Η έκφραση θυμού και η βίαιη συμπεριφορά στον έφηβο μπορεί να είναι ανησυχητικό σύμπτωμα;
Ο θυμός είναι ένα συναίσθημα που ο έφηβος συχνά βιώνει μέσα του στο πλαίσιο της αγωνιώδους προσπάθειάς του να ενώσει τα διάσπαρτα κομμάτια της ταυτότητάς του, να απαντήσει στο ερώτημα «ποιος είμαι;», να αντιταχθεί στην εξουσία των γονιών του, των δασκάλων του, μιας ολόκληρης κοινωνίας που τον περιβάλλει.
Ωστόσο, ο θυμός αυτός μπορεί να περάσει στην πράξη μέσα από την έκφραση επιθετικότητας και βίαιης συμπεριφοράς απέναντι στον εαυτό του ή στους άλλους.
Ορισμένα ανησυχητικά συμπτώματα που θα πρέπει να αφυπνίσουν τους γονείς είναι όταν ο έφηβος:
* Χτυπάει τους φίλους ή τους γονείς του.
* Εχει συστηματικές και απρόβλεπτες εκρήξεις θυμού.
* Εκφράζει ευχές θανάτου ή απειλεί ότι θα αυτοκτονήσει σε περιόδους όπου νιώθει πιεσμένος.
* Κακοποιεί τα ζώα.
* Κάνει κατάχρηση αλκοόλ ή ναρκωτικών ουσιών.
* Αυτοτραυματίζεται σωματικά όταν νιώθει στρεσαρισμένος.
* Δεν αντιλαμβάνεται τις συνέπειες των πράξεών του, δεν συναισθάνεται τον πόνο των άλλων, τους κατηγορεί για τα προβλήματά του δίχως να θεωρεί τον εαυτό του υπεύθυνο για τίποτα.
* Εχει πρόσφατα βιώσει ένα έντονο ψυχοτραυματικό γεγονός που σχετίζεται με απώλεια, απόρριψη, γελοιοποίηση.
* Εχει εμμονή και περνάει ώρες παίζοντας βίαια ηλεκτρονικά παιχνίδια, βλέποντας βίαιες ταινίες, διαβάζοντας για μαγείες, σατανισμούς κ.λπ.
* Κατατέμνει τον κόσμο σε καλούς και κακούς, έχει ιδεοληπτικές σκέψεις και πεποιθήσεις που σχετίζονται με την έννοια της «αδικίας» και με συγκεκριμένες και απόλυτες πολιτικές ή θρησκευτικές πίστεις.
Η εκδήλωση βίας στον έφηβο χρήζει ψυχολογικής παρέμβασης;
Θα πρέπει πρώτα οι ίδιοι οι γονείς να αναρωτηθούν ποια είναι η δική τους συμμετοχή στη βίαιη συμπεριφορά του παιδιού τους. Οι έρευνες συγκλίνουν στο ότι η βία μαθαίνεται. Μπορεί ωστόσο να είναι σύμπτωμα μιας βαθύτερης συναισθηματικής δυσλειτουργίας στον έφηβο, π.χ. χαμηλής αυτοεκτίμησης, ανεπεξέργαστων βιωμάτων εγκατάλειψης, απόρριψης, διαζυγίου των γονέων κ.λπ.
Αν οι παραπάνω συμπεριφορές επιμένουν και συστηματοποιούνται ως μοτίβα αντίδρασης, τότε, ναι, κρίνεται απαραίτητη η επίσκεψη των γονέων και του εφήβου σε ψυχολόγο.
Oι στόχοι της θεραπείας συχνά περιλαμβάνουν την εκμάθηση λειτουργικών τρόπων έκφρασης του θυμού, την αναγνώριση των συνεπειών των πράξεών του, τη συμμετοχή στα συναισθήματα των άλλων και την κατανόηση του πώς ο εαυτός του συμμετέχει στα προβλήματα χωρίς να ρίχνει την ευθύνη στους άλλους.
