Το στρατόπεδο στη συμβολή των οδών Ηρώδου Αττικού και Βασ. Σοφίας, η φωλιά των ευζώνων, δεν έχει αλλάξει θέση από το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, όταν ιδρύθηκε η Προεδρική Φρουρά. Οσοι βέβαια έβγαιναν τότε από την πύλη του «Γεώργιος Τζαβέλλας» – και δεν ήταν απλώς εξοδούχοι ή επισκέπτες – το έκαναν γιατί έπρεπε είτε να λάβουν μέρος σε κάποιο τιμητικό άγημα είτε να κατευθυνθούν στο πεδίο μιας κανονικής μάχης. Η Προεδρική Φρουρά θα γινόταν πολύ αργότερα το αποκλειστικά τελετουργικό Σώμα που είναι σήμερα και μόνο αφού είχε διακριθεί σε πλήθος μαχών των Βαλκανικών, της Μικρασιατικής Εκστρατείας ή του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Οχι ότι η σύγχρονη αποστολή των ευζώνων είναι παιχνιδάκι. Είτε φρουρούν το Μνημείο του Αγνωστου Στρατιώτη είτε το Προεδρικό Μέγαρο είτε την πύλη του στρατοπέδου τους, είναι εκεί τέσσερις φορές ημερησίως, ανά έξι ώρες. Αυτό που κάνουν στη μία ώρα που διαρκεί η βάρδιά τους, ακούγεται ακατόρθωτο στους αμύητους. Δεν είναι τόσο ο τελετουργικός βηματισμός, απόλυτα συγχρονισμένος ανάμεσα στους δύο εύζωνες, ακόμη και αν ο ένας δεν βλέπει τον άλλον. Ούτε οι χειρουργικής ακρίβειας οπλασκίες, ικανές να μελανιάσουν και τον πιο σκληρό ώμο. Είναι που οι εύζωνοι για δύο περίπου 25λεπτα, με διακοπή μόνο για μια αρκετά επίπονη διαδικασία αλλαγής θέσεων (το λεγόμενο «ημίωρο»), κάθονται εντελώς, μα εντελώς ακίνητοι. Επιτρέπεται να κουνούν μόνο τα δάχτυλα των ποδιών τους – ή ό,τι άλλο τέλος πάντων κρύβεται κάτω από τη στολή. Ακόμα και τα βλέφαρά τους μένουν διαρκώς ανοιχτά, σαν παγωμένα. Τόσο, που στο τέλος τα μάτια τους δακρύζουν.

