός ωμού εκβιασμού και αν χρειαστεί θα δώσω τα στοιχεία. Δεν πρόκειται να υποκύψω σε εκβιασμούς και απειλές, δεν το έκανα ούτε όταν απειλούνταν η ζωή μου. Δέχομαι την πρόκληση». Η παρέμβαση του Γιώργου Γεννηματά έκρινε το αποτέλεσμα υπέρ του Ακη Τσοχατζόπουλου. Υπέρ του Παρασκευά Αυγερινού ψήφισαν ο Κώστας Λαλιώτης, ο Θόδωρος Πάγκαλος και ο Κώστας Σημίτης.
ΣΤΟ ΤΡΙΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ του ΠΑΣΟΚ τον Απρίλιο του 1994 το μεγάλο γεγονός ήταν η απουσία του Γιώργου Γεννηματά. Ο καρκίνος δεν του επέτρεψε να πάρει μέρος. Η κριτική στην ηγεσία θα είναι ανοικτή και σε υψηλούς τόνους. Ο Ανδρέας Παπανδρέου θα σπεύσει να συγκρατήσει τους επίδοξους διαδόχους του: «Το ΠΑΣΟΚ δεν κληρονομείται, δεν χαρίζεται και δεν τεμαχίζεται σε τιμάρια».
