Ποιες είναι οι μορφές βίας στο παιδί;

Ενα εκατομμύριο παιδιά κακοποιούνται κάθε χρόνο στις ΗΠΑ. Παιδιά – θύματα μιας παράλογης, επαναλαμβανόμενης και λυσσαλέας βίας. Θύτες είναι συνήθως οι γονείς…

Η βία ενάντια στο παιδί εκδηλώνεται με πολλούς τρόπους. Η πιο ορατή της μορφή είναι η σωματική βία, δηλαδή η πρόκληση τραυματισμού που περιλαμβάνει σημάδια (όπως κατάγματα, καψίματα, μώλωπες, εσωτερικούς τραυματισμούς, κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις) και μπορεί να οδηγήσει ακόμη και στον θάνατο.

Η σεξουαλική βία περιλαμβάνει τα αγγίγματα σεξουαλικού περιεχομένου, την καταναγκαστική προτροπή του παιδιού να ενδώσει σε σεξουαλικές φαντασιώσεις ενός ενηλίκου, την ίδια τη σεξουαλική πράξη, δηλαδή τον βιασμό.

Η ψυχολογική βία είναι η πιο γκρίζα και ύπουλη μορφή κακοποίησης, εξίσου όμως επικίνδυνη για τον ψυχισμό του παιδιού όσο και η σωματική. Περιλαμβάνει τη λεκτική κακοποίηση, τη συστηματική ταπείνωση, τη χρήση μειωτικών φράσεων, τον εξευτελισμό της προσωπικότητας του παιδιού, την εκμηδένιση των βασικών του δικαιωμάτων σε μια άνευ όρων αποδοχή και σεβασμό.

Μια άλλη σκοτεινή και θολή μορφή βίας που δύσκολα ανιχνεύεται με γυμνό μάτι είναι η παραμέληση του παιδιού, η βίαιη δηλαδή στέρηση της σωματικής και της ψυχικής του φροντίδας.

Ποιες είναι οι επιπτώσεις στον ψυχισμό ενός κακοποιημένου παιδιού;

Το προδομένο παιδί συχνά νιώθει ότι το ίδιο φταίει για τη βία που εισπράττει, υποκύπτοντας εύκολα σε χρόνια συναισθήματα ενοχής και αυτοκαταστροφικότητας. Το 70% των ανδρών που κακοποιούν τις γυναίκες τους κακοποιούν και τα παιδιά τους.

Οι επιπτώσεις περιλαμβάνουν άγχος, μόνιμο φόβο, ενοχή, κατάθλιψη, απόσυρση, αποθάρρυνση, εσωστρέφεια, εφιάλτες, υποβάθμιση της αυτονομίας και της αυτοτοεκτίμησης, επιθετικότητα, καταχρήσεις.

Ο ψυχολογικός μηχανισμός της μαθημένης αβοηθησίας ενεργοποιείται. Παρά τις προσπάθειές του, το μικρό παιδί αδυνατεί να προβλέψει την επόμενη στιγμή που θα εισπράξει τη βία, αφού η αφορμή είναι διαφορετική και τυχαία κάθε φορά, τις περισσότερες φορές μάλιστα δίχως λογική και υπόσταση.

Μαθαίνει ότι είναι αβοήθητο, δίχως τον έλεγχο πάνω σε αυτό που του συμβαίνει, νιώθει απόγνωση, παθητικά αποδέχεται την κατάστασή του, ταυτιζόμενο με τον ρόλο του θύματος. Κακοποιημένο παιδί σημαίνει κακοποιημένη ζωή.

Η ρευστότητα όμως, η αλλαγή και η εξέλιξη είναι και αυτά στοιχεία της ζωής. Η κακοποιημένη ζωή δεν είναι μοιραία. Τα τραύματα μπορούν να γίνουν αντικείμενο αποδοχής και υπέρβασης. Αν η βία είναι συστηματική, χρειάζεται βοήθεια από παιδοψυχολόγο.

Η Μυρσίνη Κωστοπούλου είναι ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια (Ph.D.), myrsi@hol.gr

Τελευταία Νέα