Επιλογή και εκπαίδευση. Επιλέγονται στα Κέντρα Νεοσυλλέκτων Πεζικού με κριτήρια «το ανάστημα, την άριστη σωματική διάπλαση και ψυχοπνευματική κατάσταση, τον χαρακτήρα, το ήθος και την πίστη στην αποστολή του ευζώνου», όπως αναφέρεται στο site της Προεδρικής Φρουράς. Ακολουθεί η βασική τους εκπαίδευση: περίπου ένας μήνας γεμάτος μπόλικη γυμναστική, ορθοστασία, εξάσκηση στην ακινησία κάτω από όλες τις καιρικές συνθήκες, παρέλαση («μέχρι να βγάλουν σαπούνι οι μασχάλες»), εξοικείωση με το όπλο, με τις περίλαμπρες φορεσιές, χωρισμός σε ζευγάρια ανάλογα με το ύψος και την εξωτερική ομοιότητα και φυσικά εκμάθηση γρανιτένιας πειθαρχίας. Για χάρη της, οι υποψήφιοι μπορεί να χρειαστεί να κοιτούν για ώρες τα πρέκια του θαλάμου σε στάση προσοχής, ενώ οι εκπαιδευτές τους, παλιοί εύζωνοι και εκείνοι, χωρίς καμία προσωπική αντιπαλότητα με τους νέους, τους κρατούν συντροφιά ακόμα και με ανέκδοτα, που αλίμονο αν προκαλέσουν έστω και ένα μειδίαμα.
«Πολλές φορές έχει επικριθεί ο τρόπος που εκπαιδεύονται οι εύζωνες», αναφέρεται στην ιστοσελίδα της Φρουράς, «αλλά δοκιμάστε να μείνετε τρία λεπτά ακίνητοι και θα καταλάβατε τι σημαίνει να κάθεσαι ακίνητος μία ώρα». Οπως και να έχει, οι τσολιάδες αντεπεξέρχονται σε μια ασυνήθιστη καθημερινότητα. Ξύρισμα μέχρι και τετράκις ημερησίως, γεωμετρική τακτοποίηση της ακριβής φορεσιάς τους (εκτιμήσεις κάνουν λόγο μέχρι και για 8.000 ευρώ συνολικά), γυμναστική στο Καλλιμάρμαρο, ασκήσεις ακριβείας στο Ζάππειο για την παρέλαση της κυριακάτικης επίσημης αλλαγής φρουράς, αλλά και υποδοχή προέδρων ή πρεσβευτών, που συχνά σημαίνει πολύωρη ακινησία.
Και φυσικά, η λεγόμενη ευζωνική υπηρεσία. Η προετοιμασία της απαιτεί από ξεσκόνισμα της φούντας του τσαρουχιού μέχρι και γυάλισμα των 72 κουμπιών της χειμερινής στολής – για έναν άπειρο εύζωνο, ολόκληρη η διαδικασία ενδέχεται να διαρκέσει πάνω από μία ώρα. Στον δρόμο δε προς το Προεδρικό Μέγαρο ή το Μνημείο του Αγνωστου Στρατιώτη καιροφυλακτούν ανυποψίαστοι περαστικοί, παρκαρισμένα μηχανάκια ή τεμπέλικα σκυλιά. Αφού ξεπεραστούν αυτά τα εμπόδια, τα λεπτά της υπηρεσίας δεν περνούν πάντα αδιάφορα. Οι εύζωνοι χρειάζεται να αντιμετωπίσουν από λαλίστατους παράφρονες μέχρι ραβασάκια με τηλέφωνα (εντάξει, το τελευταίο δεν είναι απαραίτητα κακό), τουλάχιστον μέχρι να επέμβει ο παλιός εύζωνος που τους προσέχει, ή αλλιώς «παρατηρητής».

Ατάραχοι στα επεισόδια. Αυτό που εντυπωσίασε τους «New York Times» στο πρόσφατο δημοσίευμά τους είναι η εγγύτητα των ευζώνων στις συχνές πλέον διαδηλώσεις μπροστά από το κτίριο της Βουλής. Υπάρχουν μέρες όπου οι εύζωνοι εκτελούν ατάραχοι την υπηρεσία τους λίγα μόλις μέτρα από τα επεισόδια, με πιθανή υποστήριξη από τον παρατηρητή, λίγο κολλύριο για τα μάτια. Υπάρχουν και άλλες, που κρίνεται απαραίτητη η απομάκρυνσή τους. Και υπάρχουν μερικές, όπως εκείνη του περασμένου Οκτωβρίου, που το φυλάκιό τους πήρε φωτιά.
Εκείνοι βέβαια έχουν και άλλα ζητήματα να τους απασχολούν. Με επεισόδια ή χωρίς, η ορθοστασία και η παρέλαση ενδέχεται να τους στείλουν στο στρατιωτικό νοσοκομείο με πόνους στη μέση, ενοχλήσεις στα πόδια, κήλες στα γεννητικά όργανα. Αν βέβαια δεν αποθαρρυνθούν από τα προβλήματα υγείας ή από οτιδήποτε άλλο, εκτελούν την υπηρεσία τους με μεγαλοθυμία και περηφάνια, θεωρώντας συχνά την αποστολή τους ανώτερη από των απλών φαντάρων. Μετρούν και συγκρίνουν τις συνολικές ώρες ακινησίας – όποιος λόγου χάρη πλησιάζει τις 200 θεωρείται άξιος σεβασμού. Επιθυμούν τη συμμετοχή σε κάποια εκτός Ελλάδος αποστολή της Προεδρικής Φρουράς, στη Νέα Υόρκη, το Ρίμινι, το Ελ Αλαμέιν, τα Ιεροσόλυμα. Και αν δεν αναγκαστούν – λέμε τώρα – από κάποια κυβέρνηση Ράλλη να συνεργαστούν με τις κατοχικές δυνάμεις, αυτό που περιμένουν πώς και πώς, όπως κάθε φαντάρος τελικά, είναι η πολυπόθητη ημέρα της απόλυσης.

Τελευταία Νέα