Αναζήτηση
Η Μπιενάλε Αρχιτε-κτονικής της Βενετίας σηματοδοτεί μια καινούργια αρχή. Το γενικό της θέμα «Κοινός Τόπος» («Common Ground») που όρισε ο άγγλος αρχιτέκτονας Ντέιβιντ Τσίπερφιλντ δηλώνει τη νέα πραγματικότητα στην οποία και η αρχιτεκτονική καλείται να προσαρμοστεί.
Η μεγαλύτερη σε σημασία διοργάνωση υπογράμμισε ότι στο εξής τα ταλέντα της αρχιτεκτονικής εκδηλώνουν τον αλτρουισμό τους μαθαίνοντας να συνεργάζονται μεταξύ τους και όχι να κυριαρχούν με τον συγκεντρωτισμό τους πάνω στις ιδέες των νεότερων δημιουργών.
Ο «Κοινός Τόπος» αγγίζει την επικαιρότητα δηλώνοντας τώρα ποια σημασία έχουν οι προτάσεις που δίνουν λύσεις στα κοινά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι σύγχρονες κοινωνίες. Ο Νόρμαν Φόστερ, άγγλος αρχιτέκτονας με πελάτες σύγχρονους ρώσους πλουτοκράτες και αδυναμία στους στιλβωμένους μεταλλικούς σκελετούς ψηλών κτιρίων, έκανε στροφή. Στην εγκατάστασή του «Πύλη Εισόδου» («Gateway») που παρουσιάζεται στην κεντρική έκθεση του «Κοινού Τόπου» στο Αρσενάλε, έδειξε με τον δικό του τρόπο την έγνοια του για τα κοινά, για τη σημασία του δημόσιου χώρου. Στη σκοτεινή αίθουσα το έδαφος φωτίζεται από το δίκτυο ψηφιακής ροής που σχηματίζουν τα αναγραφόμενα ονόματα ξεχωριστών αρχιτεκτόνων, σχεδιαστών, κριτικών. Ενώ στους τοίχους προβάλλονται ταυτόχρονα πολλαπλές ακολουθίες φωτογραφιών από γεγονότα της επικαιρότητας: οι κατεστραμμένοι οικισμοί από τον τυφώνα Κατρίνα, οι συγκεντρώσεις του πλήθους στην Πλατεία Ταχρίρ της Αιγύπτου, οι συγκρούσεις των ελλήνων διαδηλωτών με τα ΜΑΤ κάποια από τις καυτές αθηναϊκές νύχτες του 2012.
Μέσα σε αυτό το γενικό πλαίσιο, το ελληνικό εθνικό περίπτερο στο Τζαρντίνι παρουσίασε ό,τι πιο επίκαιρο και προκλητικό έχει να αντιμετωπίσει η σύγχρονη αρχιτεκτονική σκέψη: μία χαοτική πόλη, με άναρχη δόμηση, ελλιπή πολεοδομικό σχεδιασμό, μικρές ζώνες πρασίνου, πυκνή δόμηση και ελάχιστους δημόσιους χώρους. Με δυο λόγια, Αθήνα την εποχή της κρίσης. Αυτή την προβληματική εξήγησαν στην ελληνική συμμετοχή με τίτλο «Made in Athens» οι επιμελητές Πάνος Δραγώνας και Αννα Σκιαδά.
Και η ανάπτυξη της ιδέας ότι η Αθήνα χρειάζεται «διεκδίκηση του δημόσιου χώρου και αξιοποίηση των αστικών κενών» της παρουσιάστηκε μέσα από μία σύνθεση για την οποία δούλεψαν οκτώ αρχιτεκτονικά γραφεία, φωτογράφοι, σκηνοθέτες και νέες δημιουργικές ομάδες.
Το αθηναϊκό τοπίο το δείχνουν οι φωτογραφίες σε μεγάλες εκτυπώσεις του Γιώργη Γερόλυμπου. Στη συνέχεια, το «Made in Athens» παρουσιάζει με είκοσι πέντε κατασκευές την εξέλιξη στην τυπολογία της πολυκατοικίας.
Και στην αρχιτεκτονική του δημόσιου χώρου το «Made in Athens» δείχνει στους επισκέπτες τής διεθνούς διοργάνωσης τις προτάσεις από τους αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς της τελευταίας πενταετίας.
Ενώ γίνεται αναφορά στις δημιουργικές ομάδες της πόλης και στις πρωτοβουλίες τους που αναδύθηκαν στη διάρκεια της κρίσης: η ποδηλατική ομάδα λόκαλ/athens, το αυτοδιαχειριζόμενο πάρκο της οδού Ναυαρίνου στα Εξάρχεια, το προσωρινό πάρκο στο Δημόσιο Σήμα.
Αθηναϊκός ύπνος και ταράτσες
Στην ελληνική πρόταση για τον «Κοινό Τόπο» η ομάδα decaARCHITECTURE περιγράφει το «Made in Athens» ερευνώντας την τυπολογία του αθηναϊκού ύπνου. Τα «Bedrooms» είναι μία συλλογή είκοσι τεσσάρων αθηναϊκών υπνοδωματίων τα οποία φωτογραφίστηκαν τον περασμένο Ιούλιο και δείχνουν την πολιτιστική πολυμορφία που κρύβεται μέσα στον αστικό ιστό: δωμάτια από πρόγραμμα κοινωνικής στέγασης, μία έπαυλη στο κέντρο της Αθήνας, έναν οίκο ανοχής, ένα κοινόβιο καλλιτεχνών του δρόμου, ένα νεοκλασικό κτίριο, ένα υπόγειο με οικονομικούς μετανάστες, ένα διαμέρισμα πολυκατοικίας μιας μεσοαστικής αθηναϊκής οικογένειας. Οι φωτογραφίες έδωσαν το υλικό και οι μινιατούρες-αρχιτεκτονικές μακέτες συμπλήρωσαν την παρουσίαση. «Το πιο ανεξήγητα συγκινητικό πράγμα που είδα στη Βενετία βρισκόταν στο ελληνικό περίπτερο. Ηταν η φωτογραφία ενός υπνοδωματίου που μοιράζεται ένα ζευγάρι αλβανών μεταναστών με την κόρη τους, δυόμισι ετών» θα σημειώσει στην ανταπόκρισή του από τη Βενετία ο ειδικός απεσταλμένος της αγγλικής εφημερίδας «Γκάρντιαν».
Στο δημιουργικό ψηφιδωτό του «Made in Athens» συμμετέχουν επίσης οι αρχιτέκτονες Ανδρέας Αγγελιδάκης, Αριστείδης Αντωνάς, Γιάννης Αίσωπος, AREA Architecture Research Athens, buerger katsota architects, draftworks*, Point Supreme Architects.
Η αναφορά της ιταλικής εφημερίδας «Κοριέρε ντέλα Σέρα» στο «Made in Athens» δίνει έμφαση στην πολυάριθμη συμμετοχή: «Η Σλοβενία, η Ελλάδα και η Ταϊλάνδη καταγράφουν μια πληθώρα αρχιτεκτόνων στα περίπτερά τους».
Ενώ ο ιταλός αρχιτέκτονας Πιερ Βιτόριο Αουρέλι, εκπρόσωπος του «νέου κύματος της αρχιτεκτονικής», που συμμετέχει στην Μπιενάλε με τη δική του ερμηνεία πάνω στον σχεδιασμό της Ρώμης – αιώνια πόλη του Πιρανέζι, επισημαίνει στον κατάλογο του «Made in Athens» πως «στις λύσεις για το μέλλον της Αθήνας πρέπει να εξεταστούν σοβαρά η αξιοποίηση των άδειων κτιρίων της πόλης, η ενοποίηση των κοινόχρηστων ημιυπαίθριων, οι κοινόχρηστοι χώροι των ισογείων και το ανεξερεύνητο δυναμικό που παρουσιάζουν οι ταράτσες στις αθηναϊκές πολυκατοικίες».
